RTG w ciąży
Kobiety w ciąży wymagają szczególnej uwagi w kwalifikowaniu do badań radiologicznych. Rozwijający się w łonie matki płód jest bardzo wrażliwy na działanie promieniowania rentgenowskiego. Przed badaniem wymagane jest określenie, czy pacjentka jest w ciąży lub czy istnieje takie ryzyko, a jeżeli wynik badania okaże się pozytywny – czy promieniowanie będzie oddziaływało bezpośrednio na rozwijający się płód. Warto również wiedzieć, że badanie przeprowadzone na częściach ciała znajdujących się w odpowiedniej odległości od miednicy, np. RTG zęba, może być bezpiecznie wykonane w każdym okresie ciąży.
1. RTG a ciąża
Większość badań rentgenowskich odbywa się już po porodzie. Jeżeli jednak niemożliwa jest aż tak długa zwłoka, badanie przeprowadzane jest także u przyszłych mam. Badanie RTG u kobiet ciężarnych należy wykonywać w sposób zapewniający maksymalną ochronę płodu przed ekspozycją na promieniowanie. Należy wybrać właściwą technikę badania i zastosować odpowiednią osłonę na okolice brzucha i miednicy. Środków ostrożności nie stosuje się w sytuacji wykonania badania koniecznego dla ratowania życia pacjentki. Dentyści unikają jednak wykonywania zdjęć RTG zębów u kobiet w ciąży, aby nie narażać płód na promieniowanie. Pacjentki będące w ciąży są zobligowane do powiadomienia lekarza o swoim stanie przed wykonaniem badania RTG.
Jeśli nie wiesz, czy jesteś w ciąży, ale podejrzewasz możliwe zapłodnienie, nie wykonuj masowego prześwietlenia RTG. Kobiety powinny prześwietlać się w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego, czyli w ciągu dwóch tygodni od początku miesiączki. W drugiej fazie cyklu kobieta może nosić w sobie zarodek, nawet o tym nie wiedząc, a właśnie na wczesnym etapie rozwoju jest on najbardziej wrażliwy na promieniowanie. Lekarze dysponują coraz nowocześniejszą aparaturą RTG, produkującą coraz mniejsze dawki promieni. Z drugiej strony jednak, w pierwszych miesiącach życia płodowego dziecka nawet tak nieznaczne promieniowanie może okazać się szkodliwe. W najgorszym przypadku może spowodować zniszczenia w układzie nerwowym płodu, co grozi poronieniem lub komplikacjami w przebiegu ciąży. Dla bezpieczeństwa płodu zamiast RTG lekarz może zlecić inne badanie obrazowe, np. USG lub MRI.
2. Organy wrażliwe na działanie promieni Rentgena
Medycyna nuklearna i diagnostyka radiologiczna w ostatnim czasie osiągnęły wysoki poziom zaawansowania, a co za tym idzie, znalazły zastosowanie w niemalże wszystkich dziedzinach medycyny. Z kolei najczęściej używanym rodzajem promieniowania jest promieniowanie jonizujące. Niestety, oprócz licznych korzyści diagnostycznych, niesie ono również potencjalne zagrożenie dla zdrowia. Promieniowanie jonizujące może mieć niepowołany wpływ na pacjenta, a ryzyko wystąpienia komplikacji powiązane jest z wielkością jego dawki.
Rodzaj i sposób zachodzenia zmian w tkankach organizmu jest złożony i zależy m.in. od wielkości pochłoniętej dawki promieni, typu i warunków, w jakich dochodzi do napromieniowania oraz od samych komórek ciała. Różne tkanki w organizmie ludzkim mogą wykazywać odmienną wrażliwość na promienie rentgenowskie. Najbardziej podatne na ich działanie są przede wszystkim:
- narządy płciowe,
- szpik kostny,
- płuca,
- żołądek,
- jelito grube,
- soczewka oka.
Jeśli zastanawiasz się, czy w ciąży możesz zrobić RTG zęba, powinnaś wziąć pod uwagę ewentualne ryzyko. Oczywiście, napromieniowanie w radiologii stomatologicznej jest bardzo małe, ale nie można przyjąć, że jest bliskie zeru. Ryzyko wystąpienia wad rozwojowych płodu z powodu badania RTG stomatologicznego jest niewielkie. W przypadku konieczności wykonania zdjęcia rentgenowskiego twarzowej części czaszki, kobieta powinna być ubrana w ochronny strój, który dzięki cienkiej ołowiowej powłoce zrównoważy działanie promieniowania. Niekiedy, przede wszystkim u dzieci, osłania się także okolicę tarczycy.
Joanna Krocz