Opryszczka w ciąży

Opryszczka w ciąży to bardzo niebezpieczna choroba, ponieważ grozi zaburzeniami rozwojowymi płodu, a nawet śmiercią noworodka. Opryszczka należy do chorób wirusowych, atakujących błony śluzowe i skórę. Bardzo łatwo jest się nią zarazić. Wywoływana jest przez wirusa HSV – ang. Herpes Simplex Virus. Opryszczka ma zwykle charakter przewlekły i nawrotowy, jej leczenie jest dość żmudne. Główne odmiany opryszczki to opryszczka wargowa oraz opryszczka narządów płciowych. Ta ostatnia jest szczególnie niebezpieczna w ciąży.

1. Rodzaje opryszczki

Opryszczka należy do chorób zakaźnych. Wywołuje ją wirus HSV, który występuje w dwóch odmianach – wirus HSV1 oraz wirus HSV2. Do zakażenia opryszczką dochodzi najczęściej drogą kropelkową, przez dotyk oraz kontakty seksualne. HSV1 zazwyczaj rozprzestrzenia się przez błony śluzowe jamy ustnej i chorobowo zmienioną skórę twarzy, natomiast HSV2 przez błonę śluzową i skórę narządów płciowych i okolic odbytu. Zdarza się, że rodzaj atakującego organizm wirusa nie ma wpływu na lokalizację objawów choroby. Tak więc jeden i drugi rodzaj wirusa mogą wywoływać opryszczkę na ustach albo opryszczkę genitalną. Opryszczka narządów płciowych w ciąży jest bardzo niebezpieczna dla płodu, ponieważ wirus HSV może przenikać z krwią przez łożysko i stać się przyczyną poważnych wad rozwojowych dziecka, takich jak wodogłowie, zaburzenia układu nerwowego czy problemy ze wzrokiem.

2. Objawy opryszczki

Opryszczka na ustach popularnie nazywana jest „zimnem” lub „skwarkiem”. Objawia się nieestetycznymi przebarwieniami lub/i pęcherzykami w okolicy ust. Drobnym, wypełnionym płynem pęcherzykom towarzyszy najczęściej swędzenie. Gdy pęcherzyki pękają, wypływa z nich płyn i powstają stwardniałe strupki. Wystąpienie opryszczki wargowej zapowiada z reguły lekkie mrowienie w okolicy ust utrzymujące się około dwóch dni. Odpowiednio leczona opryszczka na ustach utrzymuje się od kilku dni do dwóch tygodni. Niestety, nawet jednorazowe zachorowanie na opryszczkę sprawia, że wirus HSV pozostaje w organizmie na całe życie, nawet gdy ustępują objawy choroby. Wirus uaktywnia się za każdym razem, gdy spada odporność organizmu, np. pod wpływem stresu, miesiączki, zimna czy nadmiernej ekspozycji na promieniowanie UV.

Zobacz film: "Wstyd nie zapytać - ciąża bez opryszczki"

Opryszczka genitalna jest bardziej niebezpieczna niż opryszczka wargowa, szczególnie dla kobiet w ciąży. Opryszczka narządów płciowych objawia się małymi, bolesnymi i swędzącymi pęcherzykami, które z czasem przybierają postać owrzodzeń w miejscach intymnych (wargi sromowe, pochwa, szyjka macicy, wnętrze ud, pośladki, odbyt). Można się nią zarazić przez odbycie stosunku płciowego z zainfekowaną osobą. Według ostatnich badań, opryszczką genitalną łatwo zarazić noworodka w trakcie porodu. W razie wystąpienia opryszczki genitalnej w ciąży trzeba niezwłocznie udać się do ginekologa i podjąć leczenie.

3. Opryszczka genitalna w ciąży

Do zakażenia opryszczką genitalną dochodzi najczęściej w przedziale wiekowym 14-29 lat. Szacuje się, że 15-30% populacji po okresie dojrzewania ma swoiste przeciwciała. Wirusem HSV na świecie, jak podają statystyki, zakażonych jest średnio ponad 20% kobiet w ciąży. U około 2% tych kobiet do zakażenia opryszczką dochodzi w czasie ciąży, co jest bardzo niebezpieczne dla rozwoju płodu i narodzin dziecka. Do 90% infekcji na początku ma charakter bezobjawowy. Wirus występuje w organizmie w postaci ukrytej, co oznacza, że osoba może nawet nie wiedzieć, że jest zakażona opryszczką (jest nosicielem choroby) i poprzez kontakty seksualne zarażać innych.

