Wypadnięcie pępowiny: przyczyny i postępowanie

Wypadnięcie pępowiny jest ciężkim powikłaniem okołoporodowym, które trudno przewidzieć. Występuje w 1–6 przypadków na 1000 ciąż. Obarczone jest dużym ryzykiem. Jakie są przyczyny wypadnięcia pępowiny? Czy wypadnięcie pępowiny wymaga pilnej interwencji? I jakie są zalecenia dla kobiet w ciąży w celu minimalizacji ryzyka wypadnięcia pępowiny? Sprawdźmy.

1. Wypadnięcie pępowiny: przyczyny

Na początek wyjaśnijmy, co to jest wypadnięcie pępowiny. W ten sposób definiuje się stan nagły w położnictwie, w którym pępowina przechodzi przez szyjkę macicy w tym samym czasie lub przed przodującą częścią płodu.

Zagrożenie wynika z tego, że pępowina jest wówczas podatna na ucisk między przodującą częścią płodu a sąsiadującymi tkankami miękkimi lub kośćmi miednicy. Efektem tego może być niedotlenienie płodu.

1.1. Jakie są czynniki ryzyka związane z wypadnięciem pępowiny?

Wypadnięcie pępowiny w ciąży zwiększają takie czynniki ryzyka jak:

• inne niż główkowe położenie płodu,
• poród przedwczesny,
• wielowodzie,
• niektóre zabiegi położnicze, takie jak obrót zewnętrzny do położenia główkowego, amniotomia i indukcja porodu za pomocą cewnika z dużym balonem,
• przedwczesne pęknięcie błon płodowych (PROM),
• przodowanie pępowiny,
• hipotrofia wewnątrzmaciczna (IUGR).

Objawy wypadnięcia pępowiny to pojawienie się jej przed płodem (jest widoczna lub wyczuwalna w sklepieniu pochwy). Zdarzają się jednak przypadki, gdy dochodzi do ukrytego wypadnięcia pępowiny. Należy je podejrzewać, gdy po odpłynięciu płynu owodniowego w zapisie KTG obserwowane są zaburzenia akcji serca płodu (bradykardia i/lub deceleracje zmienne).

2. Jakie są metody leczenia wypadnięcia pępowiny?

Jeśli dziecko jest w stanie przeżyć poza łonem matki, leczenie wypadnięcia pępowiny ogranicza się najczęściej do natychmiastowego ukończenia porodu w trybie natychmiastowym (najczęściej przez cesarskie cięcie).

Wypadnięcie pępowiny w porodzie do czasu rozwiązania ciąży może wymagać też odepchnięcia przodującej części płodu, co pozwoli zmniejszyć ucisk pępowiny. Znana jest też metoda Vago, która polega na wypełnieniu pęcherza, który unosi płód, zmniejszając ucisk na pępowinę.

Zanim cesarskie cięci stało się powszechne, stosowano odprowadzenie wypadniętej pępowiny (polegało na przesunięciu pępowiny z powrotem do macicy ponad przodującą częścią płodu). Dziś zabieg ten wykonuje się rzadko.

3. Jakie są możliwe powikłania wypadnięcia pępowiny?

Jeśli pomoc nie przyjdzie na czas, może dojść do niedoletnienia dziecka, co grozi trwałym kalectwem albo zgonem płodu.

4. Czy wypadnięciu pępowiny można zapobiec?

Zapobieganie wypadnięciu pępowiny nie jest znane. Wiadomo jednak, że natychmiastowe rozpoznanie i poród są skuteczną metodą na uniknięcie powikłań.

5. Jakie kroki należy podjąć w przypadku podejrzenia wypadnięcia pępowiny?

W przypadku wypadnięcia pępowiny lekarze i położne wykonują następujące procedury:

• zmianę pozycji pacjentki z uniesioną miednicą ku górze,
• tlenoterapia,
• przezpochwowe odepchnięcie części przodującej,
• tokoliza (resuscytacja wewnątrzmaciczna).

Wszystkie są po to, by zyskać czas niezbędny do przygotowania i przeprowadzenia nagłego cesarskiego cięcia (maks. 30 min).

6. Czy wypadnięcie pępowiny może wpływać na zdrowie matki i dziecka?

Każde powikłanie okołoporodowe niesie ze sobą ryzyko zarówno dla matki, jak i dziecka. Wiedza i doświadczenie personelu medycznego są jednak na bardzo wysokim poziomie. Lekarze i położne wiedzą, jak radzić sobie w sytuacjach nagłych i podejmują interwencję zgodną z najnowszymi wytycznymi.