Sepsa
Wstrząs septyczny, posocznica, uogólniony zespół odczynu zapalnego, zespół układowej odpowiedzi zapalnej, zapalne zakażenie krwi i SIRS – to inne nazwy sepsy. Sepsa jest rodzajem patologicznej, ciężko przebiegającej uogólnionej reakcji organizmu na zakażenie, które wiąże się z wysoką śmiertelnością. Sepsa charakteryzuje się obecnością drobnoustrojów i ich toksycznych produktów we krwi. Do rozwoju sepsy może dochodzić u noworodków i niemowląt zarówno na oddziałach szpitalnych jak i w warunkach domowych.
1. Objawy sepsy u dzieci
Początkowe objawy sepsy są bardzo podobne do objawów grypy: wysoka gorączka, dreszcze, pocenie się, utrata aktywności i chęci kontaktu z otoczeniem. Jednak szczególny niepokój i podejrzenie sepsy powinny wzbudzić: utrata przytomności, pojawienie się na skórze nie blednących pod wpływem ucisku wybroczyn, postępująca niewydolność narządów i brak reakcji na leczenie antybiotykami.
Kiedy niemowlę lub małe dziecko wykazuje niepokój ruchowy, jest wiotkie nie ma apetytu, ma ból głowy i kończyn połączony z wymiotami, podejrzenie sepsy jest całkowicie uzasadnione. Częstym objawem sepsy jest sztywność karku. Najbardziej charakterystyczny objaw wstrząsu septycznego, czyli drobne wybroczyny, pojawia się, niestety, w zaawansowanym stadium choroby. Nie należy czekać aż ujawni się on na skórze lub błonach śluzowych, lecz od razu podjąć leczenie.
W początkowym okresie choroby, co jest charakterystyczne dla sepsy, we krwi pojawia się zwiększona ilość hormonu adrenokortykotropowego, a w późniejszym czasie – także kortyzolu. Te hormony obarcza się szczególną odpowiedzialnością za osłabienie odpowiedzi odpornościowej organizmu na zakażenie drobnoustrojami chorobotwórczymi.
2. Przyczyny wstrząsu septycznego
Przyczyną sepsy może być zakażenie bakteryjne, wirusowe, grzybicze lub pasożytnicze. Za wystąpienie sepsy najczęściej odpowiedzialne są bakterie: Neisseria meningitidis (meningokoki), gronkowce, enterokoki, Escherichia coli, Streptococcus pneumoniae, Klebsiella pneumoniae, Hemophilus influenzae. Szczególnie niebezpieczne, zwłaszcza dla niemowląt, są uodpornione na antybiotyki szpitalne mutacje tych drobnoustrojów.
Dla dzieci i młodzieży szczególnie niebezpieczne są zakażenia wywołane przez bakterie z gatunku Neisseria meningitidis (meningokoki). Przebiegają one bowiem jako ropne zapalenie opon mózgowych lub zakażenie krwi (posocznica, sepsa). Sepsa meningokokowa u dzieci może mieć gwałtowny przebieg. Zupełnie zdrowe dziecko z powodu infekcji menigokokowej w ciągu zaledwie kilku godzin może trafić na oddział intensywnej terapii. Na zachorowanie szczególnie narażone są dzieci do piątego roku życia oraz młodzież w wieku 14-19 lat. Z zakażeniami tymi trudno jest walczyć, ponieważ meningokoki rozprzestrzeniają się drogą kropelkową.
Należy się wyjaśnienie – posocznica jest bardzo ciężkim zakażeniem uogólnionym, powstałym najczęściej w reakcji na zakażenie drobnoustrojami chorobotwórczymi. W dalszym etapie choroby posocznica doprowadza do wstrząsu septycznego, objawiającego się spadkiem ciśnienia krwi, zaburzeniami krzepnięcia i niewydolnością wielonarządową. Ciężka sepsa poważnie zagraża życiu.
3. Leczenie sepsy
W ciężkiej sepsie zakażenia infekcyjne i stan zapalny nakładają się na siebie, częściowo lub całościowo przełamując opór układu odpornościowego. Konsekwencją tego może być silne zapalenie naczyń krwionośnych, co wywołuje ich poszerzenie i nagły spadek ciśnienia krwi. Ciężka sepsa przebiegająca z hipotensją (niskie ciśnienie krwi w naczyniach) wymaga podawania specjalnych leków inotropowych lub obkurczających naczynia. Nieopanowany lekami wstrząs septyczny wywołuje postępującą niewydolność serca, układu krążeniowego i oddechowego i zagraża nagłym zgonem.
Rokowanie w sepsie zależy od szybkiego postawienia diagnozy i bezzwłocznego rozpoczęcia leczenia w wyspecjalizowanym ośrodku wysokimi dawkami antybiotyków podawanych pozajelitowo. Obecnie duże nadzieje wiąże się z zastosowaniem aktywowanego białka C. Profilaktyka sepsy właściwie sprowadza się do zapobiegania zakażeniom szpitalnym.