Profilaktyka nowotworu skóry zaczyna się w dzieciństwie

Specjaliści z niepokojem przyglądają się rosnącej liczbie zachorowań na czerniaka u dzieci.

Pięknie opalona skóra dla wielu jest symbolem lata i świetnych wakacji. Brązową skórę uznaje się za synonim ładnego i modnego wyglądu. Opalenizna jednak to nic innego jak obronna reakcja organizmu na nadmiar promieni słonecznych. Te bowiem szkodzą, co wiadomo nie od dziś. Mimo wielu apeli pediatrów i dermatologów, dzieci nadal są nieodpowiednio chronione przed słońcem.

Nadmierna ekspozycja na słońce może doprowadzić w przyszłości do rozwoju nowotworu skóry. Szczególnie niebezpieczne są oparzenia słoneczne. To uszkodzenia skóry, które powtarzane wielokrotnie mogą uruchomić proces rakotwórczy. Szacuje się, że pięć lub więcej poparzeń przebytych w młodości zwiększa ryzyko zachorowania na raka skóra aż o 80 proc.

Czerniak to jedna z chorób nowotworowych, w przypadku której niezmiennie od kilku lat obserwuje się tendencję wzrostową. Jeszcze dekadę temu zachorowalność na czerniaka wynosiła 1 proc., obecnie – 4 proc. Ryzyko choroby rośnie z wiekiem. Kiedyś czerniaka niezwykle rzadko diagnozowano w populacji dziecięcej, dzisiaj stanowi on 8 proc. nowotworów u nastolatków do 18. roku życia.

Eksperci szacują, że nawet 80 proc. promieniowania słonecznego, jakie otrzymujemy w ciągu całego życia, przyjmuje się w dzieciństwie. Dzieci dużo czasu spędzają na świeżym powietrzu, młodzież zaś korzysta z solarium i spędza wolny czas na kąpielach słonecznych. Zapomina się jednak o odpowiedniej ochronie dziecięcej skóry, która polega przede wszystkim na:

• stosowaniu kremów przeciwsłonecznych z wysokim filtrem (SPF 50+),
• odpowiednim nakryciu głowy,
• unikaniu przebywania na pełnym słońcu w godzinach od 10.00 do 15.00.

  1. Solarium dozwolone od lat 18

Piękna opalenizna przez cały rok? Nic prostszego! Wystarczy skorzystać z solarium, a tych jest całe mnóstwo. I nikt w nich nie pyta o wiek, bo nie ma takiego obowiązku. Do wprowadzenia restrykcji wiekowych w tego typu lokalach politycy przygotowywali się już kilka lat temu. Prace nad tym projektem trwają, a w pełni popierają go onkolodzy, pediatrzy i dermatolodzy. Chcą by zakaz był bezwzględny.

W Australii, Wielkiej Brytanii i Francji z solarium mogą korzystać tylko osoby pełnoletnie.

Korzystanie z solarium przyczynia się nie tylko do zwiększonego ryzyka nowotworu, ale również do szybszego straszenia skóry, zniszczenia kolagenu i elastyny oraz obniżenia zdolności regeneracyjnych naskórka.

2. Co to jest czerniak?

Czerniak to złośliwy nowotwór skóry, który wywodzi się z melanocytów, komórek pigmentowych występujących w warstwie podstawnej naskórka. Stanowi 5-7 proc. wszystkich nowotworów skóry. Obecnie jest diagnozowany trzy razy częściej niż 20 lat temu.

Nie widomo dokładnie, co powoduje transformację nowotworową melanocytów. Specjaliści są jednak zgodni co do tego, że do choroby przyczynia się promieniowanie ultrafioletowe (UV). Wywiera ono bezpośrednie działanie mutagenne na DNA, a ponadto osłabia mechanizmy obronne skóry.

Szkodliwemu działaniu UV sprzyjają cechy fototypowe (np. kolor skóry, kolor włosów) oraz stany upośledzonej odporności.

Czynniki ryzyka czerniaka to:

• obciążenie genetyczne (rodzinny zespół znamion atypowych i czerniaka),
• zachorowania na nowotwory skóry w przeszłości,
• jasna karnacja, jasne lub rude włosy, niebieskie oczy, obecność piegów,
• okresowa ekspozycja na promieniowanie UV (solaria, słońce),
• ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub w młodości.

Chorobie można zapobiec poprzez:

• identyfikację osób z czynnikami ryzyka,
• unikanie nadmiernej ekspozycji na słońce,
• identyfikację znamion podejrzanych o rozwój czerniaka (zasada ABCDE): niesymetrycznych (asymmetry – A), o nieregularnych i poszarpanych kształtach (border – B), barwy niejednolitej lub zmieniającej się w czasie (color – C), o średnicy >6 mm i powiększających się (diameter – D), o wyniosłej powierzchni (elevated – E).

W przypadku zmian o charakterze nowotworowym wykonuje się szczegółową diagnostykę, a w określonych sytuacjach – biopsję wycinkową.

Leczenie czerniaka jest trudne, zwłaszcza jeśli choroba została zdiagnozowana w zaawansowanym stadium. Jeśli jednak została odpowiednio szybko wykryta, szanse na całkowite wyleczenie są bardzo wysokie. Stąd tak ważne jest podejmowanie działań profilaktycznych. Rozpowszechnianie informacji na temat tego groźnego nowotworu skóry jest szczególnie ważne wśród rodziców małych dzieci i młodzieży.