Endometrioza - czym jest? Przyczyny, objawy, leczenie
Endometrioza objawia się nieprzyjemnym bólem w okolicy miednicy, który może towarzyszyć menstruacji, choć może pojawiać się także niezależnie od fazy cyklu. Zdarza się, że ból przy endometriozie jest na tyle uciążliwy, że dezorganizuje codzienne życie. Endometrioza - co to jest? Jakie są objawy endometriozy? Endometrioza - jak leczyć? Sprawdź!
1. Endometrioza - czym jest?
Co to jest endometrioza macicy? Endometrioza (gruczolistość macicy) to nazwa choroby macicy, która polega na nieprawidłowym występowaniu u kobiet błony śluzowej macicy, czyli endometrium poza jamą macicy. W prawidłowych warunkach endometrium macicy wyściela jej jamę i okresowo ulega złuszczeniu w czasie miesiączki.
U kobiet z endometriozą endometrium z bliżej niewyjaśnionych przyczyn pojawia się także w innych elementach narządów płciowych, na przykład w mięśniu macicy, jajowodzie, jajniku lub też w zupełnie innych tkankach i narządach, na przykład w jamie otrzewnej (endometrioza otrzewnowa), w przewodzie pokarmowym, pęcherzu moczowym, a nawet w gałce ocznej.
Nieprawidłowe endometrium, podobnie jak to o prawidłowej lokalizacji, ulega w czasie cyklu miesięcznego takim samym przemianom, a w konsekwencji złuszcza się w czasie miesiączki, stając się przyczyną krwawień w tych miejscach, w których się zagnieździło.
Prowadzi to do występowania u kobiety z endometriozą różnorodnych dolegliwości, takich jak przewlekłe zespoły bólowe miednicy mniejszej, bolesne miesiączkowanie, ból podczas stosunku; endometrioza jednak przede wszystkim prowadzi do trudności z zajściem w ciążę.
W niezwykle rzadkich przypadkach rozwija się endometrioza u mężczyzn, leczonych hormonalnie z powodu raka prostaty.
2. Endometrioza - objawy
Endometrioza - krwawienia? Bolesnemu miesiączkowaniu bardzo często towarzyszą nadmiernie obfite krwawienie miesięczne, a także plamienia i krwawienia poprzedzające miesiączkę. Ponadto endometrioza jelitowa czy pęcherzowa powoduje krwawienie także z tych narządów.
W zespole bólowym miednicy mniejszej dochodzi do cyklicznego występowania dolegliwości bólowych w okolicy podbrzusza, które rozpoczynają się przed miesiączką (kilka dni, a nawet do tygodnia przed) i występują przez cały czas jej trwania. Bóle są zwykle tym silniejsze, im bardziej zaawansowana jest choroba.
Jeśli chodzi o ograniczenia płodności, to często wynikają one z powstawania rozległych zrostów, które upośledzają drożność jajowodów w przypadku lokalizacji endometriozy w jajowodach lub też z zaburzenia czynności jajników, takich jak brak jajeczkowania, luteinizacja niepękniętego pęcherzyka lub też niewydolność ciałka żółtego, gdy zlokalizowana jest endometrioza na jajniku.
Często także dochodzi do powstawania autoprzeciwciał przeciwendometrialnych, które stają się przyczyną samoistnych poronień.
Zdarza się także, że przebiega ona bez żadnych dolegliwości i jest wykrywana przypadkowo.
3. Endometrioza - przyczyny
Jakie są przyczyny endometriozy? Szacuje się, że endometrioza dotyczy około 7-15% kobiet w wieku rozrodczym. Co do przyczyn jej powstawania to istnieje na ten temat wiele teorii, jednak żadna z nich nie została do końca udowodniona.
Najpopularniejsza z nich upatruje przyczyny endometriozy w tak zwanym miesiączkowaniu wstecznym. Miałoby to polegać na tym, że u kobiet z tym schorzeniem w trakcie miesiączki dochodzi do utrudnienia odpływu krwi menstruacyjnej wraz ze złuszczoną błoną śluzową oraz do cofania się jej wstecznie do jajowodów i jamy otrzewnej i w ten sposób implantacji endometrium w tych miejscach.
Teoria ta wskazuje dodatkowo na możliwość przemieszczania się takiego endometrium również drogą naczyń krwionośnych czy limfatycznych do innych narządów.
4. Endometrioza a niepłodność
Endometrioza może prowadzić do problemów z zajściem w ciążę, które nasilają się razem z rozwojem choroby. Zgodnie z szacunkami nawet 40-50 proc. kobiet zmagających się z niepłodnością boryka się z endometriozą.
Bardzo ważna jest wczesna i właściwa diagnoza, ponieważ im dłużej jest niezdiagnozowana, tym mniejsze kobieta ma szanse na upragnione macierzyństwo.
Przy endometriozie często pojawiają się zaburzenia owulacji, mogą pojawić się również problemy z zagnieżdżeniem się zarodka w endometrium.
Niektóre badania wskazują także na niekorzystne oddziaływanie płynu otrzewnego kobiet cierpiących na endometriozę na ruchliwość plemników, co może utrudniać zapłodnienie.
