Dziecięcy układ odpornościowy
Kształtowanie się układu odpornościowego zaczyna się już w szóstym tygodniu życia płodowego. Obejmuje ono wiele narządów, tkanek, a także cząsteczek, które zawarte są we krwi i pozostałych płynach ustrojowych. Noworodek, bezpośrednio po urodzeniu, nie ma w pełni wykształconego systemu odpornościowego. Jego rozwój może trwać nawet do 12. roku życia. Przez ten okres dziecięcy układ odpornościowy uczy się, jak rozpoznawać, a następnie usuwać patogeny z organizmu. Warto dowiedzieć się, jak zwiększyć odporność u dziecka, aby jego układ odpornościowy pracował jak najlepiej.
1. Zasada działania układu immunologicznego
Kiedy na organizm człowieka przeprowadzają atak antygeny, układ odpornościowy powinien zareagować. Jego reakcja polega na wytworzeniu odpowiednich przeciwciał, czyli białek, które są odpowiednio wyspecjalizowane i potrafią przyłączać się do określonych antygenów. Warto wiedzieć, że przeciwciała, które choć raz pojawią się w organizmie człowieka, będą tam stale. Dlatego w przypadku, kiedy zostaniemy ponownie zaatakowani przez określony antygen, zostanie on błyskawicznie zidentyfikowany i wyeliminowany.
Dlatego też wszyscy, którzy chorowali np. na ospę wietrzną, nie chorują na nią ponownie. To właśnie ten mechanizm jest wykorzystywany w szczepionkach i szczepieniach. Podaje się antygeny, jednak w takiej ilości i w taki sposób, że nie są one w stanie wywołać choroby. Już niewielka ilość antygenu może być wykorzystana do wytworzenia odpowiednich przeciwciał, które chronią organizm przed danymi bakteriami lub innymi substancjami odpowiedzialnymi są za wywołanie choroby.
Należy wiedzieć, że choć przeciwciała są w stanie rozpoznać i zaatakować antygen, nie mogą go zniszczyć bez pomocy komórek typu T. Przeciwciała odpowiadają także za neutralizację toksyn oraz za aktywowanie białek, które wchodzą w skład układu odpornościowego i biorą aktywny udział w zwalczaniu bakterii, wirusów, a także zainfekowanych komórek.
U człowieka można wyróżnić trzy rodzaje odporności:
• Odporność, z którą człowiek się rodzi, czyli odporność wrodzoną. Chroni ona przed dużą ilością bakterii, które najczęściej zagrażają zwierzętom. W skład odporności wrodzonej wchodzi także skóra, błony śluzowe i dlatego jest to bardzo często pierwsza linia obrony, która chroni organizm przed chorobami.
• Odporność, która rozwija się przez całe życie. Rozwija się, kiedy człowiek styka się z chorobami, uodparnia na infekcje dzięki zastosowaniu odpowiednich szczepionek. Jest to odporność adaptacyjna.
• Trzecim rodzajem jest odporność bierna. Jej charakterystyczną cechą jest to, że utrzymuje się w organizmie jedynie prze krótki, określony czas. W przypadku dzieci jest to odporność, którą dają mu przeciwciała obecne w mleku matki. Działają one na choroby, z którymi matka miała styczność. Skutecznie chroni to dziecko przed infekcjami.
Należy pamiętać, że każdy człowiek ma niepowtarzalny układ odpornościowy. Część osób bardzo rzadko zmaga się z chorobami, część co chwilę ma do czynienia z jakimiś infekcjami. Jak zwiększyć odporność organizmu? Jest to bardzo proste. Wraz z upływem czasu ludzie stają się coraz bardziej odporni na kolejne bakterie. Ich układ immunologiczny poprzez kontakt z dużą ilością bakterii wytwarza odpowiednie środki zaradcze. Dlatego też dzieci częściej niż dorośli zapadają na przeziębienia. Ich ciała nie potrafią rozpoznawać i od razu atakować dużej ilości wirusów, które odpowiadają za wywoływanie przeziębienia. Z tego powodu niezwykle ważne jest wzmacnianie odporności u dzieci.
