Cukrzyca ciążowa - czym jest? Przyczyny, objawy, leczenie

Cukrzyca ciążowa spowodowana jest zaburzeniem gospodarki hormonalnej organizmu podczas ciąży. W większości przypadków ustępuje całkowicie po porodzie. Po jej wystąpieniu zwiększa się jednak ryzyko pojawienia się jej przy kolejnej ciąży oraz zachorowania w przyszłości na cukrzycę typu 2. Warto więc po porodzie zmienić styl życia: więcej się ruszać, zwracać uwagę na to się je oraz starać się nie dopuścić do nadwagi. Cukrzyca w ciąży może być niebezpieczna zarówno dla przyszłej mamy, jak i dla rozwijającego się w jej brzuchu maleństwa. Jakie są objawy cukrzycy ciążowej? Cukrzyca ciążowa - przyczyny? Jakie są powikłania cukrzycy ciążowej?

1. Cukrzyca ciążowa - czym jest?

Co to jest cukrzyca ciążowa? Cukrzyca ciążowa (hiperglikemia w ciąży) to stan, w którym utrzymuje się podwyższone stężenie glukozy we krwi.

Dotyka około 10 proc. ciężarnych i występuje jedynie u kobiet, które przed ciążą nie miały rozpoznanej cukrzycy. Schorzenie to ustępuje po porodzie. W karcie ciąży widnieje pod symbolem gdmg1.

2. Przyczyny występowania cukrzycy ciążowej

Jakie są przyczyny cukrzycy ciążowej? Powodem wystąpienia cukrzycy ciążowej jest wzrost stężenia niektórych hormonów, takich jak estrogeny, progesteron, prolaktyna i laktogen łożyskowy.

Zobacz film: "Witaminy w ciąży"

Hormony te są antagonistami insuliny, co oznacza, że blokują jej działanie na tkanki, co powoduje wzrost stężenia glukozy we krwi.

Ryzyko jej wystąpienia wzrasta również, gdy:

• w rodzinie kobiety zdarzyły się przypadki wystąpienia cukrzycy ciężarnych;
• ciężarna urodziła w poprzedniej ciąży duże dziecko, powyżej 4,5 kg;
• kobieta ma nadwagę lub jest otyła;
• choruje na zespół policystycznych jajników;
• ciężarna ma więcej niż 35 lat.

3. Objawy cukrzycy ciążowej

Objawy, którymi manifestuje się cukrzyca ciążowa, nie są jednoznaczne, co utrudnia wczesne rozpoznanie i ograniczenie ryzyka powstania powikłań zdrowotnych u dziecka.

Cukrzyca ciążowa - objawy:

• nadmierne pragnienie i suchość w ustach;
• częste oddawanie moczu;
• zmęczenie;
• mdłości;
• częste infekcje pęcherza, pochwy i skóry;
• zaburzenia widzenia;
• napady wilczego głodu.

4. Rozpoznanie cukrzycy ciężarnych

Cukrzyca ciążowa wykrywana jest w czasie rutynowych badań przeprowadzanych w ciąży u wszystkich kobiet. Badania te obejmują:

• sprawdzenie poziomu cukru we krwi na początku ciąży; badanie to wykonuje się na czczo;
• badanie ogólne moczu, które przeprowadza się zazwyczaj co miesiąc;
• sprawdzenie stężenia glukozy we krwi godzinę po wypiciu roztworu 50 g glukozy, badanie to wykonuje się między 24. a 28. tygodniem ciąży;
• test diagnostyczny z 75 g glukozy, tzw. test obciążenia glukozą, który wykonuje się na czczo, polega on na oddaniu krwi do badania przed wypiciem słodkiego płynu, a następnie wypiciu roztworu glukozy i po ok. 2 godzinach oddaniu krwi ponownie.

5. Skutki cukrzycy ciążowej dla matki

• infekcje dróg moczowych;
• poród przedwczesny;
• zwiększona ilość płynu owodniowego;
• poronienie;
• nadciśnienie;
• zwiększenie postępu przewlekłych powikłań cukrzycy.

6. Wpływ cukrzycy ciążowej na dziecko

Hiperglikemia w pierwszym trymestrze ciąży szczególnie przyczynia się do powstawania wad wrodzonych i poronień. W wyniku cukrzycy ciążowej u dziecka może wystąpić:

• bezmózgowie;
• przepuklina kręgosłupa;
• niedorozwój kończyn dolnych i obręczy barkowej;
• deformacja arterii.

Ponadto cukrzyca u ciężarnych może powodować:

• zwiększoną masę urodzeniową dziecka;
• wyraźne cechy opóźnienia rozwoju płodu;
• opóźnione dojrzewanie płodu;
• umieralność okołoporodową;
• zaburzony metabolizm noworodków.

7. Leczenie cukrzycy ciężarnych

Cukrzyca ciążowa - leczenie? Odpowiednio prowadzona ciąża jest bezpieczna zarówno dla mamy, jak i maluszka, należy tylko zastosować się do kilku zasad, które zaleci lekarz.

Konieczne jest, aby przyszła mama, u której wykryto cukrzycę, trafiła do specjalistycznej przychodni, gdzie nad zdrowiem jej oraz dzidziusia będą czuwać wyspecjalizowani lekarze: lekarz położnik, diabetolog, neonatolog oraz dietetyk.

Najczęściej nie jest konieczne podawanie leków. Leczenie cukrzycy ciążowej rozpoczyna się zazwyczaj od ustalenia diety. Jeśli natomiast dieta cukrzycowa nie przyniesie efektów, lekarz może zalecić podawanie pacjentce insuliny.

