Wirus HIV: przyczyny, diagnostyka i leczenie

Wirus HIV, czyli ludzki wirus upośledzenia odporności, w wielu z nas budzi obawy. Funkcjonuje wokół niego mnóstwo mitów i niedopowiedzeń. Wbrew obiegowej opinii na zakażenie narażeni są wszyscy – bez względu na wiek, płeć, orientację seksualną, religię i rasę. Jakie są główne drogi przenoszenia wirusa HIV? I jakie są różnice między HIV a AIDS? Spróbujmy odpowiedzieć na te pytania.

1. Co to jest wirus HIV?

HIV to skrót od ang. nazwy Human Immunodeficiency Virus, co w języku polskim można tłumaczyć jako ludzki wirus niedoboru odporności. Jest o tyle groźny, że nie ma obecnie szczepionki przeciwko niemu. Sieje spustoszenie w organizmie, przez lata niszcząc układ odpornościowy, a przy tym może nie dawać żadnych objawów.

1.1. Jakie są objawy zakażenia HIV?

W pierwszej kolejności opiszmy drogi zakażenia, które w przypadku HIV są następujące:

• kontakty seksualne bez zastosowania zabezpieczenia (prezerwatywy),
• przedostanie się zakażonej krwi innej osoby do naszego krwiobiegu, np.: poprzez używanie tych samych igieł i strzykawek przez więcej niż jedną osobę, transfuzje krwi i preparatów krwiopochodnych,
• w czasie ciąży, porodu lub podczas karmienia piersią (zakażona HIV matka może zakazić swoje dziecko).

Zobacz film: "Wyznaczanie dni płodnych"

HIV NIE ZARAZIMY się poprzez:

• podanie ręki osobie zakażonej lub jej przytulenie,
• wspólną pracę,
• pływanie w tym samym basenie, korzystanie ze wspólnej toalety,
• wspólne korzystanie ze sztućców, naczyń i książek,
• kontakt z psami, kotami i innymi zwierzętami.

Owady nie przenoszą HIV, nie można się też nim zarazić drogą kropelkową (jak grypą czy przeziębieniem).

2. Jak długo trwa okres inkubacji HIV?

Początkowo objawy zakażenia są niecharakterystyczne. Infekcja HIV kilka tygodni po zakażeniu może przypominać grypę. Jest to tzw. choroba retrowirusowa, w przebiegu której pojawiają się:

• gorączka,
• zmęczenie,
• plamisto-grudkowa wysypka,
• powiększone węzły chłonne w obrębie szyi, pod pachami oraz w pachwinach,
• utrata apetytu,
• spadek masy ciała,
• ból gardła.

Na tym etapie chory najczęściej nie zdaje sobie sprawy z zakażenia, co stwarza ryzyko przeniesienia wirusa na kolejne osoby.

Po ok. 10. dniach od zakażenia możliwe jest wykrycie wiremii wirusa HIV (oznaczenie metodą PCR), po 17. dniach – antygenu p24 (testem przesiewowym 4. generacji). Wykrycie przeciwciał (tradycyjnym testem przesiewowym) jest możliwe po 12 tygodniach od zakażenia.

3. HIV a AIDS

HIV i AIDS to nie są pojęcia tożsame, choć bywają stosowane zamiennie. AIDS, czyli zespół nabytego niedoboru odporności ujawnia się średnio po 8-10 latach od zakażenia u osób nieleczonych lekami antyretrowirusowymi.

AIDS czesto współwystępuje z zakażeniami oportunistycznymi (czyli wywołanymi przez drobnoustroje, które u osób niezakażonych HIV nie wywołują choroby) i nowotworami (mięsak Kaposiego, chłoniaki, inwazyjny rak szyjki macicy).

4. Czy istnieje skuteczne leczenie na wirusa HIV?

Na tę chwilę nie ma leku, który umożliwiłby całkowite wyleczenie. Leczenie HIV jest jednak możliwe poprzez stosowanie kombinacji kilku leków antyretrowirusowych (przyjmuje sie je do końca życia). Działają hamując replikację HIV, ale też spowalniają postęp choroby, zapobiegają rozwojowi chorób oportunistycznych i poprawiają jakości życia.

Szybkie rozpoczęcie leczenia antywirusowego pozwala na prowadzenie "normalnego" życia. Osoba zakażona może mieć zdrowe dzieci i być aktywną zawodowo.

5. Jakie są metody profilaktyki przed zakażeniem HIV?

Profilaktyka HIV obejmuje:

• unikanie ryzykownych kontaktów seksualnych,
• monogamię, ograniczenie liczby partnerów seksualnych,
• stosowanie prezerwatyw,
• profilaktykę poekspozycyjną (po narażeniu na materiał zakaźny, np. krew osoby zakażonej; jej wdrożenie ustala lekarz w Poradni Konsultacyjnej),
• wykonywanie badań w kierunku zakażenia HIV i innych chorób przenoszonych drogą płciową przed rozpoczęciem współżycia oraz co 3 miesiące u osób o dużym ryzyku zakażenia,
• profilaktykę tzw. transmisji wertykalnej (matka–dziecko) – test HIV powinna wykonać każda kobieta spodziewająca się dziecka – przed 10. tygodniem ciąży i pod koniec jej trwania (między 33. a 37. tygodniem ciąży).

6. Czy istnieje szczepionka przeciwko HIV?

Na tę chwilę nie ma szczepionki na HIV. W 2022 r. rozpoczęły się jednak badania kliniczne I fazy szczepionki mRNA przeciw HIV.

7. Jakie są wyzwania związane z życiem z HIV?

Samo rozpoznanie rodzi już ogromny stres. To sytuacja kryzysowa, któa powoduje nierzadko poczucie wstydu i zażenowania, osłabienie motywacji do działania, wycofanie z życia społecznego.

Pacjenci zakażeni HIV są znaczne bardziej narażeni na występowanie objawów depresji, ale też zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe, fobie, uzależnienia oraz zaburzenia osobowości. Doświadczają też podwyższonego poziomu lęku.

HIV i AIDS nie mogą stanowić tematów tabu. Należy mówić o nich głośno i jak najczęściej, zwłaszcza wśród ludzi młodych. Niestety, nierzadko problem zakażenia postrzegany jest jako dotykający jedynie osób o wysokim poziomie ryzykownych zachowań. Taki sposób myślenia sprzyja dystansowaniu się do problemu i traktowaniu go jako czegoś, co osobiście nas nie dotyczy. To buduje poczucie braku wrażliwości na problem HIV i innych chorób przenoszonych drogą płciową.

Zdarza się też, że osoby seropozytywne rzadko informują o swojej chorobie. Boją się dyskryminacji i wykluczenia.

8. Czy istnieją organizacje lub grupy wsparcia dla osób z HIV?

W Polsce funkcjonuje kilka grup wsparcia dla osób żyjących z HIV i ich bliskich, m.in.:

• Zjednoczenie na Rzecz Żyjących z HIV/AIDS "Pozytywni w tęczy"
• Stowarzyszenie Profilaktyki Zdrowotnej „Jeden Świat”
• Pomorski Dom Nadziei
• Facebookowa grupa wsparcia "Kwiat magnolii"