Kolka jelitowa - objawy, przyczyny, leczenie u dzieci i dorosłych

Kolka jelitowa to dość częsta dolegliwość okresu niemowlęcego pojawiająca się u około 20 proc. maluchów. U młodych rodziców budzi duży niepokój i zmartwienie. Cierpią na nią niemowlęta w wieku od kilku tygodni do czwartego, piątego miesiąca życia. Maksymalne nasilenie objawów następuje około szóstego tygodnia życia. Skurcze jelitowe to jednak nie tylko przypadłość dzieci - może dotknąć osób w każdym wieku, także kobiety w ciąży. Co to jest kolka jelitowa? Co oznaczają skurcze jelita cienkiego lub grubego? Jak wygląda kolka jelitowa u dzieci w wieku przedszkolnym? Jak leczona jest kolka jelit?

1. Czym jest kolka jelitowa?

Kolka jelitowa, czasem określana jako kolka brzuszna, lub kolka żołądkowa, jest dolegliwością, która objawia się nagłym bólem, wynikającym ze skurczu mięśni gładkich jelita. Powstaje wskutek gazów nagromadzonych w świetle jelita.

Inną przyczyną tej nieprzyjemnej dolegliwości może być także występujące w wyniku intensywnego wysiłku fizycznego naciąganie blaszki otrzewnej. W tym przypadku występuje kolka jelitowa po lewej stronie brzucha.

Według niektórych kolka jelitowa może mieć podłoże psychiczne, co możemy zaobserwować zwłaszcza u niemowląt wychowywanych w nerwowym, stresującym otoczeniu, lub też starszych dzieci, które w czasie nerwów doświadczają bólu brzucha.

Zobacz film: "Sposoby na kolkę u dziecka"

Ponadto kolka jelitowa u niemowląt może pojawiać się w wyniku niewłaściwego karmienia, wśród czynników, które malucha rozpraszają (np. przy włączonym telewizorze), przez co dzieci stają się nerwowe i podczas jedzenia połykają zbyt dużo powietrza.

2. Kolka jelitowa u dzieci

Kolka jelitowa u dzieci występuje w przypadku maluchów karmionych piersią, jak i mlekiem modyfikowanym. Pojawia się u około 40 proc. populacji, częściej u chłopców niż u dziewczynek.

Kolka jelitowa u dziecka jest niezwykle bolesna. Zwykle występuje u dzieci w pierwszym okresie życia. Pojedyncze epizody pojawiają się u większości niemowląt. W niektórych przypadkach jednak występuje ciągła kolka, określona jako 100 dni płaczu - ponieważ kolka jelitowa u niemowląt zwykle ma miejsce w ciągu pierwszych trzech miesięcy życia, po czym samoistnie zanika.

Kolka jelitowa u dzieci starszych, np. w wieku przedszkolnym, podobnie jak w przypadku osób dorosłych występuje znacznie rzadziej, jednak wiąże się z ogromną bolesnością. Kolka u dzieci starszych najczęściej wynika z niewłaściwej diety, chorób lub zbyt intensywnego wysiłku.

2.1. Kolka jelitowa u dzieci - przyczyny

Wiele osób zastanawia się, od czego jest kolka? Nie ustalono do tej pory jednej przyczyny występowania kolki u dzieci oraz jej powszechności. Według jednej z hipotez bóle jelit, gazy wynikają z niedojrzałości układu pokarmowego i innych układów wewnętrznych dziecka. Organizm dziecka potrzebuje czasu, aby móc rozpocząć trawienie cukru mlecznego - laktozy, a problemy z tym związane powodują namiar gazów, objawiających się wzdęciami i bólem.

Dolegliwości te mogą być też spowodowane alergią, głównie na białko krowiego mleka, nietolerancją laktozy, działaniem składników pochodzących z diety matki (używki, przyprawy, kofeina, teina) itd.

