Alergia - podstawowe informacje

Miliony ludzi na całym świecie cierpią z powodu alergii. Wielu z nich nie wie, jak sobie poradzić z tą uciążliwą dolegliwością. Czym właściwie jest alergia i dlaczego czasem trudno ją leczyć?

1. Czym jest alergia?

O alergii mówimy, gdy układ immunologiczny reaguje na alergen, który uważa za niebezpieczny dla organizmu. Mamy zatem do czynienia z nadwrażliwym układem odpornościowym. Jego zadaniem jest bowiem walka jedynie z wirusami i bakteriami, a w kontakcie z alergenem zachowuje się tak, jakby walczył z drobnoustrojem. Układ odpornościowy rozpoznaje alergen jako substancję niebezpieczną, co wywołuje objawy uczulenia: swędzenie, puchnięcie, wysypkę, kaszel alergiczny, a w skrajnych przypadkach – drgawki.

2. Alergia pokarmowa

Najczęściej diagnozowana jest alergia pokarmowa. Ujawnia się ona po kontakcie z określonym pokarmem lub substancją w niej zawartą. Na wystąpienie nadwrażliwości pokarmowej wpływ mają czynniki genetyczne, zbyt szybkie wprowadzenie do diety niemowlęcia pokarmów stałych, zbyt krótki czas karmienia piersią. W zdecydowanej większości przypadków łączy się ona z atopowym zapaleniem skóry. Diagnozuje się ją już u niemowląt. Objawy alergii pokarmowej mogą dotyczyć jednego narządu lub całego układu jednocześnie. Wyróżnia się następujące jej typy: nadwrażliwość żołądkowo-jelitową, nadwrażliwość skórną, nadwrażliwość z układu oddechowego i/lub uszu, nadwrażliwość z niedożywieniem przewlekłym, nadwrażliwość wstrząsową, inne: niedokrwistość, znaczny niedobór masy ciała, nadpobudliwość. Uczulić może każdy produkt spożywczy, jednak naukowcy z Europy przyjęli listę 14 produktów najczęściej wywołujących alergię. Należą do nich: krowie mleko, mięso, jaja kurze, gluten, orzechy, skorupiaki, mięczaki, pomidory, owoce cytrusowe, zboża, soja, ryby, seler i dwutlenek siarki. W przypadku alergii pokarmowej konieczne jest wprowadzenie diety eliminacyjnej.

3. Alergia wziewna

Wyróżnia się również alergię wziewną. Wywołać ją mogą m.in. pyłki roślin, sierść zwierząt domowych, roztocza kurzu domowego, zanieczyszczenia powietrza. Najczęstszym objawem alergii wziewnej jest katar sienny (nieżyt nosa, alergiczny nieżyt nosa). Towarzyszyć mu może puchnięcie oczu, łzawienie, kichanie, swędzenie w nosie, ból głowy, uczucie rozbicia. Katar sienny wymaga leczenia. Jeśli się ten objaw zbagatelizuje, u pacjenta może dojść do rozwoju astmy.

4. Alergia kontaktowa

W przypadku alergii kontaktowej objawy występują, gdy skóra miała kontakt z metalami, lekami miejscowymi, substancjami zapachowymi lub dezynfekującymi. Na alergię kontaktową wskazywać mogą: zaczerwienienie skóry, pokrzywka alergiczna, drobne pęcherzyki. By określić czynnik wywołujący uczulenie, alergolog zleci najpewniej testy alergiczne. Przeprowadza się je na skórze przedramienia. Jeśli badanie tego rodzaju nie może zostać przeprowadzone, wówczas zleca się badanie krwi na poziom przeciwciała specyficznego IgE. Od wyniku tych badań oraz stopnia nasilenia objawów uzależnione jest leczenie alergii.

5. Leczenie alergii

Bardzo dobre efekty w tym zakresie przynosi immunoterapia swoista (odczulanie). Terapia tego rodzaju polega na wielokrotnym podawaniu dawek szczepionki alergenowej, które są stopniowo zwiększane. Celem leczenia jest w tym przypadku wywołanie tolerancji immunologicznej oraz złagodzenie symptomów alergii. W czasie odczulania ma miejsce zmniejszenie stężenia specyficznych przeciwciał IgE (a to one odpowiadają za reakcję alergiczną). Aktywowane są ponadto limfocyty T (CD4+ CD25+), które hamują produkcję przeciwciał. W efekcie odczulania dochodzi również do ograniczenia procesu stanu zapalnego.

Istnieją różne rodzaje immunoterapii swoistej. Szczepionkę można podać w formie wstrzyknięć (pod- i śródskórnie), doustnie, podjęzykowo, odoskrzelowo, a także donosowo (w formie inhalacji). Podstawą w leczeniu jest unikanie czynnika uczulającego. W przypadku zaostrzenia objawów choroby alergolog może zdecydować o rozpoczęciu leczenia farmakologicznego (stosuje się wówczas najczęściej leki antyhistaminowe oraz sterydy).