Szczepionka przeciw gruźlicy
Ślad po tym szczepieniu pozostaje nam na całe życie. To jedyna szczepionka, którą wykonuje się już w pierwszej dobie życia. Wyjaśniamy, dlaczego w przypadku szczepienia na gruźlicę (bo o nim mowa) czas jest taki ważny i z jakiego powodu pozostaje po nim blizna.
1. W pierwszej dobie życia
Na początek poszukamy odpowiedzi na pytanie: dlaczego szczepienie przeciw gruźlicy, jako jedyne wykonuje się noworodkom już w pierwszych godzinach życia - przecież wiele innych zakaźnych chorób jest równie groźnych, a jednak termin szczepienia przeciw nim nie jest tak pilny.
Jak wyjaśniają neonatolodzy, małe dzieci stanowią grupę wysokiego ryzyka zachorowania na gruźlicę o ciężkim przebiegu. Może ona skutkować gruźliczym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu lub zgonem w przebiegu gruźlicy, a szczepionka podana w pierwszej dobie życia zapobiega gruźlicy pierwotnej tzn. zachorowaniu po pierwszym w życiu zetknięciu się z prątkami choroby.
2. Sytuacja epidemiologiczna Polski
To jednak nie jest jedyne wytłumaczenie. Problem jest bowiem bardziej złożony. Polska należy do nielicznych krajów w Europie, w których obowiązują jeszcze szczepienia przeciw gruźlicy noworodków w pierwszej dobie życia. O utrzymaniu tych szczepień decyduje sytuacja epidemiologiczna kraju. I jak łatwo można wywnioskować - sytuacja ta jest nieciekawa.
Pomimo ogólnej poprawy poziomu zachorowalności, wciąż nie spełniamy wszystkich kryteriów, które umożliwiłyby nam bezpieczną rezygnację z tego typu profilatyki. Światowa Organizacja Zdrowia, a dokładniej Komisja ds. Walki z Gruźlicą Międzynarodowej Unii Przeciwgruźliczej i Chorób Układu Oddechowego opracowała już wiele lat temu kryteria, które są wskazówką, kiedy poszczególne państwa mogą zaprzestać szczepić swoje noworodki.
Jakie są te ustalenia? Od szczepień można odstąpić, gdy zapadalność na gruźlicę płuc wynosi maksymalnie 5 na 100 tys. osób przez kolejne trzy lata.
Tymczasem zapadalność na gruźlicę w Polsce jest wciąż wyższa niż średnia w krajach Unii Europejskiej (współczynnik 12,7 na 100 tys. ludności).
W większości krajów UE ten współczynnik jest znacznie niższy, np. w Islandii wynosi 3,3 na 100 tys. mieszkańców, w Niemczech - 5,3, w Czechach – 4,8; w Grecji - 4,9; na Słowacji - 7,4. Zapadalność wyższą niż w naszym kraju mają jedynie Rumunia (85,2 na 100 tys.); Litwa (59,2); Łotwa (48,6); Bułgaria (31,1); Portugalia (25,2) i Estonia (21,6).
Jak więc widać, do momentu, kiedy będziemy mogli zrezygnować ze szczepienia w pierwszej dobie życia, sporo nam jeszcze brakuje, choć wielu ludzi wciąż sądzi, że gruźlica to choroba XIX wieku i dziś nikt już na nią nie zapada. Prawda jest jednak zupełnie inna. Wprawdzie metody leczenia są znacznie lepsze niż dawniej, jednak mimo zaawansowanych medycznych technologii to nadal choroba bardzo zakaźna i niebezpieczna.
3. Przyczyny i objawy gruźlicy
Przypomnijmy: gruźlicę wywołują bakterie należące do grupy mykobakteri, tzw. prątki gruźlicy. Charakterystycznymi objawami choroby są bóle w klatce piersiowej, trwający powyżej trzech tygodni kaszel, krwioplucie, a także gorączka, dreszcze, nocne poty, ubytek masy ciała, bladość, tendencja do bardzo szybkiego męczenia się. U co czwartej osoby zakażenie rozpoczyna się rozprzestrzeniać poza płucami (gruźlica pozapłucna); zwykle dochodzi do tego właśnie u dzieci.
4. Leczenie gruźlicy
Leczenie gruźlicy jest bardzo długie i trwa około dwóch lat: 2-3 miesiące bardzo intensywnej kuracji podstawowej i kilkanaście miesięcy podtrzymującej. Po leczeniu w szpitalu, a następnie w sanatorium, gdzie stosuje się kilka farmaceutyków równocześnie, chory jeszcze przez długi czas musi przyjmować srodki zapobiegające nawrotowi. Bardzo ważna jest regularność dostarczania leków do organizmu, gdyż jej zaniedbanie może prowadzić do gruźlicy chronicznej. Leki stosowane przy gruźlicy są często źle tolerowane przez dzieci. Dlatego tak ważna jest profilaktyka tej choroby.
5. Szczepienie obowiązkowe
W Polsce szczepienie przeciwko gruźlicy jest jednym ze szczepień obowiązkowych, które aplikowane są dzieciom, o ile są w dobrym stanie ogólnym, a ich masa ciała przekracza 2000 g. Wcześniaki urodzone z masą poniżej 2 kg szczepi się, gdy tylko osiągną tę wagę. Szczepionka BCG podawana jest śródskórnie w jednej dawce (nie ma dawek przypominających).
6. Blizna na całe życie
I teraz przechodzimy do drugiego problemu. Dlaczego po szczepieniu zostaje blizna na całe życie?
Wstrzyknięcie wykonuje się w górną powierzchnię ramienia. Wytwarza się niewielki (kilka mm średnicy) biały bąbelek. Znika on po kilkunastu minutach. Ok. 2-3 tygodnie po szczepieniu w tym samym miejscu tworzy się grudka, na szczycie której powstaje pęcherzyk z ropną zawartością. Pęcherzyk pęka i pojawia się niewielkie owrzodzenie lub zaczerwienienie. To właśnie po nim pozostaje ślad na ramieniu.
I na koniec ważna informacja dla tych, którzy mają wątpliwości, czy szczepić niemowlęta. W Polsce przed wprowadzeniem szczepień BCG i leków przeciwprątkowych z powodu gruźlicy umierało rocznie około 1 500 dzieci. Obecnie wśród najmłodszych rejestruje się jedynie kilka zachorowań w roku.