Choroba Parkinsona - przyczyny, objawy, leczenie

Choroba Parkinsona jest schorzeniem występującym często zarówno w Polsce, jak i na świecie. Przede wszystkim dotyka osób starszych, a wraz z postępem choroby jej objawy nasilają się. Obecnie nie znamy dokładnej przyczyny rozwoju choroby Parkinsona, a możliwości lecznicze są ograniczone. Jakie są pierwsze objawy choroby Parkinsona? Czy choroba Parkinsona może wpływać na funkcje poza układem nerwowym? Czy istnieje profilaktyka choroby Parkinsona?

1. Czym jest choroba Parkinsona?

Choroba Parkinsona jest to schorzenie zwyrodnieniowe mózgu. U chorej osoby następuje zanik komórek nerwowych istoty czarnej, która znajduje się w śródmózgowiu pnia mózgu.

Początek choroby zwykle przypada na 60. rok życia, przy czym mężczyźni chorują częściej od kobiet. Po 65. roku życia ryzyko rozwoju tej choroby wynosi około 1.5 proc. To jedna z najczęściej występujących chorób neurodegeneracyjnych; częściej występuje tylko choroba Alzheimera. W Polsce na chorobę Parkinsona cierpi ponad 70 tys. osób.

2. Jakie są przyczyny choroby Parkinsona?

Zobacz film: "Ciekawe gry i zabawy dla całej rodziny"

Dokładna przyczyna powstawania patologicznych zmian w mózgu, prowadzących do wystąpienia choroby Parkinsona nie jest znana. Według szacunków wpływ na rozwój tego rodzaju zaburzeń mają czynniki zarówno środowiskowe, jak i genetyczne. Niestety na obecną chwilę nie istnieje skuteczne leczenie, które mogłoby zagwarantować zupełne wyleczenie z tej choroby.

Istnieje jednak kilka czynników, które mogą przyczynić się do jej rozwoju. Oto kilka możliwych przyczyn i czynników ryzyka:

• genetyka - chociaż większość przypadków choroby Parkinsona nie jest dziedziczona, istnieją pewne geny, które mogą zwiększać ryzyko jej wystąpienia; badania wskazują na istnienie pewnych mutacji genetycznych związanych z rozwojem choroby;
• proces starzenia się - wraz z wiekiem ryzyko zachorowania na chorobę Parkinsona wzrasta;
• czynniki środowiskowe - niektóre substancje chemiczne i toksyny mogą zwiększać ryzyko rozwoju choroby Parkinsona; przykłady to pestycydy, rozpuszczalniki organiczne, herbicydy i niektóre metale ciężkie;
• zaburzenia mitochondrialne - mitochondria, struktury komórkowe odpowiedzialne za produkcję energii, mogą być zaangażowane w powstawanie choroby Parkinsona; nieprawidłowości w funkcji mitochondriów mogą przyczyniać się do uszkodzenia komórek nerwowych;
• stres oksydacyjny - uszkodzenie komórek nerwowych w mózgu pacjentów z chorobą Parkinsona może być spowodowane nadmiarem wolnych rodników, co prowadzi do stresu oksydacyjnego;
• zmiany zapalne - niektóre badania sugerują, że procesy zapalne w mózgu mogą przyczynić się do rozwoju choroby Parkinsona;
• brak dopaminy - choroba Parkinsona jest związana z utratą komórek nerwowych produkujących neuroprzekaźnik zwaną dopaminą; brak dopaminy prowadzi do zaburzeń w przekazywaniu sygnałów między komórkami nerwowymi.

3. Objawy choroby Parkinsona

Objawy tej choroby narastają z czasem. Pierwsze symptomy to zwykle niewielkie spowolnienie ruchów, pewnego rodzaju niezgrabność pacjenta. Mogą występować zaburzenia charakteru pisma, które staje się drobniejsze.

Z czasem do tych dolegliwości dołączają też zaburzenia równowagi i problemy z wykonywaniem codziennych czynności. Przed pełnoobjawową chorobą często występują tzw. objawy prodromalne jak m.in.:

• mrowienie w kończynach;
• depresyjne zaburzenia osobowości;
• spłycenie afektu emocjonalnego.

Pełnoobjawowa choroba Parkinsona to:

• akinezja - trudności z rozpoczęciem ruchu;
• zwiększenie napięcia mięśni;
• problemy z precyzyjnymi czynnościami;
• bradykinezja;
• zaburzenia chodu;
• typowe dla tej choroby drżenie kończyn w spoczynku.

Choroba ta, podobnie jak inne choroby neurodegeneracyjne, jest postępująca. Z czasem objawy nasilają się. Mimo iż obecnie nie istnieje skuteczne leczenie przyczynowe, w aptekach dostępna jest szeroka gama leków działających na objawy.

