Usuwanie mięśniaków macicy
Usuwanie mięśniaków macicy to najczęściej wybierana metoda terapii tych niezłośliwych guzów. Mięśniaki macicy mogą być chirurgicznie wyłuszczane z mięśnia macicy – mówi się wtedy o miomektomii. Wyłuszczanie mięśniaków dokonywane jest zazwyczaj laparoskopowo. Do leczenia laparoskopowego kwalifikuje się pacjentki z niewielką liczbą mięśniaków, których średnica nie przekracza 10 cm. Czasami konieczna jest operacja usunięcia całej macicy, czyli histerektomia. Od niedawna objawowe mięśniaki macicy można leczyć nowoczesnymi, małoinwazyjnymi metodami, takimi jak embolizacja tętnicy macicznej, termoterapia laserowa czy krioterapia.
1. Miomektomia mięśniaków macicy
Jeśli pacjentka ma duże i liczne mięśniaki macicy albo cierpi na niedokrwistość, przed operacją chirurgiczną konieczne jest zastosowanie analogów gonadoliberyny – leków, które zmniejszają masę guza, ograniczają jego ukrwienie i powodują kurczenie się patologicznych zmian tkankowych. Niektóre mięśniaki macicy, zwłaszcza podśluzówkowe, mają skłonność do wpuklania się do wnętrza jamy macicy i wywołują obfite miesiączki. Mięśniaki podśluzówkowe najlepiej usuwać pod kontrolą histeroskopu poprzez ablację endometrium lub resekcję części tkanki mięśniowej. Tego typu operacja mięśniaków, polegająca na ich wyłuszczeniu z macicy, nazywana jest miomektomią.
Miomektomia umożliwia zachowanie macicy i jest stosowana u kobiet, które chcą być płodne i zajść w przyszłości w ciążę. Ciąża po miomektomii na ogół przebiega prawidłowo. Rzadko dochodzi do pęknięcia macicy w miejscu pooperacyjnej blizny w czasie porodu lub w okresie późnej ciąży. Gdy miomektomia wymagała wykonania wielu cięć mięśnia macicy, w czasie porodu zaleca się cesarskie cięcie. U około 30% przypadków po zabiegu wyłuszczania mięśniaków macicy wykształcają się nowe guzki. Prawdopodobieństwo nawrotu mięśniaków jest mniejsze u kobiet, które rodziły niż u tych, które nie zdecydowały się na zajście w ciążę.
Jeżeli kobieta z mięśniakiem macicy cierpi z powodu obfitych miesiączek lub dolegliwości uciskowych (bóle krzyża, bóle w okolicach miednicy mniejszej, częste oddawanie moczu), zamiast histerektomii w jej leczeniu powinno się stosować miomektomię. Do czasu wprowadzenia technik laparoskopowych wszystkie miomektomie wykonywane były laparotomijnie, tzn. poprzez operacyjne otwarcie jamy brzusznej. Mięśniaki o wielkości powyżej 6 cm uważa się za zbyt duże, by móc je operować metodą laparoskopową.
2. Usunięcie macicy
Często wykonywaną operacją u kobiet z mięśniakami macicy jest usunięcie macicy, czyli histerektomia. Choć operacyjne wycięcie macicy jest w pełni skuteczną metodą leczenia mięśniaków, uniemożliwia w przyszłości posiadanie potomstwa. Kobieta przestaje miesiączkować i nie jest zdolna do zajścia w ciążę. Wskazanie do wykonania histerektomii stanowią duże rozmiary macicy, nieprawidłowe krwawienia miesięczne wywołane mięśniakami i ryzyko rozwoju mięsaka – złośliwej formy guza macicy. Najczęstszym powikłaniem histerektomii jest nietrzymanie moczu.
Techniki usuwania macicy można podzielić na klasyczne i laparoskopowe. Pierwsze z nich dodatkowo mogą być przeprowadzone przezpochwowo lub przezbrzusznie. Techniki laparoskopowe, to:
- nadszyjkowa histerektomia laparoskopowa (LSH – laparoscopic supracervical hysterectomy),
- histerektomia pochwowa wspomagana laparoskopowo (LAVH – laparoscopic assisted vaginal hysterectomy),
- histerektomia laparoskopowa całkowita (TLH – total laparoscopic hysterectomy).
Techniki laparoskopowe są preferowane, z uwagi na mniejszą liczbę powikłań i szybsze dochodzenie pacjentki do zdrowia.
3. Nowe metody usuwania mięśniaków macicy
Do nowoczesnych technik operacyjnego leczenia mięśniaków macicy należą:
- Embolizacja tętnicy macicznej (ang. uterine artery embolisation – UAE) – początki tej metody sięgają 1991 roku, kiedy to została przeprowadzona po raz pierwszy we Francji; w trakcie zabiegu radiolog pozbawia mięśniaka dopływu krwi, co powoduje jego zanik. Metoda leczenia mięśniaków macicy u kobiet, które chcą zachować możliwość zajścia w ciążę. Zmniejszenie przepływu krwi do naczyń zaopatrujących mięśniaki powoduje ich zmniejszanie się. Przez cewnik wprowadzany w miejscowym znieczuleniu, pod kontrolą rentgenowską, przez tętnicą udową do tętnicy macicznej wprowadza się cząsteczki krwi i klejów tkankowych o wielkości kilkuset mikronów. Cząsteczki służą embolizacji, czyli celowemu zamknięciu światła naczynia, które zaopatruje mięśniaki macicy.
- Śródmiąższowa termoterapia laserowa (ang. laser-induced interstitial thermotherapy – LIIT) – polega na wprowadzeniu za pomocą laparoskopu włókna laserowego do łożyska naczyniowego, które zaopatruje mięśniaka w krew. Energia świetlna lasera i wysoka temperatura prowadzą do koagulacji mięśniaka. Po zabiegu termoterapii laserowej mięśniak macicy znacznie się zmniejsza lub zanika całkowicie. Metoda stosowana u kobiet z niewielką ilością mięśniaków i pragnących zachować zdolności rozrodcze.
Na etapie badań prowadzone są jeszcze dwie inne metody usuwania mięśniaków macicy: mioliza i kriomioliza. Mioliza polega na wprowadzeniu w mięśniaka pod kontrolą laparoskopu biopolarnej elektrody i włączeniu diatermii. Przepływający prąd o niskich częstotliwościach powoduje elektrokoagulację mięśniaka. Kriomioliza natomiast polega na wprowadzeniu w mięśniaka kriosondy, która za pomocą bardzo niskich temperatur ma zamrozić patologiczne tkanki.