Hermafrodytyzm - na czym polega, jakie są przyczyny występowania tego zjawiska?
Hermafrodytyzm to zjawisko występowania w ciele jednej osoby jednocześnie żeńskich i męskich gruczołów rozrodczych. Hermafrodytą nazywamy osobę, która nie pasuje ani do płci męskiej, ani żeńskiej. Jakie są przyczyny hermafrodytyzmu? Jakie są cechy charakterystyczne hermafrodytyzmu? Czy osoby hermafrodytyczne mogą mieć potomstwo?
1. Co to jest hermafrodytyzm?
Hermafrodytyzm (obojnactwo) polega na wykształceniu się jeszcze w życiu płodowym narządów płciowych męskich oraz żeńskich. U ludzi występuje raz na 1000 przypadków. Swoją nazwę zawdzięcza odwołaniu do greckiego mitu o synu Hermesa i Afrodyty, który na skutek prośby nimfy Salmakis stał się połączeniem kobiety i mężczyzny - Hermafrodytą.
Hermafrodyta ma cechy narządów rozrodczych żeńskich i męskich jednocześnie. Mówimy w tym przypadku o organach płciowych zewnętrznych, które widać gołym okiem, jak i o wewnętrznych, takich jak np. jajniki. Zwykle tuż po urodzeniu i zdiagnozowaniu hermafrodytyzmu lekarze sugerują konieczność ukierunkowania dziecka w stronę jednej płci. Zazwyczaj to oni decydują, które narządy będą w przyszłości dominować u pacjenta.
Jeśli wybór jest trafny, wszystko jest w porządku. Czasem zdarza się jednak (najczęściej podczas dojrzewania), że ujawnia się dominacja usuniętej płci.
Czy obojnactwo to choroba? Nie jest sklasyfikowane jako jednostka chorobowa, jednak od 2006 jest określane jako zaburzenie rozwoju płciowego.
2. Jakie są różnice między hermafrodytyzmem prawdziwym a fałszywym?
Możemy wyróżnić trzy podstawowe rodzaje hermafrodytyzmu, choć występują również hybrydy niżej wymienionych:
- obojnactwo prawdziwe - cechą, która wyróżnia ten najrzadziej występujący rodzaj hermafrodytyzmu, jest istnienie zarówno jądra jak i jajnika, często po jednym organie płciowym oraz obojnaczych narządów płciowych zewnętrznych, które widać zaraz po urodzeniu;
- obojnactwo rzekome męskie - ma miejsce, gdy wewnętrzne narządy płciowe są męskie, a zewnętrzne wyglądają jak żeńskie;
- obojnactwo rzekome żeńskie - polega na tym, że wewnętrzne organy płciowe są żeńskie, zewnętrzne zaś wyglądają jak męskie, np. przerośnięta łechtaczka może przypominać prącie.
W przypadku obojnactwa zarówno narządy płciowe wewnętrzne, jak i zewnętrzne są obojnacze, choć w różnym stopniu, który zależy od rodzaju wydzielanych przez gonady hormonów.
Zdarza się, że płeć psychiczna jest niezgodna z tą, która jest widoczna lub z genetyczną.
3. Przyczyny hermafrodytyzmu
Medycyna mówi o dwóch czynnikach, które mogą mieć wpływ na występowanie hermafrodytyzmu. W pierwszym wariancie może wynikać z zaburzeń chromosomalnych, których genezy nie znamy - mogą być przypadkowe i nie dziedziczone.
W drugim przypadku źródłem mogą być zaburzenia endokrynologiczne u rozwijającego się płodu. W takiej sytuacji, mimo że maluch posiada prawidłowe gonady i geny, jego ciało kształtuje się pod wpływem niewłaściwych hormonów. Jednocześnie, razem z nieprawidłowym rozwojem narządów rozrodczych, zachodzą zmiany także w rozwoju mózgu i jego tożsamości płciowej.
Inne źródła wskazują jako przyczynę obojnactwa zaburzenia hormonalne w życiu prenatalnym, do których może dojść m.in. w wyniku zażywania przez matkę leków (np. preparatów androgennych, szczególnie podczas organogenezy).
Przyczyną tego zjawiska może być także przerost nadnerczy dziecka lub występowanie nowotworów wytwarzających androgeny.
4. Jakie badania są wykonywane w celu diagnozy hermafrodytyzmu?
Diagnostyka zaburzeń rozwoju płciowego nie jest prosta. Zwykle potrzeba wielu badań, by potwierdzić w stu procentach obojnactwo.
Badania, które są wykonywane w celu rozpoznania hermafrodytyzmu to m.in.:
- dokładne badanie fizykalne;
- przeprowadzenie badań genetycznych (głównie określenia kariotypu);
- oznaczenie stężenia hormonów płciowych oraz LH i FSH;
- badania obrazowe jamy brzusznej i miednicy - TK i USG.
5. Jak wygląda proces leczenia hermafrodytyzmu?
Obojnactwo jest leczone zwykle operacyjnie. Zabiegi te nie należą do prostych. Z jednej strony warto zaczekać z operacją, aż pacjent osiągnie dojrzałość emocjonalną, by mógł w sposób świadomy podjąć decyzję, z którą płcią się utożsamia.
Z drugiej jednak strony, jeśli operacja odbędzie się odpowiednio wcześnie, dziecko zyska większe szanse na normalny rozwój i w przyszłości będzie mogło założyć rodzinę, łącznie z posiadaniem potomstwa. Tego rodzaju decyzje wymagają jednak głębokiego przemyślenia oraz analizy, ponieważ mają wpływ na całe życie osoby poddawanej zabiegowi.