Konieczne jest również mierzenie kilka razy dziennie poziomu cukru we krwi. W tym celu kobiety ciężarne dostają glukometr, czyli aparat do pomiaru glukozy w kropli krwi pobranej z opuszki palca.

Lekarze zalecają też kontrolowanie zdrowia płodu – wielu lekarzy zaleca częstsze badania dziecka przed jego przyjściem na świat. Najczęściej są to badania nieinwazyjne. Warto również wykonywać badania ultrasonograficzne, by określać wagę dziecka.

Zaplanowanie porodu może być konieczne. Dziecko może ważyć nawet ponad 5 kg, dlatego też lekarz może wywołać poród przed terminem lub zakończyć ciążę poprzez cesarskie cięcie. Zmniejsza to ryzyko wystąpienia komplikacji zarówno u matki, jak i dziecka.

Jeśli cukrzyca ciężarnych jest zdiagnozowana i prawidłowo leczona, istnieje małe ryzyko wystąpienia komplikacji.

8. Jakie są konsekwencje niewłaściwie kontrolowanej cukrzycy w ciąży dla matki i dziecka?

Jeśli cukrzyca ciążowa nie zostanie jednak w porę wykryta lub jest niewłaściwie leczona - podwyższony poziom cukru utrzymuje się - wzrasta ryzyko poronienia oraz wystąpienia u dziecka wad wrodzonych. Dzieje się tak, ponieważ cukier z organizmu matki swobodnie przechodzi przez łożysko do organizmu dziecka, negatywnie wpływając na jego rozwój.

Płód ma stałą nadwyżkę glukozy, przed którą się broni wydzielając insulinę, która prowadzi z kolei do przerostu komórek i powiększania różnych narządów (m.in. serca, mięśni czy tkanki tłuszczowej). Konsekwencją tego jest zbyt intensywny wzrost dziecka (makrosomia płodu).

Zbyt duża masa ciała dziecka zwiększa ryzyko wystąpienia wspomnianych wcześniej powikłań okołoporodowych, takich jak:

• przedłużający się poród;
• urazy okołooporodowe;
• niedotlenienie okołoporodowe;
• ubytki neurologiczne.

Makrosomia płodu to także większe ryzyko innych chorób w późniejszym życiu dziecka, takich jak:

• nadciśnienie tętnicze;
• otyłość;
• zespół metaboliczny;
• cukrzyca.

Zbyt duże wydzielanie insuliny w okresie płodowym stwarza także zagrożenie wystąpienia po porodzie hipoglikemii, stanowiącej zagrożenie życia noworodka. Można temu zapobiec poprzez szybkie rozpoczęcie karmienia piersią.

Noworodki kobiet z cukrzycą ciążową często cierpią na:

• zaburzenia elektrolitowe;
• nadkrwistość;
• zaburzenia oddechowe;
• przedłużającą się żółtaczkę.

U matki niekontrolowana cukrzyca, jak również wcześniej wspomnieliśmy m.in. infekcje dróg moczowych, nadciśnienie czy też poród przedwczesny. Częściej obserwuje się również porody indukowane, cesarskie cięcia, uszkodzenia dróg rodnych podczas porodu i zwiększoną okołoporodową utratę krwi.

9. Dieta w cukrzycy ciążowej

Dieta ciężarnej z cukrzycą powinna zaspokajać potrzeby rozwijającego się dziecka, ale również utrzymywać niskie stężenie glukozy we krwi. Dzienne zapotrzebowanie na kalorie jest zależne od masy ciała, aktywności fizycznej, wzrostu oraz wieku, dlatego powinno być wyliczane indywidualnie.

Ciężarna powinna pamiętać, by przyrost masy ciała wynosił 8-12 kg w zależności od wyjściowej masy ciała.

Kobieta w ciąży powinna spożywać około 6 posiłków na dzień w regularnych porach, a posiłki powinny być równo rozłożone na 3 posiłki główne i 3 dodatkowe (drugie śniadanie, podwieczorek oraz posiłek przed snem).

Ważny jest posiłek spożywany między 22.00 a 22.30, ponieważ zabezpiecza ciężarną przed hipoglikemią nocną. Posiłek ten powinien zawierać 25 g węglowodanów złożonych.

Ciężarna z cukrzycą ciążową powinna spożywać:

• ryż brązowy;
• kasze gruboziarniste;
• pieczywo razowe;
• makaron pełnoziarnisty;
• otręby.

Zapotrzebowanie na białko powinny pokrywać:

• ryby;
• jogurty naturalne;
• chude mięso;
• twarogi.

Wskazane są także warzywa, zwłaszcza niskowęglanowe, takie jak ogórki, szparagi, kalafior, sałata, rzepa i marchew. Owoce należy spożywać w ilościach umiarkowanych. Ciężarna powinna uważać na bardzo dojrzałe owoce oraz banany i winogrona.

Należy całkowicie wykluczyć produkty zawierające cukry proste, takie jak:

• słodzone napoje;
• soki owocowe;
• cukier;
• słodycze;
• przetwory owocowe;
• dżemy;
• miód.

Ciężarna z cukrzycą powinna unikać także:

• serów;
• tłustych mięs;
• wędlin;
• podrobów.

Kobieta w ciąży, u której stwierdzono cukrzycę, powinna być pod stałą opieką lekarską, a także, jeśli to możliwe, pod opieką dietetyka.