Niska waga urodzeniowa dziecka - przyczyny, postępowanie
Z niską wagą urodzeniową mamy do czynienia, gdy waga malucha nie przekracza 2,5 kg. Przyczyny takiego stanu są różne, m.in. wcześniactwo, ciąża mnoga czy nadciśnienie tętnicze u ciężarnej. Zwykle niska waga urodzeniowa dziecka niepokoi rodziców, choć niepotrzebnie, ponieważ łatwo ją opanować - waga zmienia się w ciągu pierwszego roku życia i niemowlę z łatwością dogania swoich rówieśników. Czy niska waga urodzeniowa ma znaczenie dla przyszłego rozwoju dziecka?
1. Czym jest niska waga urodzeniowa?
Niska waga urodzeniowa (hipotrofia, hipotrofia płodu) to stan, w którym maluch w czasie ciąży nie osiągnął właściwej wagi urodzeniowej. Noworodek, który nie osiągnął wagi 2,5 kg, określany jest jako hipotrofik. Dotyczy to co dwudziestego nowonarodzonego dziecka.
Najczęściej hipotrofia ma miejsce w przypadku wcześniaków - wtedy sprawa jest prosta. Jednak jeśli dziecko urodzone jest o czasie, przyczyna niskiej wagi ma duże znaczenie. Jeśli niedowaga malucha wynika z faktu, że noworodek jest mniejszy niż inne maluchy, oznacza to, że do zahamowania jego wzrostu doszło przed 20. tygodniem ciąży.
Gdy niska waga urodzeniowa jest asymetryczna - np. nóżki i główka dziecka są prawidłowe, zaś obwód brzucha za mały, do zakłóceń doszło najprawdopodobniej dużo później, możliwe, że nawet pod koniec ciąży.
Norma wagi u noworodka mieści się w granicach od 2,5 kg do 4 kg. Niska masa urodzeniowa wynosi mniej niż 2,5 kg. Wyróżniamy 3 podgrupy dzielące noworodki o niskiej masie urodzeniowej:
- noworodki o umiarkowanie małej masie ciała - 1500 g do 2499 g;
- noworodki o bardzo małej masie ciała - 1000 g do 1499 g;
- noworodki o skrajnie małej masie ciała - poniżej 999 g.
2. Przyczyny niskiej wagi urodzeniowej
Najczęstszą przyczyną hipotrofii jest wcześniactwo. Niska waga urodzeniowa często wynika również z zaburzeń rozwoju płodu w czasie ciąży u dzieci urodzonych w terminie.
Statystyki mówią, że maluchy z niską wagą urodzeniową mają trochę mniejsze szanse na przeżycie niż dzieci standardowo rozwijające się w okresie płodowym, nawet wcześniaki.
Bardzo często niska waga urodzeniowa wynika z nieprawidłowości w budowie lub pracy łożyska oraz pępowiny i są to:
- zawały łożyska;
- niewłaściwy przebieg naczyń pępowinowych;
- łożysko przodujące;
- zakrzepica naczyń łożyska;
- przedwczesne oddzielenie się łożyska lub jego niewydolność.
Wśród innych przyczyn hipotrofii znajdują się m.in.:
- wady chromosowe;
- choroby genetyczne z uszkodzeniem pierwotnego procesu wzrastani, tkanek łącznych lub kości;
- zespół Franconiego;
- wady wrodzone układu nerwowego lub serca;
- wrodzona niedokrwistość.
Większe ryzyko niedowagi mają dzieci pochodzące z ciąży mnogiej oraz dziewczynki.
Wpływ na niską wagę urodzeniową mogą mieć także choroby matki w czasie ciąży, takie jak:
- cukrzyca;
- anemia;
- awitaminoza;
- choroby serca i nerek;
- nadciśnienie;
- przewlekłe choroby układu oddechowego.
Niska waga urodzeniowa dziecka może wynikać również z infekcji wirusowych matki, wywołanych przez wirusa:
- różyczki;
- grypy;
- ospy wietrznej;
- cytomegalii.
Czasem za taki stan rzeczy odpowiadają także pierwotniaki, wywołujące toksoplazmozę. Za hipotrofię odpowiadają również używki stosowane przez matkę w czasie ciąży takie jak:
- alkohol;
- narkotyki;
- papierosy.
Wpływ na to mogą mieć również zatrucia w czasie ciąży oraz wady macicy.
3. Postępowanie w przypadku niskiej masy urodzeniowej
Niską wagę urodzeniową możemy stwierdzić już na etapie rozwoju wewnątrzmacicznego, gdy zauważymy odchylenie od normy wymiarów oraz szacowanej wagi ciała w porównaniu do innych płodów.
Najważniejsze w tym przypadku jest ustalenie przyczyny takiego stanu, aby móc wdrożyć najlepszą metodę leczenia hipotrofii płodu. Zależnie od objawów oraz etapu ciąży lekarz przeprowadza dokładną analizę stanu zdrowia ciężarnej, zleca badania genetyczne lub w kierunku infekcji.
Jeśli przyczyną takiego stanu jest choroba matki, najlepszą metodą hipotrofii jest leczenie tego schorzenia. Trudniej jest, gdy wynika ona z zaburzenia lub funkcjonowania łożyska, ponieważ jedyną metodą leczenia jest w tym przypadku wcześniejsze zakończenie ciąży, jeśli życie płodu jest zagrożone.
4. Wpływ niskiej wagi urodzeniowej na dalszy rozwój dziecka
Hipotrofia zwykle wskazuje na niedorozwój, niezależnie od tego, czy maluch urodził się o czasie, czy też nie. Najważniejsze, aby jeszcze w okresie płodowym na podstawie badań ciężarnej rozpoznać to zjawisko lub czynniki rozwoju przedwczesnego porodu.
Dzięki temu przyszła mama może trafić do specjalistycznych ośrodków wyższej referencji, w których po urodzeniu maluch będzie miał dostęp do najnowocześniejszych metod leczenia, co bardzo poprawia rokowania.
Zwykle odchylenia od normy w wadze noworodków są na tyle niewielkie, że dalszy rozwój dziecka przebiega prawidłowo. W pozostałych przypadkach, gdy maluch będzie po urodzeniu wymagał intensywnej opieki lekarskiej, może w przyszłości potrzebować kompleksowej opieki specjalistycznej.