Problem zakażenia wirusem opryszczki narządów płciowych dotyczy około miliarda osób na całym świecie. Jest to najczęstsza choroba przenoszona drogą płciową, częstsza niż rzeżączka czy kiła. Podczas zakażenia pierwotnego, czyli takiego, w którym do kontaktu z wirusem dochodzi po raz pierwszy, objawy infekcji występują zaledwie u 10-20% zakażonych. Pozostała część chorych ma bezobjawową postać opryszczki. Objawy choroby pojawiają się do dwóch tygodni od momentu zakażenia. Do tego czasu wirus HSV namnaża się w miejscu zetknięcia się z organizmem i w węzłach chłonnych, które mogą stać się większe i bolesne.

4. Zagrożenia ciąży powodowane przez opryszczkę

Opryszczka w ciąży, zarówno wargowa, jak i genitalna, wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem. Opryszczka na ustach nie jest jednak tak niebezpieczna dla dziecka, jak opryszczka rozwijająca się w miejscach rodnych. Lekarz powinien monitorować stan pacjentki z opryszczką – wykonywać częste badania kontrolne, zlecić badanie na obecność wirusów opryszczki. To on decyduje, jaka będzie forma porodu. Zwykle aktywna opryszczka genitalna w trzecim trymestrze ciąży jest wskazaniem do cesarskiego cięcia, ponieważ aż 85% wszystkich zakażeń HSV u noworodków ma miejsce w czasie porodu. Infekcja okołoporodowa grozi dziecku niezależnie od stadium choroby, w jakim znajduje się matka.

Do zarażenia dziecka wirusem opryszczki dochodzi:

• w czasie ciąży – wirus migruje drogą krwionośną przez łożysko lub drogą wstępującą z pochwy przez szyjkę macicy;
• w czasie porodu – noworodek przechodzący przez kanał rodny ma kontakt z wydzieliną ze zmian chorobowych u matki, występujących w obrębie narządów płciowych;
• poprzez przeniesienie wirusa od matki na dziecko w wyniku dotyku, pocałunku (ręce, usta).

Zakażenie wirusem opryszczki często ma dla dziecka tragiczny skutek, może doprowadzić do śmierci. Bez leczenia umiera 50-80% zakażonych dzieci. Śmiertelność noworodków zarażonych HSV jest bardzo wysoka. Zakażenie płodu w dwóch pierwszych trymestrach ciąży grozi zaburzeniami rozwojowymi dziecka lub poronieniem. Zakażenie płodu w trzecim trymestrze ciąży najczęściej prowadzi do porodu przedwczesnego. Gdy wirus dostanie się do krwi płodu, uszkadza centralny układ nerwowy dziecka i ważne dla życia narządy wewnętrzne.

5. Leczenie opryszczki w ciąży

Gdy objawy opryszczki pojawią się w czasie trwania ciąży, należy podjąć leczenie, które zmniejsza prawdopodobieństwo nawrotu choroby i bezobjawowej obecności cząsteczek wirusa na błonach śluzowych w okresie okołoporodowym. Aby nie dopuścić do zarażenia się opryszczką w ciąży, warto unikać wszelkich kontaktów z osobami chorymi, wychłodzenia organizmu i zadbać o odpoczynek, sen oraz relaks. Należy pamiętać, że metody walki z opryszczką, takie jak maści, pasty cynkowe czy plastry jedynie łagodzą objawy opryszczki, ale nie niszczą wirusa. Nie ma bowiem skutecznego leku, który raz na zawsze usunąłby HSV z zakażonego organizmu.

Stosuje się zatem leczenie objawowe. Lekarz przepisuje zwykle leki zawierające pencyklowir, acyklowir, walacyklowir czy famcyklowir oraz maści do stosowania miejscowego. Czasem wspomagająco zaleca się zażywanie witamin z grupy B. Nie wolno używać w tym czasie kortykosteroidów, które przedłużają czas leczenia. Czasem w celu złagodzenia swędzenia czy pieczenia pochwy w przypadku opryszczki genitalnej zaleca się wykonywanie nasiadówek z dodatkiem leków o działaniu wysuszającym i antyseptycznym.