Skolioza - objawy i podział skoliozy, przyczyny, leczenie skoliozy u dzieci

Skolioza to trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa, które ujawnia się głównie u dzieci. W zależności od stopnia zaawansowania objawy mogą się różnić, ale im bardziej pogłębiona skolioza, tym większe pochylenie do przodu i nasilone objawy skoliozy. Przyczyny skoliozy u dzieci mogą być różne, ale większość z nich jest nieznanego pochodzenia. Leczenie skoliozy zależne jest od stopnia zaawansowania choroby. W ciężkich przypadkach wymagane jest leczenie operacyjne skoliozy. Skolioza - co to jest? Jak zdiagnozować krzywy kręgosłup u dziecka? Skolioza - jak leczyć?

1. Co to jest skolioza?

Skolioza to boczne, trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa, o którym mówimy, gdy kąt skrzywienia mierzony metodą Cobba (kąt Cobba), przekracza 10 stopni. Do skrzywienia dochodzi najczęściej w czasie skoków wzrostowych. ICD-10 dla skoliozy to M41.

Wśród czynników ryzyka możemy wymienić:

Zobacz film: "Jak zadbać o prawidłowe relacje z dzieckiem?"

• wiek (między 9. a 15. rokiem życia);
• płeć (siedmiokrotnie częściej dochodzi do wad postawy u dziewczynek);
• obciążenia genetyczne (rodzinne).

Skolioza kręgosłupa występuje u 2-3 proc. społeczeństwa.

2. Rodzaje skoliozy

Skolioza może być dzielona ze względu na różnego rodzaju czynniki, m.in. wiek, w którym się pojawia, wielkość kąta skrzywienia, ilość łuków czy jej przyczynę.

Podział skoliozy ze względu na wiek:

• skolioza wczesnodziecięca – od 1. do 3. roku życia,
• skolioza dziecięca – od 3. do 8. roku życia,
• skolioza młodzieńcza – występuje w okresie pokwitania.

Podział skoliozy ze względu na ilość łuków to skolioza jednołukowa, skolioza dwułukowa lub skolioza wielołukowa. Może być także skolioza piersiowa (skrzywienie kręgosłupa piersiowego), skolioza lędźwiowa lub skolioza szyjna.

Skolioza - rodzaje ze względu na wielkość kąta skrzywienia:

Wyróżnia się tutaj kilka podziałów ze względu na metodę pomiaru, jednak najbardziej uznawany jest podział skolioz wg Grucy, przy wykorzystaniu metody diagnostycznej Cooba (stopnie skoliozy):

• I stopień – do 30°,
• II stopień – od 30 do 60°,
• III stopień – od 60 do 90°,
• IV stopień – powyżej 90°.

Ze względu na przyczynę powstawania tego schorzenia możemy wyróżnić także:

• skoliozę idiopatyczną;
• skoliozę pochodzenia mięśniowego;
• skoliozę pochodzenia nerwowo-mięśniowego;
• skoliozę pochodzenia kostno-nerwowo-mięśniowego;
• skoliozę wrodzoną;
• skoliozę pochodzenia kostnego.

Najczęściej występującą skoliozą (w 80 proc.) jest skolioza idiopatyczna.

3. Skolioza u dzieci - objawy

Jak wygląda skolioza? Widoczne objawy skoliozy obejmują:

• wygięcie kręgosłupa na bok w części piersiowej;
• nierówne barki - bark przesunięty ku górze i do przodu
• asymetria talii;
• przemieszczenie jednego z bioder ku górze i do przodu;
• garb żebrowy prawostronny lub lewostronny tj. wystająca klatka piersiowa z jednej strony;
• wyboczenie tułowia;
• wał lędźwiowy;
• cofnięcie jednej piersi u dziewcząt, w wyniku czego optycznie ulega ono zmniejszeniu.

Wraz z postępowaniem skoliozy następuje coraz większe pochylenie postawy do przodu. Przy obecnych objawach skoliozy pojawia się bardzo często trudność we właściwym dopasowaniu odzieży.

4. Skolioza - przyczyny

Większości występujących skolioz u dzieci, ok. 80%, to skoliozy idiopatyczne, a więc takie, których przyczyna powstawania nie jest znana.

Skoliozę można podzielić ze względu na przyczynę, na:

• skoliozę czynnościową;
• skoliozę strukturalną.

Skolioza czynnościowa, inaczej skolioza funkcjonalna, to wada postawy, która dotyczy jednej płaszczyzny, głównie jest to boczne skrzywienie kręgosłupa i przy usunięciu czynnika ją wywołującego jej objawy ustępują.

Skolioza strukturalna jest to skrzywienie kręgosłupa w trzech płaszczyznach:

• czołowej – skrzywienie boczne kręgosłupa;
• strzałkowej – lordoza lub kifoza;
• poziomej – rotacja i torsja kręgów.

Wśród skolioz strukturalnych możemy wyróżnić skoliozy kostnopochodne, nerwopochodne czy mięśniowopochodne. Część z nich to wrodzone skoliozy wynikające z zaburzenia w rozwoju płodu.

Do chorób, w przebiegu których pojawia się skolioza, zaliczamy m.in.:

• dystrofia mięśniowa;
• mózgowe porażenie dziecięce;
• mielodysplazja;
• choroba Scheuermanna;
• choroba Marfana;
• choroba Ehlersa-Danlosa;
• kostniejące zapalenie mięśni;
• wrodzona łamliwość kości;
• choroba Heinego-Medina;
• inne.

