Astma u dzieci. Przyczyny, objawy i leczenie
Astma u dzieci może wystąpić z kilku różnych przyczyn. Charakterystycznymi symptomami tej choroby są trudności z oddychaniem lub świszczący oddech, które mogą się nasilać po wysiłku fizycznym. Jakie są objawy astmy u dzieci i jak je rozpoznać? Czy dieta ma wpływ na przebieg astmy u najmłodszych? Jakie są skutki nieleczonej astmy u dzieci?
1. Czym jest astma?
Astma to choroba zapalna dróg oddechowych. Jest to schorzenie długotrwałe, które najczęściej dotyka dzieci. Chociaż astma może pojawić się w dowolnym czasie, istnieje duże prawdopodobieństwo, że pierwsze symptomy pojawią się w okresie dzieciństwa.
Statystyki pokazują, że na całym świecie odsetek dzieci z diagnozą astmy wczesnodziecięcej wynosi od 2 do 20 procent.
Różne standardy diagnostyczne oraz zróżnicowane narażenie na czynniki środowiskowe i populacyjne to główne motywy tak szerokiego zakresu. Genetyczne czynniki ryzyka mogą zwiększyć prawdopodobieństwo zachorowania wśród osób młodszych.
2. Przyczyny astmy u dzieci
Przyczyny wystąpienia astmy u dzieci:
- ekspozycja na dym tytoniowy przez matkę w ciąży lub po urodzeniu dziecka;
- wirusowe infekcje dróg oddechowych w okresie niemowlęctwa;
- alergeny: roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, pleśń i pyłki roślin).
Wpływ na wystąpienie astmy mają również czynniki genetyczne. Na zaostrzenie astmy ma wpływ również nadmierny wysiłek fizyczny. Z drugiej strony, jeśli wysiłek fizyczny prawidłowo dozowany, może pozytywnie wpływać na radzenie sobie przez dzieci z objawami tej choroby.
3. Objawy astmy u dzieci
Najczęściej występujące objawy astmy u dzieci:
- duszność;
- sapka;
- ucisk w klatce piersiowej;
- kaszel.
Objawy zwykle występują wczesnym rankiem i w nocy. Mogą nasilać się w ciągu kilku minut lub godzin, prowadząc do ciężkiej niedrożności dróg oddechowych, określanej jako atak astmy. Ostry atak tej choroby jest jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji dzieci w każdym wieku.
Rzadko dochodzi do zgonów z powodu astmy, a ich liczba w Europie maleje z każdym rokiem. Badania naukowe wskazują, że 9 na 12 zgonów związanych z astmą wynika z reakcji anafilaktycznej w przebiegu astmy wywołanej alergią pokarmową.
4. Diagnostyka i badania potwierdzające astmę
Podstawowym badaniem potwierdzającym astmę u dzieci jest spirometria - badanie, w którego trakcie pacjent oddycha przy pomocy specjalnego ustnika, a maszyna mierzy objętości oraz przepływy powietrza wdychanego i wydychanego. Badanie wymaga jednak współpracy z pacjentem, dlatego nie jest zalecane w przypadku małych dzieci.
Diagnoza u małych dzieci zasadza się przede wszystkim na informacjach pozyskanych od rodziców oraz na obserwacjach prowadzonych przez lekarza badającego dziecko.
Gdy maluch nie jest pod ciągłą pieczą jednego specjalisty, który ma możliwość zrozumienia jego problemu, istotne jest, aby zwracać uwagę i zachować w pamięci, czy podczas wizyty i badania lekarskiego nie zauważono obecności świstów.
Poleca się informować lekarza o skłonności dziecka do występowania pewnych objawów, jeżeli w przeszłości takie sytuacje miały miejsce. W przypadku choroby dziecka, szczególnie jeżeli lekarz wspomina o zapaleniu oskrzeli, warto zapytać, czy chodzi o zapalenie oskrzeli z obturacją (objawy osłuchowe, takie jak świsty czy wydłużony wydech).
Jest to istotne, ponieważ trzy epizody obturacji w ciągu roku mogą sugerować astmę wczesnodziecięcą i mogą stanowić wskazanie do rozpoczęcia leczenia.
Można zauważyć objawy sugerujące astmę u małych dzieci, ale to niekoniecznie oznacza, że stan ten będzie ich trapił przez całe życie. Większość dzieci z objawami astmy we wczesnym wieku, na ogół nie doświadcza tych symptomów w późniejszym okresie życia.
Niektóre czynniki mogą zwiększać ryzyko wystąpienia astmy w przyszłości. Jeśli wcześniej opisane objawy pojawiają się nie tylko podczas infekcji, ale także występują częściej niż trzy razy w ciągu roku, lub jeśli dziecko, lub jeden z rodziców cierpi na alergie, astmę lub atopowe zapalenie skóry, to prawdopodobieństwo, że objawy będą się utrzymywać i będzie konieczne leczenie w późniejszym wieku, wzrasta.
5. Leczenie astmy u dzieci
Najczęściej stosowane leki w terapii astmy u dzieci:
- leki kontrolujące objawy - przyjmowane regularnie, by uzyskać pozytywny wpływ na objawy tej choroby; zwykle mają postać wziewnych kortykosteroidów;
- leki łagodzące objawy.
Zarządzanie astmą nie ogranicza się tylko do farmakoterapii. Uczestnictwo w grach i ćwiczenia fizyczne są niezwykle istotne dla dzieci z astmą i powinny być promowane.
6. Jakie są różnice w leczeniu astmy u dzieci w porównaniu do dorosłych?
Leczenie astmy u dzieci różni się od leczenia dorosłych głównie ze względu na różnice w fizjologii, psychologii i dynamice rozwoju dziecka. Oto kilka głównych różnic.
Diagnoza astmy u dzieci może być trudniejsza ze względu na trudności w komunikacji objawów. U dzieci mogą występować również inne schorzenia, które mogą naśladować objawy astmy. Monitorowanie objawów astmy u dzieci często wymaga aktywnego zaangażowania rodziców lub opiekunów.
Dawkowanie leków może być dostosowane do wagi ciała dziecka, co oznacza, że dzieci otrzymują zazwyczaj mniejsze ich ilości niż dorośli.
U dzieci często stosuje się inhalatory z maską twarzową zamiast inhalatorów z ustnikiem, aby ułatwić ich przyjmowanie małym dzieciom, które mają trudności z prawidłowym używaniem inhalatorów z ustnikiem.
W przypadku dzieci istotne jest zapobieganie zaostrzeniom astmy, co może wymagać zmiany środowiska dziecka, eliminacji alergenów i środków drażniących oraz ścisłej kontroli nad chorobami towarzyszącymi.
Ważne, aby w leczeniu uwzględniać również aspekty psychologiczne dzieci, takie jak lęk czy trudności w akceptacji choroby. Dlatego wsparcie emocjonalne dla dziecka i jego rodziny jest kluczowe.
7. Jakie są skutki nieleczonej astmy u dzieci?
Nieleczona astma u dzieci może prowadzić do wielu poważnych konsekwencji zdrowotnych, m.in. do:
- zaostrzenia choroby;
- niskiej aktywności fizycznej;
- zaburzeń snu;
- spadku jakości życia;
- zahamowania wzrostu;
- pogorszenia funkcji płuc;
- powikłań;
- gorszego samopoczucia dziecka.
Bardzo ważne jest zatem odpowiednie leczenie i kontrola astmy u dziecka, aby zapobiec wystąpieniu poważnych skutków zdrowotnych i poprawić jakość jego życia.
