Otoskleroza jako przyczyna niedosłuchu: objawy i leczenie

Otoskleroza (otosclerosis, otospongiosis) to choroba błędnika kostnego. Jest jedną z przyczyn niedosłuchu. Sprawdzamy, czy otoskleroza jest dziedziczna oraz jakie są metody leczenia otosklerozy.

1. Co to jest otoskleroza?

Otoskleroza to w dużym uproszczeniu stwardnienie chrząstki strzemiączka. Choroba prowadzi do powstania kostniny o charakterze kości gąbczastej, która unieruchamia podstawę strzemiączka w okienku owalnym. Konsekwencją tego stanu jest stopniowa utrata słuchu (początkowo dotyczy tonów niskich i średnich, a następnie wysokich).

Choroba dwukrotnie częściej dotyka kobiet w okresie ciąży, po rozwiązaniu ciąży albo w okresie karmienia. W większości przypadków rozpoczyna się w trzeciej dekadzie życia. Bardzo rzadko pojawia się u dzieci.

1.1. Jakie są przyczyny otosklerozy?

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Wiadomo, że znaczenie mają czynniki genetyczne: nawet 70 proc. przypadków występuje rodzinnie (gen odpowiedzialny za tę chorobę najczęściej dziedziczy się autosomalnie dominująco).

Istnieje też hipoteza o etiologii wirusowej otosklerozy (przebudowę kostnej torebki błędnika może wyzwalać wirus odry).

Wśród przyczyn tego schorzenia wymienia się ponadto: czynniki środowiskowe, zaburzenia hormonalne (przede wszystkim gospodarki estrogenowej) oraz zaburzenia immunologiczne.

2. Jakie są objawy otosklerozy?

Podstawowym objawem otosklerozy jest postępujący niedosłuch (w większości przypadków obustronny, ale niekoniecznie symetryczny).

W przebiegu choroby mogą się też pojawić szumy uszne (częściej występują u kobiet i mogą poprzedzić utratę słuchu).

Rzadziej pojawiają się zaburzenia równowagi (częściej u osób starszych i z niedosłuchem jednostronnym).

2.1. Jakie są dostępne metody diagnozowania otosklerozy?

Rozpoznanie najczęściej nie stanowi problemu. Na diagnozę lekarza może nakierować wywiad i próby stroikowe (zwłaszcza próba Rinnego i Gellego). Potwierdzenie mogą przynieść badania audiometryczne (audiometria tonalna, słowna i impedancyjna). Jeśli występują zawroty głowy lub zaburzenia równowagi najczęściej wykonuje się elektronystagmografię (ENG).

Otolaryngolog przeprowadza w gabinecie badanie otoskopowe. Za pomocą otoskopu może zobaczyć tzw. objaw Schwartza, czyli przeświecanie różowej błony śluzowej wzgórka. Obserwuje ponadto skąpe ilości woskowiny, ścieśnioną skórę przewodu słuchowego oraz prawidłowo zbudowaną błonę bębenkową.

3. Czy operacja jest konieczna w przypadku otosklerozy?

Operacja może przynieść znaczącą poprawę komfortu życia i obecnie stanowi podstawowy sposób leczenia otosklerozy. Nie eliminuje przyczyny choroby, jednak poprawia słuch.

W czasie zabiegu przywracana jest prawidłowa ruchomość w obrębie okienka owalnego.

Przeciwwskazaniem do operacji jest:

• aktywny proces zapalny ucha środkowego,
• perforacja błony bębenkowej,
• współistniejąca choroba Meniere’a (wodniak błędnika),
• jedyne słyszące ucho,
• odbiorcze upośledzenie słuchu,
• ciąża,
• zły stan ogólny chorego.

Operację (najczęściej stapedektomię) wykonuje się w znieczuleniu miejscowym (umożliwia śródoperacyjną ocenę poprawy słuchu) lub ogólnym. W przypadku obustronnego upośledzenia słuchu, operowane jest ucho gorzej słyszące.

Zabieg jest bardzo skuteczny, może jednak prowadzić do komplikacji, m.in. przejściowych zawrotów głowy (powstają w wyniku podrażnienia błędnika). Pojawić się też mogą zaburzenia smaku (te najczęściej również ustępują).

Obecnie nie jest znana żadna skuteczna metoda farmakologicznego leczenia otosklerozy.

4. Jakie są potencjalne komplikacje otosklerozy?

Im szybciej postawiona diagnoza, tym lepsze rokowanie. W przypadku zaawansowanego stadium choroby operacja może nie przynieść spodziewanych efektów.

NIeleczona otoskleroza może prowadzić do głuchoty.

5. Czy osoby z otosklerozą mogą korzystać z aparatów słuchowych?

Tak, w ich przypadku polecany jest klasyczny aparat słuchowy na przewodnictwo powietrzne lub aparat na przewodnictwo kostne BAHA.

Trzeba jednak pamiętać, że postęp choroby powoduje konieczność korzystania z coraz silniejszych urządzeń, a ostatecznie może prowadzić do całkowitego braku efektów słuchowych.