Niekiedy mówi się także o skoliozach jatrogennych, a więc takich, które powstały jako powikłanie zabiegów operacyjnych, naświetlania czy oparzenia klatki piersiowej.

5. Diagnostyka skoliozy

Jeśli podejrzewamy skoliozę u dziecka, powinniśmy udać się ortopedy. Specjalista ten przeprowadzi wywiad dotyczący dolegliwości oraz okresu, w którym zostały zauważone nieprawidłowości, mogące świadczyć o skrzywieniu kręgosłupa. Lekarz może pytać także o podobne przypadki występujące w rodzinie pacjenta.

Następnie lekarz przeprowadza badanie fizykalne, aby odnaleźć ewentualne nienaturalne krzywizny kręgosłupa, może porównywać wysokość ramion, sprawdzać ułożenie bioder, talii i głowy. Może poprosić o pochylenie się do przodu i dotknięcie stóp czubkami palców dłoni (test Adamsa).

Zwykle na tym etapie lekarz jest w stanie rozpoznać skoliozę, jednak jeśli uzna za stosowane, może zlecić badania obrazowe:

• RTG całego kręgosłupa w projekcji przednio-tylnej i bocznej na stojąco;
• jądrowy rezonans magnetyczny;
• badanie USG;
• tomografię komputerową 3D.

Do innych testów pomocniczo wykonywanych przy szczegółowej diagnostyce skoliozy, zalicza się m.in. test Bertranda, którego celem jest wykazanie różnic w obu stronach tułowia, test ścienny Degi – rozpoznanie ograniczenia ruchomości w obrębie stawów ramienno-barkowych, czy test Thomasa, który ma na celu wykrycie przykurczu zginaczy stawu biodrowego, a także wiele innych badań.

6. Skolioza u dzieci - leczenie

Jak wyprostować kręgosłup? Leczenie skoliozy u dzieci zależne jest od postaci skoliozy i jej zaawansowania. Gimnastyka korekcyjna pozwala na wyleczenie skoliozy czynnościowej. Stosowane są różnego rodzaju metody rehabilitacyjne. W głębszych skoliozach, tj. gdy kąt skrzywienia jest większy niż 20°, konieczne jest założenie gorsetu ortopedycznego (gorset na skoliozę).

Jego zadaniem jest zatrzymanie postępującego skrzywienia kręgosłupa. W przypadku, gdy skolioza u dziecka jest bardzo zaawansowana, tj. występuje skolioza 40 stopni stosowane jest leczenie operacyjne skoliozy. Jak wyleczyć skoliozę operacyjnie? Zabiegowe prostowanie kręgosłupa polega głównie na wstawieniu specjalnych śrub i prętów, które podtrzymują w odpowiedni sposób kręgosłup.

7. Skolioza - rehabilitacja

Rehabilitacja skoliozy powinna być dostosowana do jej rodzaju, wieku oraz ogólnej kondycji organizmu dziecka. Niezwykle ważne jest, aby ćwiczenie były przez pacjenta wykonywane we właściwy sposób, ponieważ niewłaściwa technika może pogorszyć stan chorego.

Ćwiczenia na krzywy kręgosłup mogą w widoczny sposób pomóc dzieciom i młodzieży na etapie wzrostu.

W rehabilitacji skoliozy stosujemy dwa typy ćwiczeń:

• ćwiczenia symetryczne, wzmacniające prostownik grzbietu,
• ćwiczenia asymetryczne, polegające na wyginaniu kręgosłupa w stronę przeciwną do skrzywienia.

8. Ćwiczenia na skoliozę

Wcześnie wykryte skrzywienie kręgosłupa u dzieci może być skutecznie zatrzymane za pomocą odpowiednich ćwiczeń na skoliozę . Można je stosować niezależnie od tego, czy jest to skolioza prawostronna, czy skolioza lewostronna. Zależnie od typu skrzywienia stosuje się ćwiczenia asymetryczne, które angażują mocniej jedną lub drugą stronę ciała.

Które ćwiczenia na skrzywiony kręgosłup najskuteczniej hamują rozwój skoliozy?

• plank (pozycja deski);
• wykroki;
• pływanie;
• skłony tułowia.

Pamiętajmy, że jedynie regularne ćwiczenia na skrzywienie kręgosłupa mogą zatrzymać rozwój skoliozy i zminimalizować zmiany, jakie wywołała. Rodzice dzieci ze zdiagnozowaną skoliozą powinni rozważyć zapisanie malucha na gimnastykę korekcyjną i nie zostawiać skrzywienia kręgosłupa "samemu sobie".

9. Skolioza - zapobieganie

Jak zapobiegać skoliozie? Skolioza - czego unikać? Skoliozie można zapobiegać już od najmłodszych lat. Jakie działania wdrożyć, aby nie doszło do skrzywienia kręgosłupa u dzieci?

• pozwól maluchowi rozwijać się w naturalny sposób;
• nie prowadź dziecka za rękę - pozwól stawiać pierwsze kroki samodzielnie, nawet jeśli są niezdarne;
• zadbaj o zróżnicowaną dietę;
• zapisz dziecko na kółko zainteresowań;
• zadbaj o wysokiej jakości buty oraz plecak/tornister;
• zadbaj o komfortowy wypoczynek - dobrej jakości łózko i materac do spania.