Utrata słuchu: przyczyny

Utrata słuchu, jednego z naważniejszych zmysłow człowieka, znacząco obniża jakość życia chorego. Jakie są jego przyczyny? I czy utrata słuchu może być spowodowana przez długotrwałe narażenie na hałas?

1. Utrata słuchu u dorosłych i dzieci

Nie każdy wie, że utrata słuchu u osób starszych jest zjawiskiem fizjologicznym. Zaczynamy gorzej słyszeć od 30. roku życia, a z roku na rok niedosłuch się powiększa – średnio w tempie 0,5 dB na rok dla tonów niższych oraz ok. 1-1,2 dB rocznie dla tonów wyższych.

Zdarza się jednak, że utrata słuchu następuje wcześniej. Ze względu na czas pojawienia się niedosłuchu wyróżnia się:

• niedosłuch prelingwalny – powstaje jeszcze przed rozwojem mowy (czyli poniżej 1. roku życia), dzieli się go na wrodzony (powstały w okresie prenatalnym) i nabyty (pojawia się po urodzeniu do 1. roku życia),
• niedosłuch perilingwalny – nabyty w okresie kształtowania się mowy (2-7. roku życia),
• niedosłuch postlingwalny – powstaje po okresie rozwoju mowy (czyli powyżej 7. roku życia).

Ze względu na lokalizację uszkodzenia niedosłuch dzieli się na:

• przewodzeniowy (dotyczy części przewodzeniowej ucha)
• odbiorczy (zmysłowo-nerwowy) – w tej grupie wyróżnia się: niedosłuch ślimakowy (dotyczący części odbiorczej ucha) i pozaślimakowy (dotyczący nerwu ślimakowego), mieszany, czyli przewodzeniowo-odbiorczy,
• ośrodkowe zaburzenia słyszenia.

1.1. Jakie są objawy utraty słuchu?

Objawy utraty słuchu uzależnione są od stopnia nasilenia niedosłuchu. Najczęściej pojawiają się:

• problemy z rozumieniem mowy, zwłaszcza w obecności dźwięków towarzyszących (np. szumu czy podczas rozmowy kilku osób),
• potrzeba wspomagania się czytaniem mowy z ust,
• u dzieci dochodzi do opóźnienia rozwoju mowy,
• problemy w porozumiewaniu się z otoczeniem,
• potrzeba podkręcania głośności w telewizorze,
• niemożność usłyszenia dźwięków o wysokich częstotliwościach (np. dzwoniącego telefonu w sąsiednim pokoju).

2. Jakie są najczęstsze przyczyny utraty słuchu?

Przyczyny utraty słuchu skorelowane są z rodzajem niedosłuchu, np. niedosłuch przewodzeniowy wrodzony to wynik anomalii rozwojowych ucha zewnętrznego i środkowego. Z kolei do niedosłuchu przewodzeniowego nabytego doprowadzić może obecność czopu woskowinowego w przewodzie słuchowym zewnętrznym lub ciało obce, a także wysiękowe zapalenie ucha środkowego lub dysfunkcja trąbki słuchowej.

Diagnozowana jest też utrata słuchu w wyniku chorób, takich jak nowotwór ucha zewnętrznego i środkowego lub guz nosowej części gardła, ale też zakażeń wirusowych (np. świnka czy grypa) i bakteryjnych (np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych), a także stwardnienia rozsianego i cukrzycy.

Utrata słuchu u dzieci może być związana m.in. z obciążeniami okołoporodowymi, np. niską masę urodzeniową, niską punktacją w skali Apgar, wcześniactwem, hiperbilirubinemią, zakażeniami wewnątrzmacicznymi (TORCH).

A czy utrata słuchu może być dziedziczna? Tak, to zresztą najczęstsza przyczyna wrodzonego niedosłuchu odbiorczego (izolowana wada genetyczna lub część zespołu wad wrodzonych).

3. Czy istnieją metody diagnostyki utraty słuchu?

Wiesz już, co to jest utrata słuchu oraz jakie są różne rodzaje utraty słuchu. Odpowiedzieliśmy też na pytania, czy utrata słuchu może być spowodowana przez infekcje lub urazy oraz czy dzieci mogą również cierpieć na utratę słuchu. Teraz warto bliżej przyjrzeć się diagnostyce tego problemu.

Diagnostyka utraty słuchu obejmuje badania audiologiczne, które dzieli się na:

• psychofizyczne (np. audiometria tonalna, audiometria słowna),
• obiektywne (audiometria impedancyjna, otoemisje akustyczne, słuchowe potencjały wywołane).

4. Czy aparaty słuchowe mogą pomóc osobom z utratą słuchu?

Leczenie utraty słuchu uzależnione jest od jego przyczyny, np. w niedosłuchu przewodzeniowym stosuje się leczenie zachowawcze lub operacyjne, co pozwala na wyeliminować przyczynę problemu.

W niedosłuchu odbiorczym stosowana jest terapia zachowawcza, która nierzadko obejmuje protezowanie narządu słuchu za pomocą aparatów słuchowych, implantów ślimakowych, aparatów słuchowych zakotwiczonych w kości, implantów ucha środkowego oraz implantów pniowych.

Aparaty słuchowe pomagają komunikować się z otoczeniem i poprawiają jakość życia.

5. Czy istnieją środki zapobiegawcze, które pomagają chronić słuch?

Profilaktyka utraty słuchu obejmuje:

• szczepienia przeciw różyczce (przed ciążą upewnij się, że masz przeciwciała przeciwko różyczce)
• badania przesiewowe i wczesne leczenie chorób zapalnych ucha środkowego
• unikanie hałasu
• w przypadku przebywania na koncercie, weselu lub miejscu, gdzie jest hałas, stosowanie dla dzieci indywidualnych ochron słuchu, np. słuchawek niemowlęcych
• unikanie przenośnych odtwarzaczy z słuchawkami (również słuchania muzyki i rozmawiania przez telefon przy pomocy słuchawek dousznych).

6. Czy utrata słuchu może wpływać na jakość życia i zdrowie emocjonalne?

Upośledzenie słuchu to najczęstsze schorzenie narządów zmysłu. Dotyka ludzi w każdym wieku. Stanowi istotny problem zdrowotny i społeczny. Może stać się przyczyną izolacji społecznej, lęku, a nawet prowadzić do rozwoju depresji. Nierzadko przyczynia się też do ograniczenia aktywności zawodowej i towarzyskiej, a w przypadku dzieci do problemów z nauką.

Stąd tak ważne jest szybkie rozpoznanie problemu i przyczyny utraty słuchu, a następnie rozpoczęcie leczenia.