Przebiałkowanie organizmu dziecka: objawy, przyczyny i leczenie

Przebiałkowanie to dość modne ostatnio hasło. Czy jednak faktycznie nadmiar białka w organizmie może zaszkodzić? I jakie skutki zdrowotne może wywołać przebiałkowanie organizmu u dziecka?

1. Przebiałkowanie organizmu u dziecka: objawy, które mogą zaniepokoić

Zacznijmy od podstaw, czyli wyjaśnienia, czym są białka i do czego organizm je wykorzystuje. Otóż są to wielocząsteczkowe związki składające się z aminokwasów, zbudowanych głównie z atomów węgla, wodoru, tlenu i azotu. W naszym organizmie występuje ich 18, z czego połowa to aminokwasy egzogenne (niezbędne), których nasz organizm nie potrafi syntetyzować, więc musimy je dostarczać z pożywieniem.

Białka stanowią podstawowy składnik budowy organizmów żywych. Tworzą struktury komórkowe, dostarczają energii (1 g białka dostarcza ok. 4 kcal) i pełnią funkcje ochronne (m.in. produkcja przeciwciał) i transportowe (transferrytyna przenosi żelazo, hemoglobina – tlen). Biorą też udział w procesach związanych z widzeniem oraz odpowiadają za wzrost i rozwój organizmu.

Niedobór białka u dzieci prowadzi do:

• zaburzenia wzrostu,
• wpływa negatywnie na pracę układu odpornościowego,
• zmniejsza wydolność układu krążeniowo-oddechowego,
• powoduje nieprawidłową budowę kośćca,
• sprzyja zaburzeniom rozwoju umysłowego,
• niedokrwistości.

2. Co dokładnie oznacza przebiałkowanie organizmu dziecka i jakie mogą być jego przyczyny?

Trzeba pamiętać, że szkodzi zarówno niedobór, jak i nadmiar. Co zatem w sytuacji, gdy ma miejsce przebiałkowanie organizmu? To oczywiscie określenie potoczne, jednak spożywanie zbyt dużej ilości białka, również wśród dzieci, to nie są jednostkowe przypadki.

Zdaniem ekspertów, nadmierne spożycie białka (przebiałkowanie organizmu dziecka) podnosi ryzyko rozwoju otyłości i zwiększa ryzyko zaburzeń metabolicznych w dorosłym życiu. Nadmiernie obciąża układ wydalniczy (nerki) i zwiększa wydalanie wapnia wraz z moczem. Potwierdzają to Ewa Turek, Joanna Kasznia-Kocot i Ewelina Kocur, autorki artykułu "Białko w żywieniu dzieci w żłobkach a ryzyko chorób metabolicznych w przyszłości", które piszą:

"Wysoka podaż białka nie jest obojętna dla organizmu. Każda substancja spożywana w nadmiarze powoduje dodatkowe jego obciążenie — musi on ją bowiem z ustroju wydalić. Niewątpliwie większa podaż białka wpływa negatywnie na pracę nerek, zwiększa katabolizm aminokwasów, czego efektem jest wzrost produkcji dwuwęglanów, amoniaku i mocznika, które muszą zostać usunięte zorganizmu wraz z moczem, za pośrednictwem nerek. Następuje wzrost stężenia mocznika we krwi obwodowej, zwiększenie klirensu kreatyniny".

3. Jakie objawy mogą wskazywać na przebiałkowanie organizmu u dziecka?

Duże spożycie białka (w ilości większej, niż to wynika z zapotrzebowania fizjologicznego) przyspiesza przyrost masy ciała. I o ile to uzasadnione w przypadku np. wcześniaków, o tyle nie niesie niczego dobrego dzieciom w wieku przedszkolnym i szkolnym. Było to przedmiotem wielu badań. Jedno z nich wykazało, że 5-latki karmione mieszankami wysokobiałkowymi miały grubszą warstwę tłuszczu trzewnego, natomiast nie zauważono różnicy w grubości tłuszczu podskórnego mierzonego metodą ultrasonograficzną. Przyczynia się to do zwiększonego gromadzenia się tkanki tłuszczowej w otrzewnej.

W jednym z badań przeprowadzonych wśród dzieci w Wielkiej Brytanii zauważono też, że większy odsetek energii pochodzącej ze spożywanego białka przekłada się na wzrost masy ciała i wskaźnika BMI.

4. Przebiałkowanie organizmu: jak leczyć?

Trudno wskazać, jakie są zalecane metody diagnozowania i leczenia przebiałkowania u dzieci. Istotne jest przede wszystkim racjonalne żywienie dzieci, które zakłada odpowiedni dobór produktów w diecie.

Norma dla białka na poziomie RDA (Recommended Dietary Allowances, zalecane dzienne spożycie) wynosi:

• dla dzieci w wieku 1-3: 14 g/osobę/dobę
• dla dzieci w wieku 4-6: 21 g/osobę/dobę
• dla dzieci w wieku 7-9: 30 g/osobę/dobę