Zapalenie nerek
Zapalenie nerek u mężczyzn może stanowić czynnik ryzyka niepłodności. Często jest powiązane z gruczolakiem gruczołu krokowego. Jego rozrost w wyniku stanu zapalnego skutkuje uciskiem na cewkę moczową i jej zwężeniem.
Taka sytuacja może utrudniać wydostawanie się nasienia na zewnątrz podczas ejakulacji i prowadzić do wytrysku wstecznego lub całkowitego jego braku. Zapalenie nerek wywołuje ból podczas oddawania moczu i może grozić ryzykiem rozwoju zakażenia układu moczowo-płciowego, dlatego tak ważna jest profilaktyka.
1. Odmiedniczkowe i kłębuszkowe zapalenie nerek
Zapalenie nerek należy do jednych z wielu zakażeń układu moczowego. Można wyróżnić zasadniczo dwa typy zapalenia nerek - ostre zapalenie odmiedniczkowe i ostre zapalenie kłębuszkowe. W objawach są one do siebie podobne, ale mają inną patogenezę.
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek pojawia się po przejściu zapalenia z pęcherza moczowego do górnych części układu moczowego, czyli nerek. Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek występuje z reguły po infekcjach, najczęściej po infekcjach gardła i stanowi powikłanie choroby pierwotnej. Zapalenie kłębuszków nerkowych pojawia się najczęściej w ciągu trzech tygodni od infekcji gardła, np. od zachorowania na anginę czy na zapalenie gardła. Kłębuszkowe zapalenie nerek, zwane poinfekcyjnym, jest wtórne wobec zakażeń bakteryjnych, zwłaszcza zakażeń paciorkowcami.
Część przypadków zapalenia kłębuszków nerkowych nie daje objawów i może nie pozostawiać śladów. Czasami pacjenci skarżą się na uczucie zmęczenia i rozbicia. Często dolegliwości pojawiają po przebyciu chorób infekcyjnych (wirusowych lub bakteryjnych) z towarzyszącą gorączką.
Po kilkutygodniowej poprawie i normalizacji temperatury gorączka pojawia się ponownie; może zmniejszyć się ilość oddawanego moczu. Mocz może być mętny z powodu obecności w nim białka lub zaczerwieniony z powodu obecności czerwonych krwinek.
Chorzy odczuwają pogorszenie samopoczucia, nie mają apetytu, czasem dołączają się problemy żołądkowe. Dochodzić może do obrzęków – głównie powiek, twarzy i okolicy kostek. Podwyższone ciśnienie tętnicze może stanowić przyczynę bólów głowy. Za brak poprawy w zdrowieniu odpowiadają antygeny bakterii skrzętnie „chowające się” w zakamarkach kłębuszków nerkowych.
2. Mechanizm powstawania kłębuszkowego zapalenia nerek
Kłębuszek nerkowy jest mikroskopijnym skupiskiem naczyń włosowatych. W jego obrębie dochodzi do filtracji płynu z naczyń włosowatych. Kłębuszek przepuszcza wodę z solami mineralnymi, a zatrzymuje krwinki i białka.
Mechanizm powstawania zapalenia kłębuszków nerkowych polega na umiejscowieniu się w drobnych naczyniach kłębuszka antygenów bakterii. Obce białko, jakim jest antygen, wyzwala reakcje obronne organizmu mające na celu zniszczenie antygenu. Prowadzi to do stanu zapalnego i uszkodzenia błony filtrującej krew w nerkach.
3. Objawy i czynniki ryzyka odmiedniczkowego zapalenia nerek
Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek, inaczej zwane jest ostrym zapaleniem miedniczek nerkowych. Związane jest najczęściej z przejściem zapalenia pęcherza moczowego.
Charakteryzuje się takim zespołem objawów, jak: gorączka, nagle występujące dreszcze, zaburzenia oddawania moczu, gwałtowne bóle pleców w okolicy lędźwiowej.
Czasami choroba przybiera nietypowy charakter – występuje tylko podwyższona temperatura lub dolegliwości ze strony układu pokarmowego (nudności, wymioty, kolka nerkowa).
4. Co sprzyja zachorowaniu na odmiedniczkowe zapalenie nerek?
Czynniki ryzyka stanowią:
- utrudniony odpływ moczu, np. cewnik założony do pęcherza;
- zatkanie dróg moczowych, np. przez kamienie nerkowe;
- wady rozwojowe dróg moczowych;
- powiększenie gruczołu krokowego u mężczyzn;
- zwężenie dróg moczowych utrudniających przepływ moczu;
- choroby metaboliczne, np. cukrzyca;
- leki przeciwbólowe zażywane w nadmiarze;
- obniżona odporność organizmu;
- zbyt mała ilość przyjmowanych płynów;
- duża aktywność seksualna, tzw. choroba miesiąca miodowego.
U mężczyzn odmiedniczkowe zapalenie nerek pozostaje w związku z gruczolakiem prostaty, który może uciskać na cewkę moczową i prowadzić do jej zwężenia.
Konsekwencją takiego stanu jest utrudnione uwalnianie nasienia na zewnątrz ciała – może dochodzić do braku ejakulacji lub wstecznego wytrysku (nasienie podczas orgazmu nie jest wydalane na zewnątrz, tylko z powodu nieprawidłowego skurczu mięśni cewki moczowej cofa się do pęcherza moczowego), co uniemożliwia zapłodnienie i jest przyczyną niepłodności mężczyzn.
5. Leczenie zapalenia nerek
W przypadku kłębuszkowego zapalenia nerek istotne dla procesu leczenia jest pozostanie w łóżku, unikanie wysiłku fizycznego i oszczędzający tryb życia. Zaleca się dietę ubogą w białko i sól kuchenną. Należy często kontrolować masę ciała.
Podczas leczenia poinfekcyjnego zapalenia nerek ważna jest laboratoryjna ocena parametrów nerkowych, kreatyniny i mocznika. Terapia skierowana jest na zniszczenie bakterii odpowiedzialnych za stan zapalny nerek.
Chorym podaje się antybiotyki stosowane w dużych dawkach przez kilka tygodni. Poza leczeniem przeciwdrobnoustrojowym wprowadza się leki działające objawowo, leki wzmagające produkcję moczu, tzw. diuretyki oraz leki obniżające ciśnienie krwi.
W razie niewydolności nerek potrzebna jest dializa. Leczenie odmiedniczkowego zapalenia nerek polega na pozostaniu w łóżku i na przyjmowaniu zwiększonej ilości płynów. W przypadku bólu podczas oddawania moczu zaleca się leki rozkurczowe.
Należy unikać leków przeciwbólowych, ponieważ mają działanie uszkadzające nerki. W leczeniu zapalenia miedniczek nerkowych choremu podaje się antybiotyki przez kilka lub kilkanaście dni.
Gdy odmiedniczkowe zapalenie nerek ma charakter nawrotowy i wiąże się z zaburzeniami oddawania moczu, dobór antybiotyku wskazany jest według antybiogramu.