Drugie badanie prenatalne. Jakie badanie prenatalne można wykonać w 2 trymestrze ciąży?
Drugie badanie prenatalne pozwala określić poziom rozwoju dziecka, poddając ocenie wszystkie jego narządy. Podczas połówkowego USG sprawdzany jest również poziom wód płodowych, położenie łożyska i wymiary płodu. Oprócz badania ultrasonograficznego, można wykonać także amniopunkcję, test potrójny lub kordocentezę.
1. Dlaczego powinniśmy wykonać drugie badanie prenatalne?
Badania prenatalne są konieczne do określenia ryzyka wystąpienia u dziecka określonej wady, aby lekarz prowadzący miał możliwość właściwie poprowadzić ciążę, w razie potrzeby kierując cieżarną na specjalistyczne badania.
Współczesna medycyna dysponuje wiedzą oraz środkami, które umożliwiają diagnostykę i leczenie dziecka jeszcze w życiu płodowym lub zaraz po narodzinach. Wiedza o możliwych nieprawidłowościach i zaburzeniach jest niezbędna także przyszłym rodzicom, aby mieli możliwość właściwie przygotować się do opieki i pielęgnacji noworodka.
Jakie badania prenatalne można wykonać w drugim trymestrze ciąży?
2. Amniopunkcja
Badanie polega na wprowadzeniu igły do worka owodniowego i pobraniu za jej pomocą płynu owodniowego. Nakłucie prowadzone jest pod USG, tak by można było wybrać najbezpieczniejsze miejsce wprowadzenia igły.
Zabieg trwa ok. 45 minut, chociaż samo pobieranie płynu nie zajmuje dużo czasu. Płyn owodniowy, który zawiera komórki wydzielane przez płód, jest wysyłany do laboratorium do analizy. Na wyniki trzeba czekać kilka tygodni.
Amniopunkcja pozwala na wykrycie nieprawidłowości chromosomowych (najczęściej wykrywynay jest zespół Downa i Trisomia 21 chromosomu), wad cewy nerwowej (np. mukowiscydoza) i zaburzeń genetycznych (najczęściej rozszczep kręgosłupa).
Czasami badanie to wykonywane jest pod koniec ciąży, by określić, czy płuca dziecka są na tyle dojrzałe, by oddychały samodzielnie. Pobrany w badaniu materiał można również wykorzystać do badania ojcostwa. Pobrane w ten sposób DNA i porównane z materiałem genetycznym ojca daje dokładny wynik – pewność wynosi 99%.
Amniopunkcja to badanie inwazyjne i obarczona jest pewnym ryzykiem. Poronienia zdarzają się w 1 na 400 do 1 na 200 przypadków z powodu infekcji macicy, pęknięcia wód płodowych lub przedwczesnego porodu.
Niezwykle rzadko dochodzi do kontaktu dziecka z igłą, dlatego tak dużą uwagę należy przywiązywać do prowadzenia sonografu podczas badania.
Matka odczuwa ból podczas wprowadzania igły. Po zabiegu mogą wystąpić skurcze, wyciekanie płynu lub podrażnienie w miejscu wkłucia.
3. Test potrójny
Badanie to polega na oznaczeniu w krwi matki stężenia trzech substancji: AFP, hCG i estriolu. AFP – czyli alfa-fetoproteina – to białko wytwarzane przez płód; hCG – to ludzka gonadotropina kosmówkowa, która wytwarzana jest przez łożysko; estriol to estrogen produkowany przez płód i łożysko. Badanie potrójne jest badaniem małoinwazyjnym. Wykonuje się je między 16. a 18. tygodniem ciąży.
Do badania pobiera się próbkę krwi matki i wysyła do laboratorium. Wyniki otrzymuje się po kilku dniach.
Wszystkim kobietom badanie to powinno być proponowane, a w szczególności tym, które:
- mają 35 i więcej lat;
- stosowały szkodliwe dla ciąży leki w czasie jej trwania;
- chorują na cukrzycę i korzystają z insuliny;
- przeszły infekcję wirusową w trakcie ciąży;
- wystawione były na działanie promieniowania;
- jeśli w rodzinie wystąpiły choroby wrodzone.
Test potrójny mierzy wysokość AFP, poziom hCG i estriolu. Wyniki odnoszone są do wieku matki, jej wagi, pochodzenia etnicznego i ciąży w celu oceny prawdopodobieństwa potencjalnych zaburzeń genetycznych. Wysoki poziom AFP może wskazywać na wady cewy nerwowej, np. na rozszczep kręgosłupa czy bezmózgowie.
Najczęstszą jednak przyczyną podwyższonego stężenia białka jest błędna ocena wieku ciąży. Niski poziom AFP oraz nieprawidłowe wskaźniki hCG i estriolu mogą wskazywać na choroby chromosomów.
Test potrójny wykorzystywany jest także do sprawdzania ciąż mnogich i ciąż, które są bardziej lub mniej zaawansowane niż sądzono.
Należy pamiętać, że test potrójny wskazuje tylko prawdopodobieństwo, że dziecko może mieć zaburzenia genetyczne, nie stwierdza ich jednak. Jeśli test jest nieprawidłowy, potrzebne są kolejne badania, które potwierdzą diagnozę.
Bardziej konserwatywne podejście zakłada ponowne wykonanie testu potrójnego po USG wysokiej rozdzielczości. Jeśli wynik nadal będzie nieprawidłowy, wykonuje się bardziej inwazyjne badania.
4. Kordocenteza
Kordocentoza to test diagnostyczny, podczas którego badana jest krew płodu w celu wykrycia nieprawidłowości genetycznych i chorób krwi płodu. Wykonuje się ją po 17. tygodniu ciąży.
Za pomocą USG określa się miejsce, w którym pępowina łączy się z łożyskiem. Pod nadzorem ultrasonografu wprowadzana jest poprzez brzuch do pępowiny igła, za pomocą której pobierana jest niewielka próbka krwi płodowej.
Jest ona wysyłana do laboratorium a wyniki są dostępne najczęściej w ciągu 72 godzin. Sama procedura jest podobna do amniopunkcji, tylko zamiast płynu owodniowego pobierana jest krew.
Kordocentoza pomaga w diagnozie wad rozwojowych, zakażeń, niedokrwistości płodu, izoimmunizacji. Badanie ma wysoką skuteczność. Nie mierzy jednak jak bardzo choroba jest zaawansowana. Nie diagnozuje także wad cewy nerwowej.
Procedura ta jest badaniem inwazyjnym. Poronienia zdarzają się w 1-2 przypadkach na 100. Inne komplikacje to: utrata krwi z miejsca wkłucia, zakażenia, spadek częstości akcji serca dziecka, przedwczesne pęknięcie błon płodowych.
5. Drugie badania prenatalne - kiedy je wykonać?
Drugie badania prenatalne powinny być wykonane dokładnie między 18 a 23 tygodniem i 6 dniem ciąży. Tylko wykonane w tym czasie będą dawały wiarygodne wyniki. Dziecko w tym okresie jest już na tyle rozwnięte, że można ocenić jego budowę, objętość płynu owodniowego, rozwój biometryczny czy łożysko, oraz we właściwy sposób oszacować ryzyko wystąpienia wad genetycznych lub chromosomalnych.