5. Diagnostyka endometriozy
Endometrioza - diagnostyka? Jak rozpoznać endometriozę? Postaci zlokalizowane na sromie, w pochwie czy szyjce macicy są widoczne w zwykłym badaniu klinicznym i badaniu we wziernikach. Torbiel endometrialna jajników daje się uwidocznić w badaniach obrazowych jak USG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny.
Jednak w większości przypadków trudno jest wykryć ogniska endometriozy, a niestwierdzenie jej występowania za pomocą tych metod nie wyklucza jej istnienia. W takich przypadkach diagnoza endometriozy wymaga najczęściej zastosowania metod inwazyjnych, takich jak diagnostyczna i operacyjna laparoskopia, podczas której pobierany jest materiał do badania histopatologicznego.
Podczas zabiegów laparoskopowych aktywne zmiany są widoczne pod postacią pęcherzyków, rozszerzonych naczyń, zmian o kształcie płomyków i białawych blizn, natomiast brązowe plamki to postać nieaktywna choroby.
Wyróżnia się cztery stopnie endometriozy:
- stopień (minimalny) - występują wówczas minimalne ogniska endometriozy oraz, ewentualnie, minimalne zrosty;
- stopień (łagodny) - ogniska są bardziej rozległe, zauważalne są również torbiele endometrialne (czekoladowe);
- stopień (umiarkowany) - występują dość rozległe zrosty;
- stopień (ciężki) - liczne zrosty doprowadzają do deformacji pobliskich narządów.
6. Leczenie endometriozy
Endometrioza - leczenie? Sposoby leczenia endometriozy możemy podzielić na operacyjne i farmakologiczne. Leczenie operacyjne może polegać na usunięciu jedynie ognisk lub torbieli endometrialnych albo też na usunięciu całego jajnika, a nawet macicy wraz z przydatkami. Izolowane usuwanie ognisk i torbieli endometrialnych jest preferowane u kobiet chcących zajść w ciążę.
Najczęściej zmiany takie usuwa się laparoskopowo poprzez elektrokoagulację lub waporyzację laserową, a torbiele endometrialne wyłuszcza się. Po zabiegu często zaleca się dodatkowo leczenie hormonalne w celu zapobiegania nawrotom.
Całkowite usunięcie jajników i/lub macicy (histerektomia) stosuje się czasem u kobiet nieplanujących już potomstwa. Czasem w celu leczenia zespołu bólowego, słabo reagującego na leki na endometriozę, wykonuje się zabieg przedkrzyżowej neurektomii i laparoskopowego odnerwienia macicy.
Endometrioza - leki? Leczenie farmakologiczne endometriozy opiera się głównie na terapii hormonalnej. Jej zadaniem jest zahamowanie czynności jajników i w wyniku tego wywołanie atrofii ognisk endometriozy.
W tym celu stosuje się preparaty antygonadotropowe jak danazol, analogi gonadoliberyn podawane w sposób ciągły, progestageny lub preparaty estrogenowo-progestagenowe podawane w sposób ciągły, kształtki wewnątrzmaciczne uwalniające levonogestrel oraz inhibitory aromatazy.
Terapia hormonalna polecana jest jako uzupełnienie metody operacyjnej lub też, gdy pomimo leczenia operacyjnego, dolegliwości nawracają. Oprócz hormonów w objawowym leczeniu endometriozy stosuje się także różnorodne środki przeciwbólowe.
Czy endometrioza jest uleczalna? Endometrioza ma niestetu przewlekły przebieg i nie da się jej zupełnie wyleczyć, często dochodzi do nawrotów po leczeniu i zdarzają się także samoistne remisje.
7. Konsekwencje endometriozy
Czy endometrioza jest groźna? Niektórzy też zadają sobie pytanie: czy od endometriozy można umrzeć? Z pewnością późne rozpoznanie lub nieodpowiednie leczenie tego schorzenia może prowadzić do różnych powikłań, w znaczący sposób pogarszających komfort życia.
Podjęte leczenie farmakologiczne czy operacyjne daje możliwość zahamowania tej choroby lub spowolnienia jej rozwoju.
Endometrioza to choroba postępująca, która może prowadzić do stopniowego uszkodzenia narządów. Ciągłe stany zapalne powodujące podrażnienia otrzewnej prowadzą do powstawania między narządami zrostów (tkanki bliznowej), mogą także powodować nieodwracalne zmiany anatomiczne.
Najczęściej występujące dysfunkcje powodowane przez zrosty endometrialne to:
- niedrożność jajowodów;
- zaburzenia motoryki jelit;
- niedrożność jelit.
Jak wspomnieliśmy wcześniej, endometrioza może także upośledzać płodność. Ponadto, w niektórych skrajnych przypadkach może istnieć bezpośrednie zagrożenie życia kobiety - wskutek diagnozy za późno postawionej chora może być zmuszona np. do usunięcia jajników, jajowodów, do wykonania stomii i w ostateczności do zupełnej histerektomii.
Stąd tak ważne jest wczesne zdiagnozowanie endometriozy i jak najszybsze podjęcie próby zahamowania jej rozwoju.
