Zatrucie ciążowe (gestoza)
Zatrucie ciążowe to bardzo poważna dolegliwość u kobiet ciężarnych. Zatrucie ciążowe inaczej określane jest mianem gestozy. Wstępuje przeważnie w drugiej połowie ciąży u kobiet rodzących po raz pierwszy. Do głównych objawów gestozy należą obrzęki ciała, zaburzenia widzenia, nadciśnienie tętnicze oraz białkomocz. Przyczyny tej dolegliwości ciążowej nie są do końca znane. Uważa się, że za wystąpienie zatrucia ciążowego odpowiadają pewne predyspozycje genetyczne lub zły stan odżywienia organizmu.
1. Rodzaje gestozy
Wyróżnia się zatrucie ciążowe wczesne oraz późne. Gestoza wczesna pojawia się w pierwszym trymestrze ciąży.
Objawia się nudnościami i wymiotami, które mogą występować tylko nad ranem albo całodobowo. Silne wymioty w ciąży mogą prowadzić do odwodnienia. Konieczne wtedy staje się dożylne podawanie elektrolitów. W większości przypadków gestoza wczesna przechodzi sama, bez interwencji lekarskiej. Za przyczyny jej wystąpienia uważa się zmiany hormonalne w czasie ciąży lub/i zaburzenia psychiczne, np. nieakceptowanie ciąży.
Gestoza późna pojawia się w ostatnim trymestrze ciąży. Do jej głównych objawów zalicza się obrzęki twarzy i kończyn spowodowane złą gospodarką wodną organizmu, zwiększone wydalanie białka z moczem (powyżej 0,3 g/l lub powyżej 0,5 g na dobę) oraz nadciśnienie tętnicze (powyżej 140/90 mmHg). Ciężkie formy późnej gestozy to stan przedrzucawkowy oraz rzucawka ciążowa.
2. Przebieg ciężkiego zatrucia ciążowego
Zatrucie ciążowe o ostrym przebiegu charakteryzuje się dwoma etapami.
- Stan przedrzucawkowy – oznacza rozwój hypertonii, czyli nadciśnienia tętniczego, występowanie białka w moczu oraz obrzęki ciała. Czasem występują tylko dwa ostatnie objawy. U kobiet ciężarnych obrzęki nóg nie są patologią, jeśli ustępują po nocnym wypoczynku. Niepokojące są natomiast obrzęki uogólnione, obecne rano, po przespanej nocy i oprócz kończyn dolnych obejmujące kończyny górne, twarz oraz brzuch.
- Rzucawka ciążowa – zespół objawów stanu przedrzucawkowego w połączeniu z napadami drgawek. Objawami, które mogą świadczyć o zbliżającej się rzucawce, są: silne bóle głowy, zawroty głowy, ogólny niepokój, zaburzenia świadomości, zaburzenia widzenia (widzenie przez mgłę, podwójne widzenie, mroczki przed oczami), bóle żołądka, nudności i wymioty.
3. Leczenie gestozy w ciąży
Im szybciej gestoza zostaje wykryta, tym łatwiejsze jest jej leczenie. Dlatego tak ważne w czasie ciąży są comiesięczne wizyty u lekarza, przeprowadzanie badań krwi i moczu, kontrolowanie wagi ciała oraz mierzenie ciśnienia tętniczego. Kobieta ciężarna z podejrzeniem zatrucia ciążowego kierowana jest do szpitala, gdzie przeprowadzane są dokładne badania laboratoryjne. Zaleca się bezwzględne pozostanie w łóżku i leżenie. Chorej podaje się leki obniżające ciśnienie krwi, zapobiegające skurczom i regulujące gospodarkę wodno-elektrolitową. Wspomagająco stosuje się ćwiczenia relaksujące.
Po podaniu leków stan chorej zwykle się poprawia po kilku dniach i wraca ona do domu. Jeśli ciśnienie tętnicze pomimo farmakoterapii nie spada, a stan ciężarnej nie ulega poprawie, konieczna jest hospitalizacja. Gdy ciąża jest zaawansowana, zaleca się jej wcześniejsze zakończenie przez cesarskie cięcie. Zatrucie ciążowe grozi niedotlenieniem lub śmiercią płodu, poronieniem, porodem przedwczesnym lub urodzeniem dziecka z zaburzeniami rozwojowymi, m.in. z upośledzeniem umysłowym.
Profilaktyka zatrucia ciążowego obejmuje, m.in. stosowanie specjalnej diety niskosodowej (ograniczanie spożycia soli w celu redukcji ryzyka nadciśnienia) i wysokobiałkowej. Niedobory białka w ciąży należy uzupełniać spożywaniem produktów bogatych w ten składnik odżywczy, np. serów, fasoli, grochu czy chudego mięsa.