Diagnostyka niepłodności

Diagnostyka niepłodności dzieli się na badania w kierunku wykrycia przyczyn niepłodności kobiecej oraz niepłodności męskiej. Na badania przyczyn niepłodności składa się wywiad lekarski, badania fizykalne, USG, badanie endoskopowe oraz badania laboratoryjne. W niektórych przypadkach wyniki tych badań pomagają ustalić kierunek leczenia niepłodności, po którego zakończeniu możliwe jest zajście w ciążę. Niekiedy niepłodność ma charakter idiopatyczny, co oznacza, że jej przyczyn nie da się ustalić, niemożliwe jest więc wdrożenie odpowiedniego leczenia.

1. Wskazania do diagnostyki niepłodności

Badania diagnostyczne niepłodności zleca się w przypadku, gdy po roku współżycia bez zabezpieczenia kobiecie nie udało się zajść w ciążę. Diagnostykę niepłodności można rozpocząć wcześniej, a wskazaniem do tego jest wiek kobiety (powyżej 35. roku życia), podejrzenie zaburzeń rytmu krwawień (brak miesiączki, skąpe miesiączki), endometriozy, patologii jajowodów lub macicy bądź poważny czynnik męski. Zlecane badania pomagają ustalić przyczynę niepłodności, szanse na ciążę samoistną, a także postępowanie terapeutyczne.

Badaniom diagnostycznym partnerzy powinni być poddawani równocześnie. W trakcie badań pod uwagę bierze się wszystkie czynniki, które mają wpływ na płodność, jest to między innymi wiek kobiety, okres starań o dziecko, intensywność współżycia, stosowanie używek, nawyki żywieniowe i choroby współistniejące. Dzięki badaniom można ustalić, jakie szanse na dziecko ma każde z partnerów, a także oboje jako para.

2. Wywiad lekarski w diagnostyce niepłodności

Zobacz film: "Jakie badania powinnyście wykonać zanim zdecydujecie się na dziecko?"

Pierwszy element diagnostyki niepłodności to wywiad lekarski. Dzięki temu uzyskuje się podstawowe informacje na temat zdrowia partnerów i ich pożycia seksualnego. Wyniki wywiadu mogą pomóc wykryć przyczynę niepłodności i ukierunkować dalsze postępowanie. Wywiad lekarski obejmuje pytania dotyczące wieku partnerów, okresu starania się o ciążę, liczby partnerów seksualnych, chorób dziedzicznych w rodzinie, schorzeń i stanów zapalnych jąder lub przydatków, chorób przenoszonych droga płciową, innych poważnych chorób, a także uzależnień i stosowanych używek. Ponadto kobieta pytana jest o wiek pierwszej miesiączki, występowanie bolesnego miesiączkowania, długość cyklu menstruacyjnego oraz wcześniejsze ciąże.

3. Diagnostyka niepłodności kobiecej

W ramach diagnostyki niepłodności u kobiety przeprowadza się badanie fizykalne. Składa się na nie ocena masy ciała, ocena wielkości i położenia macicy, badanie objawów niedoczynności tarczycy i hiperandrogenizacji, a także badanie na obecność zgrubień i guzków w okolicy jajników i zatoki Douglasa.

Przyczyną niepłodności kobiecej może być dysfunkcja jajników. Można ją zdiagnozować na podstawie analizy cyklu menstruacyjnego. Prawidłowy cykl trwa od 21 do 35 dni, a na około 14 dni przed jego końcem ma miejsce owulacja. Wskazuje na to dwufazowy przebieg krzywej podstawowej temperatury ciała, a także takie objawy, jak obecność śluzu szyjki macicy (jest on obfity, przejrzysty i rozciągliwy) oraz lekkie bóle w dole brzucha na 14-16 dni przed miesiączką. W ocenie funkcji jajników pomaga badanie USG. Dzięki niemu można potwierdzić obecność pęcherzyka Graafa w okresie okołoowulacyjnym. Ponadto wykonuje się badanie stężenia estradiolu w okresie okołoowulacyjnym oraz badanie poziomu progesteronu we krwi na siedem dni przed spodziewaną miesiączką.

Kolejną częstą przyczyną niepłodności są zaburzenia jajeczkowania. Zazwyczaj objawiają się one zaburzeniem rytmu krwawień. Mogą mieć wiele powodów:

• schorzenia tarczycy;
• nagłe wahania masy ciała (znaczna utrata na wadze, znaczne przybranie na wadze);
• intensywna aktywność fizyczna;
• hiperprolaktynemia;
• zespół policystycznych jajników;
• zaburzenia układu podwzgórzowo-przysadkowego.

Badania, które pozwolą wykryć powyższe stany to oznaczenie PRL, FSH, AMH i inhibiny B.
Kolejne badania diagnostyczne niepłodności, które pomagają wykryć nieprawidłowości w budowie narządów rodnych kobiety to: histerosalpingografia, laparoskopia i histeroskopia. Dzięki nim wykrywa się niedrożność jajowodów, określa się kształt macicy, a także diagnozuje przegrodę w jamie macicy i mięśniaki.

4. Diagnostyka niepłodności męskiej

Niekiedy przyczyna niepłodności leży po stronie mężczyzny. Przekłada się to na wyniki seminogramu, czyli badania nasienia. Zazwyczaj badanie to przeprowadza się równocześnie z badaniem na obecność przeciwciał przeciwplemnikowych w nasieniu. Próbkę nasienia do badania uzyskuje się poprzez masturbację. Materiał oddaje się po przynajmniej 2 dniach wstrzemięźliwości seksualnej (nie dłużej jednak niż po 7 dniach). Materiał zbierany jest bezpośrednio do pojemnika, a do laboratorium należy go dostarczyć jak najszybciej. Powinien być transportowany w temperaturze 37 stopni Celsjusza.

Na wyniki seminogramu wpłynąć mogą takie czynniki, jak przebyte choroby i gorączka, przemęczenie, stosowanie antybiotyków, spożywanie alkoholu oraz zbyt krótki lub zbyt długi okres abstynencji.

Diagnostyka niepłodności pozwala ustalić przyczynę problemu. Jeśli jest to stan odwracalny, odpowiednie leczenie, zabieg chirurgiczny czy nawet zmiana stylu życia może sprawić, że para doczeka się upragnionego potomstwa.