Jak zadbać o odporność w ciąży?
Odporność immunologiczna organizmu oznacza jego zdolność do ochrony przed patogenami. Ma na nią wpływ wiele czynników, m.in. genetyka, dieta, tryb życia, rodzaj wykonywanej pracy, podejmowana aktywność ruchowa, warunki mieszkaniowe. Optymalizacja powyższych czynników i dostosowanie ich do indywidualnych potrzeb pozwala na zachowanie dobrego zdrowia przez wiele lat. Ciąża jest stanem, który nie pozostaje obojętny dla kobiecej odporności. W tym czasie układ immunologiczny musi w dalszym ciągu spełniać swoje funkcje oraz tolerować rozwijający się w ciele przyszłej matki płód. Istnieje kilka wskazówek, które stosowane, pozwalają na zachowanie dobrej kondycji również przez cały okres ciąży.
1. Zmiany w zakresie żywienia w ciąży
Dobranie odpowiedniej diety może okazać się jednym z najtrudniejszych wyzwań. Hormony wydzielane w tym czasie sprawiają, że dotychczasowe zwyczaje żywieniowe ulegają diametralnej zmianie. Tzw. zachcianki często wywołane są potrzebami organizmu, który w ten sposób domaga się uzupełnienia zapasów określonych składników pokarmowych. Należy jednak pamiętać, by nie usprawiedliwiać w ten sposób obżarstwa, czyniąc z ciąży bezkarną wymówkę (dla objadania się słodyczami w środku nocy). Suma kalorii spożywanych w ciągu dnia powinna wynosić około 2800 (zalecenie Komitetu Żywienia Człowieka PAN). W drugim i trzecim trymestrze zapotrzebowanie wzrasta o około 300 kcal w stosunku do tego sprzed ciąży. Wśród produktów należy wybierać te pochodzenia naturalnego, bogate w witaminy i składniki mineralne. Węglowodany powinny stanowić 50-60 proc. całej energii (czyli 350-420 g na dobę), a tłuszcze około 30 proc. (93 g na dobę) i być dostarczane w formie niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (oleje roślinne i ryby morskie). W okresie tym wzrasta zapotrzebowanie na białko (95 g na dobę ‒ w tym 35-50 g białka pochodzenia zwierzęcego). Konkretne produkty, które powinny znaleźć się w diecie, to: mleko, przetwory mleczne, jaja, biały ser, ryby oraz chude mięso. Ważne witaminy i mikroelementy w jadłospisie przyszłej mamy, które bezpośrednio lub pośrednio wspierają pracę układu immunologicznego, to: witamina D, witamina C, żelazo, cynk, magnez i kwas foliowy.
2. Odporność a ruch
W przypadku kobiet, które przed zapłodnieniem były aktywne fizycznie, powinno kontynuować się ten skądinąd dobry zwyczaj. Należy dostosować go jednak do aktualnych warunków fizjologicznych i anatomicznych, którym podlega ciało w stanie błogosławionym. Z kolei kobiety, które wcześniej przejawiały bierność w tym aspekcie życia, nie powinny nagle poddawać się ciężkim treningom z obawy przed wzrostem masy ciała. Wszelkie tego typu zmiany wprowadza się stopniowo, by pozytywnie oddziaływać na organizm. Tymczasem udowodniono związek pomiędzy intensywnym wysiłkiem fizycznym a uruchomieniem mechanizmów immunologicznych (zwiększona produkcja i aktywność limfocytów) oraz tworzeniem się „pamięci immunologicznej”. Sport przyczynia się do zwiększenia stężenia properdyny (zwalczanie bakterii pierwotniaków) i immunoglobuliny klasy IgM, IgG (odpowiedź wtórna). Podniesie to poczucie bezpieczeństwa oraz rzeczywisty stan odporności kobiety.
3. Higiena w ciąży
Niezbędne jest również przestrzeganie zasad właściwej higieny. Tym bardziej, że zażywanie lekarstw w ciąży jest niewskazane i możliwe tylko po konsultacji z lekarzem. Lepiej więc zapobiegać, stosując najprostsze, aczkolwiek wysoce skuteczne środki. Kąpiel w wannie może być niewygodna. Poza tym jest to również okazja do przeniesienia szkodliwych bakterii z innych partii skóry w okolice pochwy. W okresie ciąży jej odczyn pH zmienia się na bardziej zasadowy. Warto sięgnąć po probiotyki z odpowiednimi szczepami bakterii, które pozwolą zachować korzystną dla odporności florę.
U ciężarnych zaobserwowano także zwiększone ryzyko wystąpienia próchnicy lub nasilenia się jej objawów. Z tego względu należy pilnować, by regularnie szczotkować zęby oraz stosować właściwe preparaty (m.in. płyn do płukania jamy ustnej). Są to dobre zwyczaje, których znajomość i stosowanie pozwolą cieszyć się kobiecie dobrym zdrowiem i uniknąć dodatkowych komplikacji.