Lęki nocne u dzieci. Tego rodzice nie powinni robić

Twoje dziecko budzi się kilkadziesiąt minut po zaśnięciu z krzykiem? Jest przerażone, szybko oddycha, nie wie, co się wokół niego dzieje? Nie potrafi logicznie odpowiedzieć na twoje pytania? A na dodatek po obudzeniu się rano nie pamięta, co się z nim działo w nocy i jest zdziwione, gdy mu o wszystkim opowiadasz? Pewnie miało koszmary – pomyślisz. Otóż nie. Najprawdopodobniej to wcale nie były koszmary senne.

Dlaczego? Świadczy o tym kilka cech. Po pierwsze – koszmary senne występują głównie nad ranem, pod koniec snu. Po drugie – tuż po wybudzeniu się z koszmaru dziecko nie jest zdezorientowane. Praktycznie od razu potrafi logicznie odpowiadać na pytania i jest w stanie bardzo dokładnie opisać, co mu się śniło. Po trzecie – po obudzeniu się rano pamięta całe zdarzenie albo przynajmniej towarzyszące mu negatywne emocje.

Jakie zjawisko zostało więc opisane w pierwszych zdaniach niniejszego artykułu? Lęki nocne.

1. Czym są lęki nocne?

Lęki nocne są jednym z typów parasomnii, czyli nieprawidłowych zachowań występujących w trakcie snu. U zdecydowanej większości dzieci są one zjawiskiem rozwojowym (czyli prawidłowym), przemijającym i nie świadczą o obecności żadnych chorób somatycznych, ani zaburzeń psychicznych.

Są one zdecydowanie bardziej przerażające dla rodzica niż dla samego dziecka.

2. Jak wygląda epizod lęków nocnych?

Zazwyczaj dziecko po kilkudziesięciu minutach snu wydaje z siebie przeraźliwy krzyk i gwałtownie siada na łóżku. Ma szeroko otwarte oczy, patrzy "niewidzącym" wzrokiem, oddycha bardzo szybko i jest spocone. Wygląda jakby się czegoś bardzo bało. Czasem wymachuje rękami i nogami. Zdarza się, że próbuje wyskoczyć z łóżka i potrafi zaatakować osobę, która chce je uspokoić. Taki napad lęków nocnych trwa zazwyczaj kilka minut, po czym dziecko spokojnie zasypia. Rano nie pamięta co się z nim działo w nocy.

3. Jak często występują lęki nocne?

Zjawisko to występuje regularnie u około 1-6 proc. dzieci, głównie w wieku 3-12 lat (chociaż może się zdarzyć u osób młodszych i starszych). Dotyczy tak samo często dziewczynek i chłopców. Częściej obserwowane jest u tych dzieci, których rodzice sami mieli lęki nocne lub lunatykowali w okresie dzieciństwa.

4. Co zwiększa ryzyko lęków nocnych?

Najważniejszym czynnikiem, który zwiększa częstość pojawiania się lęków nocnych jest niedobór snu. Warto więc zadbać o to, aby dziecko miało odpowiednią ilość i jakość snu.

5. Co robić, gdy dziecko ma lęki nocne?

Cóż, tak naprawdę najrozsądniejsza rada brzmi: spokojnie poczekać. Próby uciszania, głaskania lub przytulania dziecka zazwyczaj przedłużają epizod lęków nocnych i mogą wywoływać u niego zachowania agresywne. Jeżeli dziecko gwałtownie wymachuje rękami lub nogami w trakcie epizodu, to warto usunąć z okolicy łóżka wszystkie przedmioty, o które może się uderzyć.

Należy też pamiętać o tym, że poranna rozmowa z dzieckiem na temat nocnych wydarzeń nie ma większego sensu. Są ku temu trzy powody. Po pierwsze – twoje dziecko i tak nie pamięta, co się z nim działo w nocy. Po drugie – nie ma ono większego wpływu na to, czy będzie mieć kolejny epizod lęków nocnych, czy też nie. I po trzecie – twoje dziecko może rozwinąć lęk przed zasypianiem w obawie, że znowu wywoła niepokój u rodzica.

Oczywiście zdarza się, że lęki nocne są mylone z innymi zaburzeniami snu lub z niektórymi chorobami somatycznymi. Jeśli masz jakieś wątpliwości, to skonsultuj się ze specjalistą (neurologiem dziecięcym, psychiatrą dziecięcym, pediatrą lub psychologiem). Pamiętaj jednak, że zdecydowana większość dzieci, u których występują lęki nocne jest całkowicie zdrowa i że problem powinien zniknąć wraz z rozwojem mózgu dziecka.

Artkuł przygotował dr n. med. Lech Popiołek