Jajowody. Rola, funkcje i choroby

Jajowody łączą jajniki z macicą i pełnią ważną funkcję w procesie zapłodnienia. Nie jest to jednak ich jedyna rola. Jak zbudowane są jajowody? Gdzie są umiejscowione? Na jakie choroby są narażone?

1. Co to są jajowody?

Jajowody swoim wyglądem przypominają przewody. Ich grubość wynosi od kilka do 10 mm, a długości około 15 cm. Gdzie są umiejscowione? Znajdują się między macicą a jajnikami. Z prawej strony sąsiadują z wyrostkiem robaczkowym, po lewej z esicą. Tak jak jajniki, znajdują się w otrzewnej.

Wizualnie porównywane są do skrzydeł rozłożonych symetrycznie nad macicą lub do trąbek, które rozszerzają się w stronę macicy.

2. Jak zbudowane są jajowody?

Zobacz film: "Ciekawe gry i zabawy dla całej rodziny"

Budowa jajowodów wydaje się prosta, jednak nie do końca jest tak w rzeczywistości. Na jajowody składają się cztery, zróżnicowane wobec siebie, elementy:

• lejek - nazwa tej części nawiązuje do jej kształtu, choć w odróżnieniu od lejka kuchennego ma postrzępione brzegi - strzępki, które unoszą się w jamie brzusznej, a najdłuższy z nich łączy się z powierzchnią jajnika przy pomocy więzadła lejkowo-jajnikowego, co ułatwia mu przechwytywanie komórki jajowej wyprodukowanej i uwolnionej z jajnika oraz wprowadzenie jej do lejka jajowodu;
• bańka - stanowi 2/3 długości jajowodu i jest najdłuższą oraz najszerszą częścią jajowodu, która jednocześnie ma również najgrubsze ścianki;
• cieśń - część ta znajduje się poniżej bańki, jest to krótka i wąska część jajowodu o cienkich ściankach;
• część maciczna - inaczej odcinek śródścienny - fragment jajowodu, który znajduje się w ścianie macicy, wnikając w jej jamę.

Ścianki jajowodu zbudowane są z trzech warstw:

• błony surowiczej (położonej najbardziej zewnętrznie);
• błony mięśniowej - najgrubsza warstwa jajowodu, najwięcej jej znajduje się w pobliżu macicy, najmniej zaś w okolicy jajnika; zawierąjace się w niej komórki mięśniowe gładkie kurczą się, co powoduje ruchy perystaltyczne, podobne do tych, które wykonują jelita, ich zadaniem jest przesuwać komórkę jajową lub zarodek w kierunku macicy;
• błony śluzowej.

Mimo znacznej długości jajowodów średnica światła w najwęższym miejscu wynosi zaledwie 0,5 mm. Grubości błon rożnią się zależnie od odcinka jajowodu. Są dobrze unaczynione i elastyczne.

W świetle jajowodu znajduje się jednowarstwowy nabłonek, a wśród jego komórek połowę stanowią komórki pokryte rzęskami, które poruszają się w kierunku macicy.

We wspomnianym nabłonku znajdują się także komórki wydzielnicze, które przed jajeczkowaniem wytwarzają płyn jajowodowy, przypominający surowicę krwi. Płyn ten jest bogaty w chlorki, immunoglobuliny i potas i pełni funkcję pożywienia dla zarodka lub komórki jajowej.

3. Jakie funkcje pełnią jajowody?

Głównym celem pracy jajowodów jest transport komórki jajowej od czasu, gdy zostanie wychwycona po owulacji do momentu dostarczenia zarodka do macicy. Inną ich rolą jest odżywianie komórki jajowej w czasie jej wędrówki.

Zapewniają właściwe środowisko, by umożliwić tzw. kapacytację plemników - uzdatnianie ich do zapłodnienia, ponieważ plemniki po opuszczeniu ciała mężczyzny nie są w stanie zapłodnić komórki, dopiero "uczą się" tego w jajowodzie.

Proces ten polega m.in. na zmianach w składzie chemicznym i strukturze błony komórkowej plemnika, w sposób umożliwiający jego wniknięcie do komórki jajowej.

Aby zapłodnienie było możliwe, jajowody wspomagają także ruch plemników w kierunku jajnika i komórki jajowej, komórki wydzielnicze zaś mają za zadanie odżywiać męskie gamety.

4. Choroby jajowodów

Jedną z najczęściej występujących chorób tego narządu jest zapalenie jajowodów - infekcji wstępującej, które często doprowadza do ich niedrożności. Powstaje na skutek wnikania z zewnątrz bakterii przez pochwę, jamę macicy lub szyjkę. Infekcja dociera nie tylko do jajowodów, ale także dalej do jajników, powodując tzw. zapalenia przydatków.

Inne przyczyny zapalenia jajowodów to:

• choroby przenoszone drogą płciową;
• wady wkładki domacicznej;
• zabiegi przez pochwowe (np. łyżeczkowanie).

Chorobą jajowodów, dość często występującą jest wodniak. Powstaje w momencie, gdy odpływ płynnej treści surowiczej z jajowodu jest zablokowany, w następstwie czego jest gromadzona w nadmiarze i powoduje obrzęk.

Przyczyną powstawania wodniaków jest przede wszystkim zapalenie przydatków oraz endometrioza.

Po zatrzymaniu treści ropnej w jajowodach powstaje ropniak, jeśli zaś pojawi się w nich krew - krwiak. Warto pamiętać, aby w przypadku każdej z tych przypadłości zgłosić się do lekarza i rozpocząć leczenie.