Na czym polega zapłodnienie in vitro?
Zapłodnienie in vitro to proces, podczas którego dochodzi do ręcznego połączenia komórek jajowych i plemników na płytce laboratoryjnej. Jeśli dojdzie do zapłodnienia, embrion umieszczany jest w macicy.
1. Co to jest zapłodnienie in vitro?
Zapłodnienie in vitro może być wykorzystywane w leczeniu niepłodności każdego typu, oprócz niepłodności spowodowanej przez anatomiczne problemy macicy, np. przez ciężkie wewnątrzmaciczne zrosty. Jest ono zalecane parom, które przynajmniej przez rok podejmowały starania o poczęcie dziecka i występuje u nich jeden lub więcej z następujących problemów:
- zablokowane jajowody lub zrosty w macicy;
- męska niepłodność (mała liczba plemników lub niska ich ruchliwość);
- nie powiodła się stymulacja jajników przez 2-4 cykli i inseminacja domaciczna;
- zaawansowany wiek kobiety – ponad 38 lat;
- zmniejszenie rezerwy jajnikowej, co oznacza mniejszą ilość jaj,
- ciężkie endometriozy;
- niewyjaśniona niepłodność przy próbie inseminacji – to znaczy, że standardowe testy płodności nie znalazły przyczyny problemu.
2. Etapy sztucznego zapłodnienia
Zapłodnienie in vitro składa się z pięciu podstawowych kroków:
- Obserwacja i stymulowanie wzrostu komórek jajowych
Kobieta otrzymuje leki, które pozwalają kontrolować wzrost pęcherzyków i zwiększą szanse na pobranie kilku jajeczek w jednym cyklu kobiety. Potrzeba ich kilka, ponieważ niektóre z nich nie rozwiną się po pobraniu. Samo dojrzewanie komórek jajowych jest monitorowane za pomocą USG. Bada się również poziom hormonów u kobiety. 2. Pobranie komórek jajowych
Jajeczka pobiera się podczas drobnego zabiegu chirurgicznego. Podczas niego pod kontrolą USG wprowadza się igłę poprzez macicę i aspiruje jajeczka. Aby usunąć wszelkie niedogodności, podaje się znieczulenie. Niektóre kobiety czują po zabiegu skurcze, które zazwyczaj ustępują następnego dnia, a uczucie pełności i rozpierania może trwać kilka tygodni.
3. Zabezpieczenie spermy
Sperma pobierana jest zwykle poprzez jej ejakulację i przygotowywana do połączenia jej z komórką jajową.
4. Połączenie komórki jajowej i plemników w laboratorium i stworzenie sprzyjających warunków do zapłodnienia i wczesnego wzrostu embrionu
W tym procesie, nazywanym inseminacją, plemniki i jajeczka umieszczane są w inkubatorach w laboratorium. Jeśli podejrzewa się, że skuteczność zapłodnienia komórki jajowej może być niska, wykonuje się docytoplazmatyczne wstrzyknięcie plemnika. Dzięki tej procedurze jeden plemnik jest wstrzykiwany bezpośrednio do komórki jajowej. Jaja są monitorowane, aby potwierdzić, że doszło do zapłodnienia i podziału komórek. Gdy to nastąpi, zapłodnione jaja traktowane są jako zarodki. W ten sposób odbywa się sztuczne zapłodnienie. 5. Transfer embrionów do macicy
Embriony są zwykle umieszczane w macicy kobiety w ciągu 1-6 dni, najczęściej od 2 do 3 po zapłodnieniu komórki jajowej. W tym momencie zapłodnione jaja dzielą się dwukrotnie. By przenieść zapłodnione komórki do macicy wykorzystuje się wziernik w celu odsłonięcia szyjki macicy. Określona liczba zarodków jest zawieszona w płynie i delikatnie przez cewnik umieszczona w łonie matki. Proces ten jest często prowadzony pod nadzorem USG. Procedura jest zazwyczaj bezbolesna, ale niektóre kobiety mogą odczuwać łagodne skurcze.
3. Czy zapłodnienie in vitro jest skuteczne?
Sukces zapłodnienia in vitro zależy od wielu czynników. Ważne jest również uświadomienie sobie, że odsetek zajść w ciążę nie jest równoznaczny z liczbą żywych urodzeń. W USA liczba takich urodzeń wynosi odpowiednio:
- 30-35% dla kobiet poniżej 35. roku życia;
- 25% dl kobiet w wieku 35-37 lat;
- 15-20% dla kobiet w wieku 38-40 lat;
- 6-10% dla kobiet powyżej 40 lat.
4. Skutki uboczne sztucznego zapłodnienia
Zapłodnienie in vitro może być przeprowadzone z użyciem komórek jajowych i spermy, należących do partnerów, a jeśli kobieta nie ma zdrowych jajeczek lub nasienie mężczyzny jest za słabe, mogą być użyte wtedy te składowe od dawców.
Jak z każdą procedurą medyczną, tak z tym rodzajem poczęcia dziecka wiąże się ryzyko. Stymulacja jajników może powodować ich hiperstymulację – jajniki stają się wtedy obrzmiałe i bolesne. Zdarza się to jednak rzadko, ma łagodny przebieg i obejmuje następujące potencjalne skutki uboczne: nudności, wymioty, brak apetytu lub uczucie pełności. Poważniejsze objawy występują w 1% przypadków i mogą obejmować:
- poważny ból brzucha;
- poważne wymioty;
- zmniejszenie częstości oddawania moczu;
- ciemny kolor moczu;
- skrócenie oddechu;
- przybranie na wadze.
Pobranie jajeczek i wykorzystanie do tego laparoskopii wiąże się z zagrożeniem, wynikającym ze znieczulenia. Dodatkowo istnieje niewielkie ryzyko krwawienia, zakażenia i uszkodzenia jelit, pęcherza moczowego lub naczyń krwionośnych. Przy sztucznym zapłodnieniu zwiększone jest także ryzyko wystąpienia ciąż bliźniaczych bądź mnogich, zresztą jak przy wszystkich metodach wspomagających rozród. Takie techniki wiążą się też z kosztami fizycznymi, finansowymi i emocjonalnymi dla pary. Te ostatnie nasilają się, gdy koncepcja się nie powiedzie.
Liczba embrionów, która jest tworzona lub umieszczana w macicy w jednym cyklu jest kwestią otwartą. Literatura medyczna podaje, że w zapłodnieniu in vitro transfer nie więcej niż czterech embrionów pozwala osiągnąć najlepsze rezultaty. Wszczepienie większej ich ilości może skutkować mnogą ciążą i nieść ze sobą ryzyko wystąpienia innych komplikacji. Niektórzy mają obawy, co się stanie z pozostałymi embrionami. Ten temat pary powinny przedyskutować ze swoim lekarzem.