Skracanie szyjki macicy w ciąży – objawy, zalecenia i postępowanie

Skracanie szyjki macicy w ciąży, choć jest naturalnym zjawiskiem, może wskazywać na groźne nieprawidłowości. Wiele zależy od etapu w ciąży, ale i innych czynników. Jakie są naturalne i patologiczne przyczyny skracania szyjki macicy? Jak postępować?

1. Co to jest skracanie szyjki macicy?

Skracanie szyjki macicy w ciąży to naturalny proces, który zachodzi w ostatnich tygodniach lub dniach przed porodem. Jego istotą jest stopniowe jej rozwieranie się i skracanie. W ten sposób szyjka macicy zaczyna się przygotowywać do porodu. Niestety czasem jest to objaw wskazujący na patologię. Co to znaczy?

1.1. Naturalne przyczyny skracania szyjki macicy

W czasie ciąży szyjka macicy jest zamknięta i długa. To pozwala jej chronić płód przed infekcjami i utratą płynu owodniowego.

Na chwilę przed rozpoczęciem porodu zaczyna się skracać, rozszerzać i rozluźniać. Pozwala to na otwarcie kanału rodnego i przygotowanie drogi, którą podczas akcji porodowej na świat przyjdzie dziecko. W prawidłowo przebiegającej ciąży szyjka macicy zaczyna skracać się pod koniec trzeciego trymestru.

1.2. Patologiczne przyczyny skracania szyjki macicy

Zobacz film: "Jak dbać o siebie w czasie ciąży?"

Skracanie szyjki macicy, gdy występuje na wczesnych etapach ciąży, na długo przed planowaną datą porodu, może wskazywać na zagrożenie przedwczesnym porodem.

Ponieważ nieprawidłowość może być groźna, bardzo ważna jest obserwacja swojego ciała i reagowanie na wszelkie niepokojące sygnały, ale i regularne wizyty kontrolne u ginekologa lub położnej. Rozpoznanie nieprawidłowości pozwala na monitorowanie sytuacji oraz podejmowanie koniecznych środków ostrożności.

Skracanie szyjki macicy w drugim trymestrze lub na początku trzeciego trymestru oznacza niewydolność szyjki macicy (niewydolność cieśniowo-szyjkowa).

2. Objawy i diagnostyka skracania szyjki

Zmniejszanie długości szyjki macicy może przebiegać stopniowo i nieznacznie, ale także może być duże i szybko postępujące (co wiąże się z większym ryzykiem wcześniactwa).

Objawy skracania szyjki macicy mogą być różne. Zdarza się, że pojawiają się takie symptomy jak plamienie lub krwawienie, zwłaszcza po stosunku płciowym lub po badaniu przez ginekologa.

Może pojawić się także dyskomfort, lub ból w dolnej części brzucha, a także silne skurcze Braxtona-Hicksa (choć są naturalne w zaawansowanej ciąży i niegroźne, mogą się nasilać wraz z postępem skracania szyjki macicy).

Aby rozpoznać skracanie i rozwieranie szyjki macicy, konieczne jest badanie ginekologiczne. Inne metody diagnostyczne skracania szyjki macicy to ultrasonografia (USG) czy testy laboratoryjne z krwi (głównie pod kątem infekcji). To dlatego zawsze w przypadku podejrzenia skracania szyjki macicy trzeba skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę.

3. Leczenie i zapobieganie skracaniu szyjki macicy

Jakie są zalecenia dotyczące opieki nad kobietami doświadczającymi skracania szyjki macicy? Postępowanie i ewentualne leczenie zależy od kilku czynników, takich jak przyczyna, stopień zaawansowania stanu, etapu ciąży, stanu zdrowia matki i dziecka.

W przypadku, gdy nie ma symptomów wskazujących na ryzyko dla zdrowia matki lub dziecka w kontekście skracania szyjki macicy, kluczowe jest utrzymanie czujności, a więc śledzenie przebiegu ciąży zagrożonej skróceniem szyjki i ocena jej stanu podczas regularnych wizyt kontrolnych.

Prawidłowa długość szyjki macicy w ciąży wynosi 3 centymetry. Zakres 2,5-3 cm jest wskazaniem do ścisłej kontroli lekarskiej. Krótsza szyjka macicy wymaga leczenia.

4. Skracanie szyjki macicy w ciąży - zalecenia

Duże znaczenie ma zmiana stylu życia. Czasem konieczne jest ograniczenie, a nawet unikanie aktywności fizycznej, leżenie w łóżku czy zaniechanie stosunków płciowych. Pozostałe zalecenia to:

• zbilansowana dieta zasobna w składniki odżywcze;
• unikanie stresujących sytuacji;
• odpoczynek, relaks i regenerujący sen;
• unikanie palenia papierosów i innych używek, które prowadzą do pojawienia się powikłań ciążowych;
• umiarkowana i regularna aktywność fizyczna (jeśli nie ma przeciwwskazań).

Niektórzy lekarze w sytuacji zagrożenia przedwczesnym porodem decydują się na podawanie preparatów zawierających progesteron. Bywa, że konieczne jest założenie szwu szyjkowego lub pierścienia wokół szyjki macicy w celu jej wzmocnienia i stabilizacji (pessar położniczy).

5. Jakie są potencjalne skutki skracania szyjki macicy dla dziecka i matki?

Skracanie się szyjki macicy przed porodem to jeden z pierwszych zwiastunów rozpoczynającej się akcji porodowej. Gdy dzieje się tak jednak dużo wcześniej, w zależności od stopnia zaawansowania patologii, ale i innych czynników ryzyka, skutkiem zmian w obrębie struktury może być przedwczesny poród.

Jeśli chodzi o matkę, przedwczesny poród może wiązać się z powikłaniami, takimi jak krwotok czy infekcje dróg rodnych po porodzie, ale i ryzyko problemów z donoszeniem ciąży w przyszłości.

Konsekwencją przedwczesnego porodu mogą być zaburzenia oddechowe u noworodka (w przypadku wcześniaka bardzo często konieczna jest intensywna opieka i wsparcie oddechowe), ale i inne problemy zdrowotne związane z niedojrzałością (np. problemy z trawieniem, krążeniem krwi czy funkcjonowaniem mózgu).

Czy skracanie szyjki macicy zawsze prowadzi do porodu przedwczesnego? Dobra wiadomość jest taka, że skracanie szyjki macicy nie zawsze prowadzi do porodu przedwczesnego. Kluczowe jest wczesne wykrycie nieprawidłowości oraz monitorowanie i odpowiednie leczenie.