Trypofobia. Przyczyny, objawy i leczenie
Trypofobia to strach przed dużą liczbą otworów lub dziur. U dziecka może objawiać się niechęcią do np. kanapek z serem czy lampek, przez które prześwituje światło. Jakie są przyczyny trypofobii? Co pomaga w walce z tą przypadłością?
1. Co to jest trypofobia?
Nazwa trypofobia wywodzi się od greckich słów: "trypo" (drążyć) i "fobos" (strach). Lęk ten to nie tyle strach przed dziurami jak np. studnia, a przed skupiskami małych dziur, a w niektórych przypadkach przed powtarzalnymi, regularnymi wzorami dobrze skontrastowanymi, jak np. odzież w kropki. Chory może odczuwać strach lub obrzydzenie przed powierzchniami pełnymi małych dziurek.
Trypofobia nie jest sklasyfikowana jako choroba, choć istnieją badania opisujące wyjątkowo ciężkie przypadki tej dolegliwości. Mimo to wielu uczonych podważa status trypofobii jako prawdziwej fobii.
Swoje zdanie argumentują tym, że mowa jest raczej o wpływie sugestii oraz fenomenie internetowym - określenie "trypofobia" użyte zostało w 2005 roku, na jednym z zagranicznych forów, a obrazy, które miały uruchamiać tą przypadłość, zyskały dużą popularność i były szeroko dystrybuowane w internecie. Materiały te często zostały przerobione w taki sposób, aby wywoływać uczucie niepokoju, co utrudnia diagnozę tej przypadłości.
Choć świat medyczny nie uznał do tej pory trypofobii za rzeczywistą dolegliwość, aż 16 proc. ludzi na świecie zgłasza, że doświadcza dolegliwości z nią związanych, co może utrudniać ich codzienne funkcjonowanie.
2. Cechy trypofobii
Strach przed dziurami to fobia specyficzna, która charakteryzuje się następującymi cechami:
- strach jest nieproporcjonalnie silny do "niebezpieczeństwa";
- niepokój trwa zwykle około 6 miesięcy i dłużej;
- mocny lęk spowodowany jest konkretną sytuacją;
- sytuacja, która wywołuje lęk, prowadzi w sposób bezpośredni do odczuwania lęku, dlatego jeśli osoba borykająca się z nim, jeśli tylko może unika jej lub aktywnie zwalcza.
Unikanie sytuacji wywołujących strach lub odczuwanie lęku w ich wyniku może powodować istotne objawy kliniczne. Może to skutkować wycofaniem społecznym, problemami w życiu zawodowym i obniżeniem jakości życia.
3. Jakie są przyczyny trypofobii?
Odnalezienie przyczyn trypofobii nie jest proste, ze względu na jej skomplikowaną naturę. Określeniem tym nazywamy najczęściej pewien dyskomfort, który część ludzi odczuwa po zetknięciu się z obrazem przedstawiającym otwory, a nie rzeczywiste przypadki strachu przed dziurami.
Uznając, że trypofobia ma podłoże w psychologii ewolucyjnej, skupiska otworów mogą kojarzyć się ze zmianami chorobowymi, gniazdami owadów lub wzorami, które pokrywają jadowite zwierzęta.
Jeśli zaś trypofobia nie powstała w wyniku ewolucji, może być nabytą niechęcią poprzez skojarzenia do pasożytów. To mogłoby tłumaczyć obrzydzenie występujące u niektórych osób zamiast lęku.
Jeszcze inne badania sugerują, że trypofobia może kojarzyć się z lękiem społecznym, przez skojarzenie skupisk otworów z ludzkimi oczami. Ponieważ patrzenie ludziom w oczy w czasie różnego rodzaju kontaktów jest normą społeczną, trypofobia mogłaby wiązać ciemne otwory z lękiem i stresem. Warto zauważyć, że osoby z fobią społeczną wykazywały wyższe wyniki w testach mierzących poziom trypofobii.
4. Objawy trypofobii
Symptomy trypofobii, pojawiające jako odpowiedź na obrazy przedstawiające skupiska dziur:
- lęk;
- niepokój;
- obrzydzenie;
- problemy z koncentracją;
- gęsia skórka;
- histeria;
- chęć uniknięcia styczności z takimi obrazami w przyszłości.
Rzadko zdarza się trypofobia tak zaawansowana, aby mogła zostać uznana za rodzaj fobii specyficznej. Trypofobia w stopniu umiarkowanym może dawać objawy takie jak nudności, obrzydzenie, lęk i uczucie swędzenia na skórze.
Trypofobia nasilona w znacznym stopniu, utrudniająca funkcjonowanie zwykle diagnozowana jest u dzieci w wieku szkolnym.
5. Jak leczyć trypofobię?
Trypofobia nie ma ustalonego planu leczenia, ze względu na to, że nie została oficjalnie uznana jako jednostka chorobowa. Według niektórych psychologów najlepszą metodą na opanowanie lęku przed dziurami jest stosowanie metody przyzwyczajania. Polega ona na oswajaniu się z widokiem źle kojarzącym się osobie dotkniętej tą dolegliwością.
Pomocna może być również hipnoza oraz techniki relaksacyjne.
