Kiedy należy zacząć niepokoić się bólem brzucha?

Ból brzucha jest powszechną dolegliwością. Może mieć różne natężenie – wyróżnia się m.in. silny ból brzucha i ostry ból brzucha. Jest on objawem takich schorzeń jak choroba wrzodowa, tętniak aorty, zapalenie wyrostka robaczkowego i zapalenie trzustki. Podstawę do postawienia diagnozy stanowi wywiad i badanie przedmiotowe.

1. Co to jest ból?

Ból to dyskomfort, negatywne wrażenie, którego przyczyną są bodźce uszkadzające tkanki. Ostry ból pełni funkcję ostrzegawczo-obronną. Jeżeli w odpowiedzi na tę dolegliwość zostanie zastosowana nieprawidłowa terapia przeciwbólowa, może przekształcić się w przewlekły zespół bólowy. Natężenie bólu ocenia się wedle skali wizualnej, skali werbalnej i skali numerycznej. W przypadku skali wzrokowo-analogowej lekarz posługuje się 10-centymetrową linijką, której krańce oznaczają stopień natężenia dolegliwości bólowych (0 – to brak bólu, 10 – najsilniejszy ból). W skali numerycznej ocenia się ból w skali liczbowej od 0 do 10 (poszczególne cyfry odpowiadają subiektywnemu odczuciu natężenia bólu).

Zobacz film: "Ciekawe gry i zabawy dla całej rodziny"

Skala werbalna ocenia ból w sposób opisowy. Wyróżnia się następujące stopnie do opisania bólu:

• brak bólu;

• słaby ból;

• ból umiarkowany;

• silny ból;

• ból nie do zniesienia.

Aby uznać ból za objaw poważnej choroby, należy obserwować symptomy współtowarzyszące, czas trwania i jego charakter. Wyróżnia się trzy rodzaje bólu:

• ostry ból – który wynika z błędu w diecie i ze skurczu mięśniówki jelit (czasem mogą mu towarzyszyć wymioty lub biegunka);

• ostry i krótkotrwały ból – występujący w zatruciu pokarmowym, pojawia się kilka godzin po zjedzonym posiłku, poza dolegliwościami bólowymi występują też wymioty i biegunka;

• nagły, silny ból – jeżeli zlokalizowany jest w konkretnym kwadracie brzucha, powinien wzbudzić czujność; diagnostykę ułatwia zlokalizowany ból – może być symptomem choroby wrzodowej żołądka, choroby wątroby, zapalenia trzustki, zapalenia wyrostka robaczkowego, a także chorób układu moczowego i układu płciowego (takich jak ciąża pozamaciczna i zapalenie przydatków).

2. Ból brzucha w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy

Najczęstsza przyczyna bólu brzucha to choroba wrzodowa. Jeżeli schorzenie dotyczy żołądka, ból pojawia się w czasie jedzenia, jeżeli dwunastnicy – 3 godziny po posiłku. Objawia się kłującym, przewlekłym bólem w lewym podżebrzu i śródbrzuszu. Towarzyszą mu smoliste stolce, co jest wynikiem krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego. Przyczyną choroby wrzodowej jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. W terapii tego schorzenia największą skuteczność odnotowuje się, stosując antybiotyki i inhibitory pompy protonowej. Leki łagodzą stan zapalny śluzówki.

3. Ból brzucha w zapaleniu trzustki

W przypadku ostrego zapalenia trzustki chory odczuwa nagły i rwący ból brzucha, który promieniuje do kręgosłupa. Chory wymiotuje, ma gorączkę, obserwuje się u niego objaw Cullena (przekrwienie okolicy pępka). Jako przyczyny zapalenia trzustki podaje się uraz, kamicę nerkową i nadużywanie alkoholu. W leczeniu zapalenia trzustki ważne jest żywienie dojelitowe, stosowanie leków przeciwbólowych i rozkurczowych. W niektórych postaciach ostrego zapalenia trzustki konieczne jest leczenie operacyjne.

4. Ból brzucha w chorobach zapalnych jelit

Mianem chorób zapalnych jelit określa się m.in. chorobę Leśniowskiego i Crohna (są to schorzenia z grupy nieswoistych zapaleń jelit). Choroba ta jest zaburzeniem przewlekłym, które wymaga długotrwałego leczenia farmakologicznego i interwencji chirurga. W przebiegu choroby przewodów żółciowych i wątroby (zapaleniu wirusowym, marskości, chorobie Wilsona) występuje ból kolkowy, który jest zlokalizowany w prawym podżebrzu. Towarzyszy mu gorączka, żółtaczka i hepatomegalia.

5. Ból brzucha w zapaleniu pęcherzyka żółciowego

W przebiegu zapalenia pęcherzyka żółciowego ból jest usytuowany pod prawą łopatką. Współwystępują z nim gorączka, nudności i wymioty. W leczeniu tego schorzenia wykorzystuje się antybiotykoterapię, a także dietę i nawadnianie organizmu. Jeżeli wystąpią objawy otrzewnowe, takie jak ból przy uciśnięciu w prawe podbrzusze i deskowate napięcie powłok brzusznych, konieczne jest poszerzenie diagnostyki i interwencja. Ból brzucha w zapaleniu otrzewnej jest ciągły i silny, może promieniować w kierunku barków.

6. Ból brzucha w tętniaku aorty

Głównym objawem tętniaka aorty jest ostry ból brzucha, który pojawia się w momencie jego pęknięcia. Jeżeli pęknięcie wystąpi do jamy otrzewnej to krwotok skutkuje śmiercią, z kolei krwawienie do przestrzeni pozaotrzewnowej wymaga interwencji chirurgicznej. W przypadku tętniaka rozwarstwiającego ból brzucha jest silny i gwałtowny. Pojawia się na skutek wzrostu ciśnienia krwi lub wysiłku.