Biegunka po antybiotyku – sposoby zapobiegania i leczenia

Antybiotyki są najskuteczniejszą metodą leczenia schorzeń bakteryjnych i przez to często zapisywane przez lekarzy. Trzeba jednak wiedzieć, że każda terapia może wywołać skutki uboczne. W przypadku antybiotyków, może pojawić się biegunka poantybiotykowa. Może ona dotknąć zarówno dorosłych, jak i dzieci. Rozwolnienie u dziecka, któremu podawano antybiotyki, nie należy do rzadkich przypadków. Biegunka poantybiotykowa może wystąpić w trakcie leczenia antybiotykami lub nawet do dwóch miesięcy po jego zakończeniu.

1. Przyczyny biegunki po antybiotykach

Dokładny mechanizm działania danego antybiotyku na drobnoustroje może być różny. Jednak wspólną cechą wszystkich antybiotyków jest to, że mają działanie bakteriobójcze lub sprawiają, że bakterie przestają się rozwijać. To właśnie te cechy sprawiły, że antybiotyki są tak skuteczne w zwalczaniu chorób pochodzenia bakteryjnego.

Antybiotyki odpowiadają za niszczenie wszystkich bakterii. Jednak nie wszystkie bakterie są szkodliwe dla człowieka. Wiele szczepów bakterii znajduje się w naszych organizmach i są one pożyteczne, a nawet niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Wpływają na poprawne trawienie, stymulują układ odpornościowy, biorą udział w syntezie niektórych witamin.

Zobacz film: "Pomysły na wspólne, rodzinne spędzanie czasu"

Antybiotyki, których zadaniem jest zniszczenie bakterii chorobotwórczych, niszczą także naturalną florę bakteryjną. Pojawia się tak zwane wyjałowienie jelit. W takim momencie mogą pojawiać się szczepy bakterii, które będą odporne na działanie antybiotyków. Występują też zaburzenia w pracy jelit. To właśnie działanie toksyczne drobnoustrojów na niechroniony nabłonek jelitowy odpowiada za pojawienie się biegunki. Rozwolnienie po antybiotyku łatwiej pojawia się przy długotrwałej terapii antybiotykami. Także antybiotyki odpowiadają za to, że pojawia się rozwolnienie u dziecka, gdyż ich mechanizm działania w każdym organizmie jest taki sam, a dzieci mają delikatną florę bakteryjną jelit.

2. Kiedy antybiotyk wywołuje biegunkę?

Pojawienie się biegunki podczas stosowania kuracji antybiotykowej jest bardzo częste. Biegunki po antybiotyku mogą dotykać nawet ponad 30 proc. osób przyjmujących te leki. Za zwiększenie ryzyka wystąpienia biegunki poantybiotykowej odpowiedzialne jest m.in.:

• zażywanie antybiotyków, które mają szerokie spektrum działania, czyli wpływają na różne rodzaje bakterii w tym samym czasie;

• młody wiek pacjenta; rozwolnienie u dziecka po podaniu antybiotyku występuje częściej niż u osoby dorosłej;

• zaawansowany wiek pacjenta; u osób starszych biegunka po antybiotykach pojawia się częściej;

• długość trwania kuracji antybiotykowej; jeśli trwa ona dłużej niż miesiąc, ryzyko drastycznie wzrasta;

• schorzenia współistniejące, szczególnie te, które wpływają na spadek odporności;

• wystąpienie biegunki poantybiotykowej podczas wcześniejszych terapii antybiotykami;

• dugotrwały pobyt w szpitalu.

Antybiotyk może być podany doustnie lub dożylnie. Niezależnie od sposobu podania, ryzyko wystąpienia biegunki poantybiotykowej jest takie samo. Biegunka poantybiotykowa najczęściej ma postać łagodną. Nie pojawia się gorączka, a stolce nie są bolesne. Ustępuje ona samoistnie i najczęściej nie wymaga interwencji lekarza. W niewielu przypadkach przyjmuje ostrzejszą postać, której objawy mogą sugerować wystąpienie zapalenia jelita grubego.

3. Najgroźniejsze powikłania w przypadku biegunki po antybiotyku

Biegunka po antybiotyku przybiera swoją najcięższą postać, kiedy za jej pojawienie odpowiada rzekomobłoniaste zapalenie jelit. Jest to powikłanie, które występuje bardzo rzadko i spowodowane jest przez toksyny bakterii Clostridium difficile. O wystąpieniu tego objawu może świadczyć:

• pjawienie się biegunki, która ma bardzo ostry przebieg;

• pjawienie się silnych bólów podbrzusza; mogą mieć postać kurczową;

• pojawienie się gorączki lub dreszczy;

• pojawienie się obfitych stolców, w których można zauważyć domieszkę śluzu lub krwi.

Nieleczona biegunka, która została wywołana przez rzekomobłoniaste zapalenie jelit, może prowadzić do odwodnienia organizmu. Może też dojść do wielu powikłań, z perforacją jelita włącznie, co jest podstawą do interwencji chirurgicznej.

4. Zapobieganie biegunce poantybiotykowej

Aby skutecznie zapobiegać biegunce występującej po antybiotykach, należy je racjonalnie przyjmować. Leki te powinny być zażywane tylko z lekarskiego wskazania. Podczas ich przyjmowania warto stosować probiotyki i prebiotyki. Probiotykami są wyselekcjonowane kultury dobrych bakterii, które namnażają się w układzie pokarmowym, gdzie spełniają funkcje ochronne. Prebiotyki są substancjami spożywczymi, które naturalnie stymulują wzrost prawidłowej flory jelit.

5. Jak leczyć biegunkę po antybiotykach?

Sposób leczenia biegunki po antybiotykach zależy od tego, jaki jest jej przebieg. W postaci łagodnej, objawy ustępują najczęściej po zakończeniu terapii antybiotykami. W postaci ciężkiej może być konieczna hospitalizacja. Niezależnie od przebiegu i stopnia intensywności biegunki, najważniejsze jest stosowanie systematycznego nawadniania i lekkostrawnej diety. Warto też przyjmować probiotyki, które przywrócą prawidłową florę bakteryjną. Można także zastosować lekarstwa na biegunkę, takie jak węgiel aktywny.