Tachykardia
Tachykardia to określenie szybkiej akcji serca, która nie jest spowodowana wysiłkiem fizycznym. W normalnych warunkach występuje ok. 60-100 uderzeń serca na minutę. Tachykardia, inaczej częstoskurcz, to przyspieszenie akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę. Tachykardia nie zawsze jest objawem choroby. Najczęściej bicie serca wzrasta wskutek zdenerwowania lub wysiłku fizycznego. U człowieka zdrowego w czasie wzmożonego wysiłku akcja serca może wynosić nawet 160 uderzeń na minutę lub więcej. Jest to naturalny proces w organizmie poddanym aktywności fizycznej i nie powinien być powodem do zmartwień.
1. Szybka akcja serca
Tachykardia to forma zaburzeń rytmu serca przebiegająca z szybką, miarową akcją serca. Wyróżnia się cztery typy zaburzeń rytmu serca mogących doprowadzić do tachykardii: tachykardię zatokową, migotanie przedsionków, częstoskurcz nadkomorowy, częstoskurcz komorowy. Do głównych objawów przyspieszonej akcji serca należą:
- uczucie kołatania serca w klatce piersiowej,
- zawroty głowy i mroczki przed oczami,
- uczucie jak przed omdleniem,
- trudności z nabraniem powietrza do płuc, duszność,
- ból w klatce piersiowej,
- napadowy kaszel.
Jakie sytuacje w tachykardii wymagają szybkiego kontaktu z lekarzem?
- Szybkie bicie serca trwające dłużej niż 5 minut.
- Narastające uczucie duszności.
- Nasilający się ból w klatce piersiowej.
2. Przyczyny tachykardii
Zazwyczaj przyspieszony rytm serca jest zwiastunem poważniejszych schorzeń, takich jak choroba niedokrwienna serca, nadczynność tarczycy, czy infekcja. Tachykardia, szczególnie o charakterze nawracającym, może wynikać z zaburzonej anatomii struktur w sercu, które służą przewodzeniu impulsów elektrycznych. Czynniki, które sprzyjają wystąpieniu tachykardii, to:
- choroby serca i układu krążenia,
- gorączka,
- nadczynność tarczycy,
- niewydolność oddechowa,
- reakcja anafilaktyczna,
- niedokrwistość pokrwotoczna,
- odwodnienie i niedocukrzenie,
- sytuacje stresowe i nadmierna nerwowość,
- palenie papierosów,
- nadmierne spożywanie alkoholu,
- nadmierne picie napojów zawierających kofeinę, np. kawy,
- zażywanie leków zawierających w swoim składzie atropinę, efedrynę lub pseudoefedrynę,
- zażywanie narkotyków, zwłaszcza kokainy.
W większości przypadków zaburzenia rytmu serca nie są stanem długotrwałym i nie zagrażają człowiekowi zdrowemu, który nie jest obarczony dodatkowymi schorzeniami. Czasami zaburzenia rytmu sercastanowią początkowe objawy chorób serca lub innych, jak np. nadczynność tarczycy. Nawracająca tachykardia wymaga konsultacji z lekarzem. Jeżeli obok zaburzeń rytmu serca pojawia się ból w klatce piersiowej lub duszności, istnieje ryzyko poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak zawał, niewydolność krążenia, czy zatrzymanie akcji serca.
3. Diagnoza i leczenie tachykardii
Tachykardii można zapobiegać poprzez leczenie choroby podstawowej, wywołującej objawy, poprzez zaprzestanie palenia papierosów, unikanie sytuacji stresowych i zaprzestanie spożywania alkoholu, dużych ilości kawy oraz napojów zawierających kofeinę. Podstawowym badaniem służącym diagnozie tachykardii jest EKG oraz badanie EKG metodą Holtera trwające dobę. Niekiedy dodatkowo przeprowadza się badania w kierunku schorzeń mogących powodować zaburzenia rytmu serca. W tym celu stosuje się inwazyjne badanie elektrofizjologiczne, a także stymulację przezprzełykową serca.
Wystąpienie objawów tachykardii pociąga za sobą konieczność wykonania szeregu badań diagnostycznych oraz przyjęcia konkretnych leków. Przeważnie zaburzenia rytmu serca znikają samoistnie, dlatego też nie trzeba w znacznym stopniu zmniejszać aktywności fizycznej. Jeśli zaburzenia rytmu serca są poważne, przeciwwskazanie stanowi wyczynowe uprawianie sportów oraz przedłużający się intensywny wysiłek fizyczny. Niektóre typy zaburzeń rytmu serca można przerwać poprzez zanurzenie twarzy w misce z zimną wodą na kilka chwil lub poprzez głęboki wdech powietrza. Nawrotowe zaburzenia rytmu serca wymagają leczenia farmakologicznego.
Leki stosowane w leczeniu tachykardii to m.in.: beta-blokery, blokery kanału wapniowego, digoksyna, amiodaron, a także pozostałe leki przeciw arytmii. Jeśli pomimo leczenia farmakologicznego zaburzenia rytmu serca nadal się utrzymują i towarzyszą im inne objawy, np. duszność, omdlenia, bóle dławicowe, wymagana jest hospitalizacja. Czasami konieczne jest również wykonanie kardiowersji elektrycznej, polegającej na synchronizacji pracy serca poprzez przyłożenie do klatki piersiowej dwóch elektrod, które następnie wywołują krótkie wyładowanie elektryczne. Zabieg przeprowadzany jest na pacjencie uśpionym i znieczulonym na 5-20 minut.
W niektórych przypadkach przeprowadzane są zabiegi (m.in. ablacja prądem elektrycznym), skutkujące eliminacją ogniska zlokalizowanego w sercu i powodującego jego wzmożoną aktywność. Przy złożonych zaburzeniach rytmu serca pacjentowi wszczepia się specjalistyczne urządzenie, zwane kardiowerterem-defibrylatorem, którego funkcja polega na synchronizacji pracy serca poprzez produkcję wyładowań elektrycznych o określonym natężeniu.