Krzywica
Krzywica jest chorobą przewlekłą wieku dziecięcego, wywołaną niedoborem witaminy D. Oznacza to, że jest ściśle związana z dietą oraz warunkami życia. Prowadzi do deformacji kostnych, z których najbardziej widoczne są łukowato wygięte podudzia.
Krzywica u niemowląt to zespół nieprawidłowości, które mogą pojawiać się w przebiegu różnych chorób i z różnych przyczyn. Jest następstwem zmniejszonej mineralizacji rosnących kości, narządów o złożonej budowie i fizjologii. Ich osnowę tworzy włóknista macierz, która stopniowo twardnieje, w miarę jak odkładają się w niej kolejne warstwy soli wapnia i fosforu. Witamina D należy do najważniejszych regulatorów tego procesu.
1. Objawy krzywicy
- zahamowanie wzrostu,
- opóźnienie w zarastaniu ciemiączka,
- łukowato wygięte kości kończyn dolnych,
- powstawanie guzów czołowych,
- spłaszczenie i rozmiękanie kości potylicznej,
- różaniec krzywiczy (zgrubienia na granicach chrzęstnych i kostnych kości żeber),
- bransolety krzywicze na przedramionach i podudziach,
- w skrajnych przypadkach – garb okolicy lędźwiowej.
W przebiegu krzywicy kości nie są dobrze uwapnione, nie są twarde, a wręcz przeciwnie – stają się gąbczaste i miękkie. Sprawiają wrażenie, jakby uginały się pod ciężarem ciała dziecka, przybierając łukowate kształty.
2. Przyczyny krzywicy
Powodem takiego stanu rzeczy jest przede wszystkim brak witaminy D – zwykle w połączeniu z niedostateczną ekspozycją na słońce. Na niedobór witaminy D narażone są niemowlęta długo karmione wyłącznie piersią, a także małe dzieci pozbawione codziennej porcji przetworów mlecznych. W ich diecie, oprócz witaminy D, brakuje również fosforu i wapnia, które są niezbędne do prawidłowej mineralizacji kości.
Krzywica może również wystąpić z powodu zaburzeń trawienia i wchłaniania pokarmów, w tym głównie tłuszczów, w przebiegu przewlekłych chorób przewodu pokarmowego.
Witamina D pochodząca z pokarmów podlega dalszym procesom prowadzącym do powstania aktywnych biologicznie metabolitów. Przemiany takie zachodzą początkowo w wątrobie, potem w nerkach, więc ciężkie uszkodzenie miąższu któregoś z tych narządów może być przyczyną awitaminozy, pomimo stosowania diety bogatej w witaminę D.
Przyczyna krzywicy może być takze genetyczna - wówczas defekty enzymatyczne uniemożliwiają prawidłowy metabolizm witaminy D mimo właściwej podaży i sprawnych nerek oraz wątroby. Może się rozwinąć tzw. krzywica oporna na witaminę D. Należy wówczas podawać witaminę w większych dawkach lub specjalnych postaciach.
W celu rozpoznania krzywicy wykonuje się badanie biochemiczne krwi, które wykazuje prawidłowy poziom wapnia przy obniżonym poziomie fosforanów oraz wyraźny wzrost poziomu fosfatazy zasadowej.
Duże znaczenie diagnostyczne mają również rentgenogramy, które uwidaczniają charakterystyczne zmiany w częściach przynasadowych kości, będących strefą ich wzrostu.
3. Jak leczyć krzywicę?
U większości dzieci wystarczy zmiana diety i stylu życia. W przypadku krzywicy niedoborowej stosuje się suplementację witaminą D.
W krzywicy pochodzenia nerkowego wskazane są suplementy fosforanów, natomiast chorobę na tle defektów enzymatycznych leczy się dużymi dawkami witaminy D.