2. Układ odpornościowy u dziecka
Fizjologiczny spadek odporności, który jest związany z tym, że coraz mniejsza ilość matczynych przeciwciał obecna jest w ciele dziecka, występuje koło czwartego miesiąca życia niemowlęcia. Dziecko samo jeszcze nie jest w stanie wyprodukować odpowiedniej ilości przeciwciał. Jest więc bardzo narażone na to, że pojawią się zakażenia. Także w żłobku lub przedszkolu dziecko narażone jest na nowe infekcje.
Każdy układ odporności zależy od czynników indywidualnych oraz od uwarunkowań genetycznych. Nie jesteśmy więc w stanie zmienić tego, co zostało zaprogramowane. Jedyne, co możemy zrobić, to wspomagać układ odpornościowy dziecka i przygotować go do walki z czynnikami chorobotwórczymi. Pomocne jest stosowanie szczepień ochronnych, gdyż szczepionki sprawiają, że organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała na konkretne schorzenia. Dzięki temu jest w stanie zareagować, kiedy pojawi się realne zagrożenie. A jeśli nawet pojawi się choroba, przebiega ona znacznie łagodniej. Jednak nie mamy szczepionek na wszystkie wirusy, które odpowiadają za pojawianie się infekcji w okresie jesienno-zimowym. Z tego powodu ważna jest odpowiednia profilaktyka, która sprawi, że nasze dzieci będą zdrowe.
3. Zwiększanie odporności u dziecka
Każdy rodzic chce wiedzieć, jak zwiększyć odporność swojego dziecka. Jeśli chodzi o zwiększenie odporności układu immunologicznego dziecka, ogromną rolę odgrywa tutaj dieta. Powinna być ona odpowiednio zbilansowana i bogata w składniki odżywcze. W diecie dziecka koniecznie powinny się znaleźć:
• Produkty zawierające kwasy omega-3. Zazwyczaj są to jaja, ryby, orzechy. Kwasy omega-3 wpływają na zwiększenie odporności poprzez poprawienie aktywności białych krwinek, które zjadają bakterie.
• Należy wzbogacić dietę dziecka o probiotyki. Wpływają one doskonale na działanie bakterii jelitowych, które odpowiadają za regulowanie układu odpornościowego. Można podawać dzieciom jogurty, które zwierają żywe kultury bakterii.
• Owoce. Dieta dziecka, której zadaniem jest zwiększenie jego odporności, powinna być bogata w owoce, które są źródłem witamin i mikroelementów. Warto, aby w jadłospisie dziecka znalazły się owoce cytrusowe, jagody, truskawki, jabłka.
• Warzywa. Nie każde dziecko lubi warzywa, ale są one bardzo wskazane do budowania dziecięcego układu odpornościowego. Warto przygotować je w niebanalny sposób. Szczególnie dużo wartości odżywczych mają: marchew, papryka, brokuły.
Musisz to wiedzieć
Ale nie tylko dieta ma wpływ na odporność dziecka. Także zbyt duży poziom stresu może sprawić, że pojawi się spadek odporności. Stres pojawia się np. w momencie pójścia dziecka do przedszkola. Jeśli dziecko uczęszcza do przedszkola, może się łatwiej zarazić chorobami od rówieśników. Należy nauczyć dziecko, jak przestrzegać podstawowych zasady higieny – czyli myć ręce po korzystaniu z toalety, przed jedzeniem itd. Jeśli dziecko było leczone antybiotykami, jego odporność może spadać. Antybiotyki niszczą wszystkie bakterie – zarówno te złe, jak i te mające działanie dobroczynne. Dlatego warto dziecku podawać preparaty probiotyczne, aby powróciła równowaga w jego jelitach i jego system odpornościowy się wzmocnił.
Aby skutecznie stymulować dziecięcy układ odpornościowy, należy także zapewniać dziecku odpowiednią dawkę ruchu na świeżym powietrzu, dbać o to, aby się nie przegrzewało, regularnie wietrzyć pomieszczenia, dobierać ubranie do warunków atmosferycznych panujących na zewnątrz. Nigdy też nie należy bagatelizować pojawienia się niewielkich infekcji, gdyż mogą się one rozwinąć i stać się nawet zagrożeniem dla życia dziecka.