Zapalenie mózgu u dziecka: diagnostyka i leczenie
Zapalenie mózgu (encephalitis) to bardzo poważna choroba, która może nieść poważne kosnekwencje. Jak się objawia i co ją powoduje?
1. Zapalenie mózgu: objawy
Zapalenie mózgu to ogólne pojęcie odnoszące się do chorób zapalnych ośrodkowego układu nerwowego. Najczęściej jego przyczyną jest zakażenie, zdecydowanie rzadziej – choroba autoimmunizacyjna. Objawia się gorączką lub stanem podgorączkowym, bólem głowy, a także zaburzeniami świadomości. Niekiedy też pojawia się niedowład i drgawki.
Trudno też odpowiedzieć na pytanie, jak długo trwa zapalenie mózgu. Choroba może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Wiele zależy też od czynnika, jaki ją wywołał.
W przypadku zakażenia meningokokowego lub opryszczkowego zapalenia mózgu choroba ma bardzo gwałtowny przebieg. Z kolei infekcja ośrodkowego układu nerwowego związana z gruźlicą lub neuroboreliozą postępuje powoli.
2. Opryszczkowe zapalenie mózgu: objawy
Zakażenie wirusem opryszczki (HSV) może przebiegać w różny sposób. Są osoby, u których zakażenie będzie bezobjawowe, a są takie, u których może dojść do bardzo poważnego zapalenia mózgu. Jest to choroba zagrożona licznymi powikłaniami i wysoką śmiertelnością. Na szczęście zdarza się rzadko.
Opryszczkowe zapalenie mózgu początkowo może objawiać się złym samopoczuciem, uczuciem rozbicia, osłabieniem, brakiem apetytu, gorączką, dreszczami, nudnościami, wymiotami, bólami mięśni i stawów. Objawy te przypominają grypę i mogą nieco uśpić czujność chorego. Z czasem dołączają do nich ból głowy i sztywność karku, a następnie również zaburzenia świadomości, niedowład i osłabienie siły mięśniowej.
Chorobie mogą towarzyszyć zaburzenia psychiczne (ospałość, zmienność nastroju, splątanie, halucynacje).
3. Opryszczkowe zapalenie mózgu: jak można się zarazić?
Rokowanie w przypadku zapalenia mózgu wywołanego wirusem opryszczki zależy m.in. od czasu rozpoznania. Chory jest leczony na oddziale intensywnej terapii, a w leczeniu zastosowanie znajduje m.in. acyklowir.
Zapobieganie chorobie jest trudne, dlaczego że do jej rozwoju przyczynia się reaktywacja obecnego w organizmie wirusa. Dochodzi do niej w sytuacji znacznego obniżenia odporności, np. u osób zakażonych wirusem HIV lub leczonych immunosupresyjnie. Na wirusa HSV nie ma obecnie szczepionki.
4. Kleszczowe zapalenie mózgu
Kleszczowe zapalenie mózgu to choroba zakaźna ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Może prowadzić do poważnych powikłań neurologicznych, a nawet śmierci. Wywołuje ją wirus kleszczowego zapalenia mózgu (TBEV), a do zakażenia najczęściej dochodzi w następstwie ukłucia przez zakażonego kleszcza (rzadziej po spożyciu niepasteryzowanego mleka kóz, owiec i krów).
W pierwszej fazie choroby pojawiają się objawy grypopodobne: gorączka, osłabienie, apatia, ból głowy i stawowo-mięśniowy. U niektórych chorych na typ etapie dochodzi do wyzdorwienia. Zdarza się jednak, że choroba wchodzi w drugą fazę, tzw. neurologiczną, i objawia się: bardzo wysoką gorączką, bólami głowy, mięśni i stawów, nudnościami i wymiotami, zaburzeniami świadomości i niedowładem kończyn.
5. Kleszczowe zapalenie mózgu. Jak często występuje?
Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP- -PZH) w 2019 r. odnotowano w Polsce 265 zachorowań na KZM. Najwięcej przypadków było w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim.
Specjaliści podkreślają jednak, że całkowita liczba przypadków KZM w Polsce może być niedoszacowana z powodu braku właściwej diagnostyki neuroinfekcji wirusowych.
6. Kleszczowe zapalenie mózgu: szczepionka
Najskuteczniejszą formą zapobiegania KZM jest szczepienie, które zapewnia ochronę zarówno w wyniku zakażenia po ukąszeniu kleszcza, jak przed zakażeniem wirusem drogą pokarmową.
Najlepiej otrzymać dwie dawki szczepionki zimą, by zapewnić ochronę przed okresem wegetacyjnym kleszczy. Tego rodzaju profilaktykę szczególnie zaleca się dorosłym i dzieciom mieszkającym na terenach endemicznych, a także leśnikom, młodzieży odbywającej praktyki na terenach otwartych, turystom, uczestnikom obozów (m.in. harcerskich).
A ile kosztuje szczepionka na kleszczowe zapalenie mózgu? Cena jednej dawki waha się od 80 do 130 zł i należy ją pomnożyć przez trzy (bo tyle dawek zapewnia pełną ochronę).
7. Autoimmunologiczne zapalenie mózgu: objawy
To nieinfekcyjne zapalenie mózgu, które ma związek z występowaniem autoprzeciwciał przeciwko antygenom znajdującym się w neuronach, komórkach glejowych lub przeciwko białkom w synapsie nerwowej. Wiąże się nierzadko z obecnością guza w jamie brzusznej.
Autoimmunologiczne zapalenie mózgu (ang. autoimmune encephalitis, AE) często dotyczy zdrowych dotychczas kobiet w młodym wieku (~ 21 lat), choć pojedyncze przypadki dotyczą też dzieci.
Zwiastunem choroby są nagle pojawiające się zaburzenia emocjonalne. Pojawić się też mogą bóle głowy, biegunka, zmęczenie, gorączka, do których w ciągu kilkunastu dni dołączają objawy sugerujace chorobę psychiczną (zaburzenia lękowe, mania).
