Zespół odstawienny przy lekach antydepresyjnych
Zespół odstawienny obserwuje się u osób, które nagle zrezygnowały ze stosowania leków przeciwdepresyjnych. Przyczyną zespołu dyskontynuacji jest także nagłe zmniejszenie dawki antydepresantów i nieregularne ich zażywanie. Objawem tego stanu są m.in. zaburzenia emocjonalne, ruchowe i snu.
1. Co to jest zespół odstawienny?
Zespół odstawienny obserwuje się u osób z depresją, które zdecydowały się przerwać terapię m.in. lekami przeciwdepresyjnymi z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu serotoniny, trójpierścieniowymi lekami przeciwdepresyjnymi i mirtazapiną. Jest to jeden ze skutków ubocznych zażywania tych leków antydepresyjnych. Inna nazwa tej dolegliwości to zespół dyskontynuacji. Czynniki predysponujące do wystąpienia objawów zespołu odstawiennego to czas terapii i właściwości leków przeciwdepresyjnych, stosowanie leków o krótkim okresie biologicznego półtrwania (na przykład paroksetyny). Z powodu tego zespołu dolegliwości cierpi jeden na pięciu pacjentów, którzy nagle odstawili leki przeciwdepresyjne. Inne okoliczności zaistnienia zespołu odstawiennego to nagłe zmniejszenie dawki leków na depresję i nieregularne ich zażywanie. Pojedyncze dolegliwości związane z zespołem odstawiennym odnotowuje się u wielu pacjentów. Płeć, wiek i rodzaj zaburzenia nastroju nie mają znaczenia dla prawdopodobieństwa wystąpienia objawów dyskontynuacyjnych.
2. Objawy zespołu odstawiennego
W ciągu 2-3 dni od przyjęcia ostatniej dawki leku przeciwdepresyjnego pojawiają się objawy zespołu odstawiennego, które mimo że są krótkotrwałe i łagodne, wywołują u pacjenta dyskomfort. Dolegliwości te stopniowo tracą na natężeniu. Całkowicie ustępują po ponownym zastosowaniu leku. W 50 proc. przypadków ustępują po upływie tygodnia, ale zdarza się, że utrzymują się przez kilka tygodni. Jako symptomy zespołu dyskontynuacji wskazuje się zaburzenia emocjonalne (lęki, rozdrażnienie i uczucie niepokoju), zaburzenia snu (bezsenność lub koszmary senne) i zaburzenia ruchowe (spowolnienie ruchu lub nadmierna aktywność ruchowa). Objawem zespołu odstawiennego są również symptomy przypominające grypę. Pacjent jest osłabiony i skarży się na bóle mięśni. Ponadto obserwuje się zaburzenia neurosensoryczne, czyli drętwienie i mrowienie skóry, a także dolegliwości ze strony układu pokarmowego (bóle brzucha, wymioty i biegunka). Pacjent po odstawieniu leków na depresję obficie się poci i ma uderzenia gorąca. Może mieć problemy ze wzrokiem, to znaczy zaburzenia widzenia.
3. Profilaktyka zespołu odstawiennego
Aby uniknąć zespołu odstawiennego, należy skonsultować z lekarzem decyzję o zrezygnowaniu ze stosowania leków przeciwdepresyjnych. Pacjent powinien mieć świadomość dolegliwości, z którymi będzie musiał się borykać. Przede wszystkim leki antydepresyjne należy odstawiać stopniowo, a nie gwałtownie. Najlepiej zmniejszać dawkę etapami przez minimum kilkanaście dni. Jeżeli zespół dyskontynuacji ma łagodny przebieg, nie ma konieczności podejmować leczenia. Można zastosować leki nasenne lub preparaty o właściwościach uspokajających, które złagodzą i zminimalizują dolegliwości związane z zespołem odstawiennym. Bywa, że jego objawy są diagnozowane jako symptomy innych chorób, na przykład nawrotu depresji albo infekcji wirusowej, co skutkuje wprowadzeniem niewłaściwej terapii.