Witamina B12. Przyczyny i skutki niedoboru, witamina B12 w ciąży
Witamina B12 jest związkiem chemicznym, który jest niezbędny, aby zachować dobre zdrowie, zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Niestety cały czas narażeni jesteśmy na jej niedobór, który objawia się zmęczeniem, nerwowością i prowadzi do chorób układu krwionośnego. Niedobór witaminy B12 jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży, ponieważ może doprowadzić do nieodwracalnych zmian u płodu. Gdzie szukać witaminy B12? Czy jej nadmiar także może być groźny dla zdrowia?
1. Czym jest witamina B12?
Witamina B12 (kobalamina, czerwona witamina) najczęściej znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego.
Tak jak inne witaminy z grupy B bierze udział w przemianach węglowodanowych, tłuszczowych i białkowych. Warunkuje podział komórkowy i syntezę kwasów nukleinowych RNA i DNA oraz białek uczestniczących w ich budowaniu. Witamina B12 jest rozpuszczalna w wodzie.
2. Jakie są właściwości witaminy B12?
Witamina ta, podobnie jak inne witaminy z grupy B, ma przede wszystkim dobroczynny wpływ na psychikę człowieka:
- zmniejsza napięcie nerwowe;
- zapewnia właściwe funkcjonowanie układu nerwowego;
- zwiększa odporność na stres;
- podnosi zdolność koncentracji;
- poprawia pamięć;
- wykazuje działanie antydepresyjne;
- może zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób psychicznych.
Ponadto odpowiedni poziom witaminy B12:
- zapobiega osteoporozie;
- poprawia apetyt;
- zapobiega anemii;
- przeciwdziała zmęczeniu i osłabieniu organizmu;
- zapobiega miażdżycy, zawałom mięśnia sercowego, udarowi mózgu, zmianom zakrzepowym;
- pozytywnie wpływa na pracę układu pokarmowego;
- może pomóc w leczeniu zapalenia wątroby typu C;
- zmniejsza ryzyko zachorowania na Alzheimera;
- zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwory.
3. W jakich produktach znajdziemy najwięcej witaminy B12?
Witamina ta powstaje głównie dzięki bakteriom żyjącym w układzie pokarmowym zwierząt. Stąd też na jej niedobory najbardziej narażeni są wegetarianie i weganie oraz osoby, których dieta jest uboga w produkty zwierzęce. Znajdziemy ją w:
- przetworach mlecznych;
- mięsie;
- jajkach;
- wędlinie;
- rybach;
- podrobach;
- drożdżach spożywczych.
Według ostatnich badań duże ilości witaminy B12 znajdują się również w:
- owocach rokitnika zwyczajnego;
- wysuszonym ekstrakcie perzu właściwego;
- płynie z gorczycy czarnej;
- omanie wielkim.
4. Przyczyny niedoboru witaminy B12
Właściwy poziom witaminy B12 jest zależny od wieku i stanu zdrowia. Tak, jak już wcześniej zostało wspomniane, na niedobór narażone są głównie osoby niespożywające mięsa. Może jednak dojść do niego także wskutek wrodzonego niedoboru lub związanego z wiekiem spadku produkcji glikoproteiny wytwarzanej w żołądku, która umożliwia przyswajanie witaminy B12.
Wśród innych przyczyn możemy wymienić:
- celiakię;
- chorobę Leśniewskiego - Crohna;
- zakażenie tasiemcem;
- wrzody;
- stany po zabiegach chirurgicznych (np. operacje bariatryczne, resekcje żołądka);
- długotrwałe (powyżej 4 lat) stosowanie inhibitorów pompy protonowej;
- przyjmowanie niektórych leków (np. zawierających kwas acetylosalicylowy);
- przyjmowanie metmorfiny w leczeniu cukrzycy typu 2.
5. Objawy niedoboru witaminy B12
Wśród objawów niedoboru tej witaminy możemy wymienić:
- chroniczne zmęczenie;
- zły nastrój, chandra;
- drętwienie, mrowienie nóg i rąk;
- nadmierna nerwowość, rozdrażnienie;
- problemy z koncentracją i pamięcią;
- zmiany zwyrodnieniowe błony śluzowej żołądka;
- problemy z wypróżnianiem: biegunki, zaparcia;
- wysoki poziom cholesterolu;
- anemia;
- bladość skóry;
- utrata wagi;
- zaburzenia poznawcze;
- zmiany zachowania.
6. Suplementacja witaminy B12
Czasem jedynym wyjściem w przypadku niedoboru witaminy B12 jest jej suplementacja. Jeśli decydujemy się na takie rozwiązanie, warto zwrócić uwagę na zawartą w tabletce dawkę. Powinna być odpowiednio wysoka - 500 µg.
Czasem, gdy suplementacja nie rozwiązuje problemu, podawane są zastrzyki z witaminą B12. Nie powodują one skutków ubocznych i nie są nadmiernie bolesne.
7. Nadmiar witaminy B12
Nadwyżka witaminy B12 nie jest magazynowa w organizmie. Wydalana jest z potem i z moczem, stąd też bardzo ciężko ją przedawkować. Ewentualnie stosowanie dużych dawek może wywołać reakcję uczuleniową.
8. Witamina B12 w ciąży
Kobiety będące w ciąży i planujące zajście w ciążę w najbliższym czasie przyjmują przede wszystkim kwas foliowy - witaminę B9. Jest ona niezbędna dla prawidłowego rozwoju dziecka. Według WHO równie ważna jest witamina B12, która tak jak kwas foliowy zapobiega wadom neurologicznym. Niedobór tej witaminy jest powszechny - cierpi na nią 1 na 20 dorosłych osób.
Niedobór witaminy B12 w ciąży wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wielu dolegliwości u matki i dziecka. Może powodować:
- wady cewy nerwowej;
- stan przedrzucawkowy;
- opóźnienie wzrostu wewnątrzmacicznego;
- wczesne poronienie.
Ważne! Neurologiczne i rozwojowe opóźnienia u dzieci, które wynikają z niedoboru witaminy B12 w ciąży, są nieodwracalne. Jeśli więc cierpimy na niedobory tej witaminy, warto jak najszybciej wzbogacić dietę w produkty zawierające jej duże ilości witaminy B12, a w razie dużych niedoborów - rozpocząć suplementację.