Kolka żoładka to wynik także wspomnianego wyżej nieprawidłowego karmienia, stresu (wynikającego np. z nadmiaru bodźców w otoczeniu, odwiedzin dużej liczby osób, hałasu), emocji rodziców. Na kolki narażone są także dzieci, których matki palą papierosy lub paliły je w ciąży.

2.2. Kolka jelitowa u dzieci - objawy

Objawy kolki u niemowląt są bardzo charakterystyczne - to przede wszystkim trudny do ukojenia, nagły płacz, na który nie pomaga próba przystawienia do piersi (maluch pręży się i odmawia jedzenia). Przytulanie oraz tulenie także nie przynosi efektów.

Dziecko może spinać brzuch i cierpieć na wzdęcia. Może kopać nóżkami, kurczowo zaciskać rączki i wyginać ciało. Z czasem robi się czerwony na twarzy. Kolka jelitowa najczęściej występuje po południu lub wieczorem, może trwać nawet przez kilka godzin.

Objawy kolki jelitowej u niemowlaka pojawiają się nagle i gwałtownie, bez żadnej wyraźnej przyczyny i w taki sam sposób ustępują. Kolce może towarzyszyć fizjologiczny refluks, razem z ulewaniem.

2.3. Ile trwa kolka jelitowa u noworodków i niemowląt?

Kolka jelitowa u noworodka i niemowlęcia, określana także jako kolka gazowa, jest diagnozowana, gdy objawy trwają co najmniej 3 godziny, pojawiają się co najmniej 3 razy w tygodniu i powtarzają się przez 3 następne tygodnie. Kiedy kończą się kolki u najmłodszych dzieci? Najczęściej te najbardziej intensywne mijają po 3. miesiącu życia, gdy układ pokarmowy dziecka osiąga dojrzałość.

3. Kolka jelitowa u dorosłych - przyczyny i objawy

Kolka u dorosłych najczęściej występuje w wyniku niewłaściwego sposobu odżywiania się. Ciężkostrawne posiłki, jedzenie w pośpiechu i w stresie, zbyt duże porcje to przyczyna tego rodzaju dolegliwości. Życie w ciągłym stresie, brak odpoczynku i szybkie tempo życia negatywnie działa na cały organizm, a więc także na funkcjonowanie układu pokarmowego, może się w takim przypadku pojawić kolka jelitowa u dorosłych.

3.1. Kolka jelitowa - przyczyny

Kłucie w jelitach pojawia się także z innych przyczyn, m.in.:

• z powodu chorób układy pokarmowego (np. refluks);
• w przypadku alergii pokarmowych;
• przy niewłaściwej diecie;
• podczas połykania zbyt dużych ilości powietrza;
• przy zaparciach, zaleganiu mas kałowych, kamieniach kałowych;
• z powodu ciał obcych w przewodzie pokarmowym;
• przy wzmożonej perystaltyce jelit;
• przy nietolerancjach pokarmowych.

3.2. Kolka jelitowa - objawy

Objawy kolki u dorosłego człowieka dość łatwo zdiagnozować podczas wizyty w lekarza. Kolka gazowa u dorosłych objawia się:

• wymiotami, biegunką, zaparciami;
• występuje ból brzucha, kolka z lewej strony (u dorosłych zwykle występuje kolka po lewej stronie, pod żebrami; ból jest napadowy i kłujący);
• zaburzeniami łaknienia;
• napięciem i zwiększeniem objętości brzucha wskutek dużej ilości zalegających gazów jelitowych;
• puszczanie gazów, które przynoszą dużą, choć krótkotrwałą ulgę.

Czasem objawy kolki jelitowej u dorosłego może mogą nas zmylić. Warto wiedzieć, że kolka po prawej stronie może okazać się kolką wątrobową, która wynika ze zbyt gwałtownych skurczów pęcherzyka żółciowego. W przypadku wątpliwości warto skonsultować dolegliwość z lekarzem.

