Świnkowe zapalenie jąder
Świnkowe zapalenie jąder to stosunkowo rzadkie powikłanie świnki. Chociaż sama świnka uważana jest za niegroźną chorobę, to świnkowe zapalenie jąder może stać się przyczyną niepłodności męskiej. Nie oznacza to jednak, że każdy mężczyzna, u którego dojdzie do tego powikłania, będzie niepłodny. Z kolei nawet jeśli tak się stanie, wciąż istnieje możliwość skutecznego leczenia. Dużego znaczenia nabiera jednak profilaktyka świnki, w tym przede wszystkim szczepienia ochronne, które pozwolą uniknąć tego poważnego schorzenia jąder.
1. Czym jest świnkowe zapalenie jąder?
Świnka jest łagodną chorobą zakaźną wieku dziecięcego. Jej przyczyną jest wirus RNA z rodziny paramyksowirusów. Objawy świnki to gorączka i obrzęk ślinianek przyusznych. Ślinianka przyuszna zlokalizowana jest przed uchem, po zewnętrznej stronie policzka, powyżej szczęki.
Na świnkę najczęściej chorują małe dzieci, chociaż choroba może dotyczyć również nieodpornych na nią osób dorosłych. Im starszy pacjent, tym ostrzejszy przebieg choroby i tym większe ryzyko powikłań. Możliwe powikłania świnki to między innymi zapalenie trzustki, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie jąder.
Świnkowe zapalenie jąder rzadko występuje u dzieci, jednak dotyczy aż 20-30% przypadków świnki u chłopców po okresie pokwitania. W przebiegu świnki stan zapalny obejmuje zazwyczaj tylko jedno jądro. Powikłanie to charakteryzuje ostry proces zapalny miąższu gruczołu. Jego konsekwencją może być zwyrodnienie i zanik nabłonka rozrodczego kanalików nasiennych, który zawiera komórki plemnikotwórcze. U ponad 50% mężczyzn ze świnkowym zapaleniem jądra funkcja produkcji jajników w zajętym jądrze zostaje utracona.
Świnkowe zapalenie jądra manifestuje się zazwyczaj po 3-6 dniach od obrzęku ślinianek przyusznych. Objawy tego powikłania to wysoka gorączka i silny ból oraz obrzęk jądra. Stan zapalny prowadzi do włóknienia jądra, dlatego też jest ono mniejsze niż drugie. Leczenie świnkowego zapalenia jądra obejmuje przede wszystkim podawanie glikokortykosteroidów niesterydowych leków przeciwzapalnych.
2. Świnkowe zapalenie jądra a niepłodność
Warto pamiętać, że świnkowe zapalenie jądra nie jest jednoznaczne z niepłodnością. Chociaż powikłanie to jest możliwe, nie każdy mężczyzna ze świnkowym zapaleniem jądra będzie niepłodny. Należy też pamiętać, że niepłodność nie jest stanem, którego nie da się leczyć. Najczęstsze szkody, do jakich dochodzi w przebiegu świnki u mężczyzny to uszkodzenie komórek produkujących plemniki w jądrach. Objawia się to mniejszą liczbą plemników w ejakulacie. Często stan ten ustępuje przy łagodnym świnkowym zapaleniu jądra w czasie 6-12 miesięcy. Rokowania co do niepłodności są znacznie gorsze, gdy zapalenie obejmuje oba jądra. Wtedy, jeśli uszkodzenia są nieodwracalne, w organizmie mężczyzny nie będzie zachodziła produkcja plemników.
Ostatnimi czasy coraz więcej mężczyzn choruje na świnkę po 20. roku życia. Najprawdopodobniej jest to wynikiem powinięcia dawki przypominającej szczepionki przeciwko śwince. W Polsce szczepienie przeciwko śwince włączone jest do kalendarza szczepień obowiązkowych. W 13.-14. miesiącu życia dziecka podaje się szczepionkę skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce, a w wieku 10 lat dziecko otrzymuje dawkę przypominającą.