Gdy choroba jest zdiagnozowana odpowiednio wcześnie i w porę wdrożone zostanie leczenie farmakologiczne razem z rehabilitacją, możliwe jest spowolnienie przebiegu choroby i dłuższe utrzymanie względnej sprawności chorego.

4. Diagnostyka choroby Parkinsona

Rozpoznanie choroby Parkinsona opiera się na dokładnym badaniu klinicznym, a także ocenie objawów i historii choroby pacjenta. Nie ma jednego testu laboratoryjnego czy obrazowego, który jednoznacznie potwierdziłby obecność choroby.

Istnieją jednak pewne kryteria i procedury diagnostyczne, które pomagają lekarzom w rozpoznawaniu choroby Parkinsona. W diagnostyce choroby Parkinsona wykorzystywane są:

• badania neurologiczne, oceniające ruchy, siły mięśni, równowagę, koordynację i inne funkcje z układem nerwowym;
• obserwacja objawów;
• historia choroby;
• badania dodatkowe, m.in. rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa;
• badania laboratoryjne.

Diagnostyka choroby Parkinsona jest procesem skomplikowanym, a ostateczne potwierdzenie może wymagać monitorowania pacjenta przez pewien czas.

W przypadku wątpliwości lub trudności w diagnozie lekarz może skierować pacjenta do neurologa, który ma doświadczenie w diagnozowaniu i leczeniu chorób neurodegeneracyjnych.

5. Jakie są aktualne metody leczenia choroby Parkinsona?

Osoby cierpiące za chorobę Parkinsona mają niskie stężenie dopaminy w mózgu. Farmaceutyki, które działają poprzez zwiększenie jej poziomu lub jej zupełne zastąpienie, mogą pomóc choremu w radzeniu sobie z problemami z ruchem i drżeniem.

Główne grupy leków przepisywane na chorobę Parkinsona to:

• lewodopa (obecnie najskuteczniejszy lek na tę chorobę);
• antagoniści dopaminy;
• amantadyna;
• inhibitory MAO-B;
• inhibitory COMT;
• leki antycholinergiczne.

Po wdrożeniu leczenia chorzy mogą odczuwać znaczną poprawę samopoczucia. Zwykle po 3-5 latach jednak, w miarę postępu choroby, korzyści, które płyną ze stosowania leków mogą być znacznie mniej widoczne, a po przyjęciu większych dawek Lewodopy mogą pojawić się ruchy mimowolne.

W takim przypadku chory wymaga dostosowania leczenia do jego stanu, w tym zastosowania terapii zaawansowanych.

6. Jakie są metody wspomagające życie codzienne osób z chorobą Parkinsona?

Osoby z chorobą Parkinsona mogą skorzystać z różnych metod wspomagających, które pomagają im radzić sobie z codziennymi wyzwaniami związanymi z chorobą. Oto kilka takich metod:

• fizjoterapia - może pomóc w utrzymaniu sprawności fizycznej, poprawie równowagi, koordynacji ruchowej oraz łagodzeniu sztywności mięśniowej; ćwiczenia fizjoterapeutyczne dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta mogą pomóc w utrzymaniu jak najlepszej sprawności ruchowej;
• terapia zajęciowa - pomocna w utrzymaniu umiejętności manualnych, wsparciu funkcji poznawczych i dostosowaniu otoczenia domowego do potrzeb osoby z chorobą Parkinsona;
• terapia mowy i logopedyczna - osoby z chorobą Parkinsona często doświadczają trudności z mową i połykaniem; terapia logopedyczna może pomóc w poprawie jasności mowy, kontroli ślinienia oraz ułatwieniu procesu połykania;
• wsparcie psychologiczne;
• pomoc technologiczna - np. urządzenia do wspomagania chodu: balkoniki, specjalne chodziki i kule, inteligentne zegarki lub opaski do monitorowania objawów, telefony komórkowe;
• wsparcie społeczne;
• dostosowanie otoczenia domowego.

Plan leczenia i wsparcia powinien być dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta.

7. Czy istnieje profilaktyka choroby Parkinsona?

Aktualnie nie istnieje profilaktyka, która mogłaby całkowicie zapobiec rozwojowi choroby Parkinsona. Jednak istnieją pewne ogólne zalecenia i badania sugerujące, że pewne czynniki mogą wpływać na ryzyko zachorowania lub opóźniać jego rozwój.

Co pomoże pomóc zapobiec wystąpieniu choroby Parkinsona?

• aktywność fizyczna;
• dieta;
• uniknie toksyn środowiskowych;
• zdrowy tryb życia;
• kofeina;
• suplementacja witamin i minerałów.

Osoby zwiększające ryzyko choroby Parkinsona ze względu na historię rodzinną lub inne czynniki powinny skonsultować się z lekarzem w celu uzyskania indywidualnych zaleceń dotyczących profilaktyki oraz monitorowania stanu zdrowia.