Atopowe zapalenie skóry chorobą genetyczną
Kiedy u niemowlęcia pojawiają się niepokojące zmiany skórne: nadmierne wysuszenie, jej pęknięcia czy rumień, potrzebna jest konsultacja dermatologiczna lub alergologiczna. To może być AZS, czyli atopowe zapalenie skóry.
1. Niepokojące zmiany
Niewłaściwy kosmetyk, cytrusy zjedzone przez karmiącą mamę, szorstka pieluszka - niewiele trzeba, by u malca wystąpiło uczulenie. Zwykle rodzice sami domyślają się, co zaszkodziło dziecku i szybko rozwiązują problem. Jednak w przypadku 3 proc. dzieci "banalna" wysypka może okazać się trudna w leczeniu.
Atopowe zapalenie skóry (inaczej egzema atopowa) to przewlekła choroba o podłożu genetycznym. Bywa, że wymaga leczenia przez całe życie, ale u większości chorych z wiekiem ustępuje bez śladu. Jest rodzajem nadwrażliwości na czynniki, które "normalnie" są obojętne dla organizmu człowieka. Jeśli rodzice są alergikami, istnieje większe ryzyko, że ich dziecko zachoruje na AZS.
Pierwsze dolegliwości pojawiają się zwykle już około 2-3. miesiąca życia. Łuszcząca się wysypka na zaczerwienionych policzkach malucha stopniowo obejmuje całą buzię, pojawia się też w zgięciach łokci i kolan, pod pachami. Dziecko stale się drapie, ma problemy ze snem.
2. Bakteriom mówimy nie
Dzieci chore na AZS są szczególnie wrażliwe na działanie czynników wywołujących alergię oddechową (np. na pyłki drzew i traw, roztocza kurzu, sierść, pierze). Reakcje uczuleniowe mogą też wywoływać pewne pokarmy, zwłaszcza jaja, mleko krowie, pomidory i owoce cytrusowe. Alergeny niszczą u nich płaszcz ochronny skóry.
Uszkodzona skóra staje się sucha i wrażliwa na otarcia. Do jej wnętrza łatwiej wnikają bakterie. Ich obecność pobudza organizm do wytwarzania tzw. mediatorów zapalenia. Najważniejszy z nich - histamina - zwiększa swędzenie. Gdy dziecko rozdrapuje swędzące rany, bakteriom jeszcze łatwiej atakować. Tak powstaje tzw. błędne koło AZS - zaostrzające przebieg choroby. By temu zapobiec, trzeba zadbać, by skóra dziecka była zawsze odpowiednio nawilżona i natłuszczona.
Istnieją specjalne kosmetyki lecznicze (w postaci mydła, płynu i żelu do kąpieli), które na pewno w tym pomogą. Dla dziecka chorego na AZS najodpowiedniejsze są tzw. emolienty zawierające oleje mineralne, które nie powodują podrażnień, uczuleń i trądziku kosmetycznego - efektu zatkania porów skóry. W wyborze odpowiedniego preparatu na pewno pomoże alergolog.
3. Leczenie sterydami
Czasem dobór odpowiednich środków kosmetycznych nie wystarcza. Wówczas specjalista przepisuje leki sterydowe, zazwyczaj stosowane zewnętrznie. Kortykosteroidy są najpopularniejszymi środkami w leczeniu AZS. Zmniejszają zaczerwienienie i obrzęk, łagodzą swędzenie i przyspieszają gojenie skóry.
Wielu rodziców jest uprzedzona do sterydów. Kojarzą je jako środki powodujące poważne konsekwencje zdrowotne. Tymczasem te nowoczesne nie są takie groźne. Gdy przestrzegamy zalecanych dawek, smarujemy tylko wskazane miejsca (np. zmienione chorobowo), nie eksperymentujemy sami z doborem leku - niwelujemy prawdopodobieństwo negatywnych konsekwencji stosowania sterydów.
U niemowląt i małych dzieci należy stosować tylko sterydy o słabszym działaniu. Dla maluchów do drugiego roku życia wskazane są leki w postaci zawiesiny lub żelu. Maści i kremy stosuje się u starszych pacjentów.
Niewłaściwe podawanie leków, chociaż nie prowadzi do poważnych powikłań, sprzyja przedwczesnemu starzeniu skóry, która staje się cieńsza, tworzą się zmarszczki i rozstępy. Długotrwałe stosowanie sterydów (zwłaszcza na dużych powierzchniach ciała) może też doprowadzić do zaburzeń równowagi hormonalnej. Dlatego słuchaj lekarza, a skóra dziecka będzie bezpieczna.
4. Siła spokoju
Zmiany skórne spowodowane przez AZS leczy się także doustnie. Wskazane jest stosowanie preparatów przeciwhistaminowych, by uniknąć wspomnianego "błędnego koła AZS". Preparaty antyhistaminowe dzieli się przede wszystkim na leki pierwszej i drugiej generacji. Do pierwszej należą: hydroksyzyna, dimetydyna, klemastyna, antazolina i prometazyna. Do drugiej - cetyryzyna, loratadyna i feksofenadyna.
Lekarze w leczeniu AZS często zalecają preparaty pierwszej generacji, gdyż działają one uspokajająco, nasennie i przeciwlękowo. Ma to ogromne znaczenie w leczeniu dzieci pobudzonych i podenerwowanych w wyniku ciągłego swędzenia skóry. Leki te są silnie i skuteczne, ale wywołują wiele skutków ubocznych, w tym wzrost apetytu, suchość w jamie ustnej, zatrzymanie moczu, zaparcia. Leki drugiej generacji są pozbawione większości niepożądanych efektów, jednak działają słabiej.
Trzeba też pamiętać, że objawy niepożądane nie dotyczą wszystkich pacjentów, dlatego warto zaufać lekarzowi, jeśli proponuje lek starszy, ale skuteczniejszy.