4. Kolka jelitowa w ciąży

Kłucie w jelicie często występuje u kobiet ciężarnych. Kolka jelitowa w ciąży zwykle objawia się tak, jak w przypadku innych dorosłych, także jej przyczyny pokrywają się z tymi, które odpowiadają za ból u innych osób.

W tym szczególnym czasie ataki kolki jelitowej dodatkowo pogłębia wzrost macicy, która uciska na sąsiednie części ciała, co utrudnia załatwianie potrzeb fizjologicznych.

Również i w tym przypadku pojawia się kolka po lewej stronie, choć może pojawić się ból jelita po prawej stronie, nawet w podbrzuszu lub kolka w dole brzucha.

Nie można określić jednoznacznie, ile może trwać kolka jelitowa w ciąży, może być pojedyncze kłucie jelita, lecz może być to atak kilkugodzinny, nawracający w następnych dniach.

5. Kolka jelitowa - jak leczyć?

W zależności od przyczyn, które wywołują skurcze jelitowe, podejmuje się różne metody leczenia. W głównej mierze polegają one na łagodzeniu dolegliwości. Opierają się m.in. na:

• zmianie diety matki i/lub dziecka;
• zmianie w zachowaniu na linii rodzice-dziecko;
• leczeniu farmakologicznym.

Co łagodzi objawy kolki u dzieci? W takich sytuacjach należy skonsultować się z lekarzem pediatrą. U niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym po potwierdzeniu z lekarzem można wprowadzić mleka typu comfort przeznaczone specjalnie dla dzieci cierpiących z powodu kolek i zaparć.

W przypadku niemowląt karmionych naturalnie należy zweryfikować poprawność techniki karmienia, skorygować błędy lub zmienić pozycje karmienia. Ponadto mama powinna zwrócić uwagę na to, co je i po jakich pokarmach czy produktach spożywczych obserwuje niepokojące objawy u swojego maluszka.

Kolka jelitowa u dorosłego leczona jest zwykle objawowo. Wyjątkowo, jeśli przyczyną jest choroba, należy rozpocząć od wyleczenia jej. Jeśli przyczyny są inne, warto wypróbować kilka z podanych sposobów:

• ułożenie się na brzuchu lub z podkurczonymi nogami;
• ciepły kompresor na brzuch;
• napar z ziół (mięta, melisa, koper włoski, rumianek);
• ciepła kąpiel;
• lek na wzdęcia;
• lek rozkurczowy.

6. Kolka jelitowa - dieta

Nie ma konieczności, aby od razu przechodzić na bardzo restrykcyjną dietę eliminacyjną. Urozmaicone żywienie jest bardzo ważne w okresie ciąży i laktacji i może się okazać, że mama, eliminując całe grupy produktów ze swojej diety, niepotrzebnie pozbawia swój organizm źródła cennych składników odżywczych i witamin.

Należy również rozważyć zastosowanie suplementacji probiotykami. Istnieją dowody świadczące o tym, że przyczyną kolki może być nieprawidłowy skład mikroflory jelitowej niemowlęcia.

Aby ograniczyć sytuacje stresogenne dla dziecka, należy oddzielić je od bodźców zewnętrznych, wyciszyć atmosferę w domu. Popularne interwencje w postaci noszenia, huśtania, lulania itp. zwykle nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Można jednak powoli masować brzuszek dziecka, zrobić mu ciepłą kąpiel.

Jeśli chodzi o farmakoterapię, zawsze przed zastosowaniem jakichkolwiek leków u maluszka należy skonsultować się z lekarzem.

7. Rodzaje kolki

Warto dodać, że jest kilka rodzajów kolki. Najczęściej dolega nam opisywana kolka jelitowa, jednak oprócz niej możemy wyróżnić kolkę nerkową i żółciową. Kolka w boku to może być także skurcz wyrostka robaczkowego.

W każdym przypadku, jeśli odczuwamy silne bóle kolkowe jamy brzusznej, powinniśmy udać się na konsultację do lekarza, który pokieruje naszym dalszym leczeniem.