CA 125 (marker) a rak jajnika
CA 125 (ang. carcinoma antigen 125, carcinoma antigen 125) to marker raka jajnika, który lekarze wykorzystują m.in. do oceny skuteczności leczenia. Jest też wykorzystywany w diagnostyce i wchodzi w skład algorytmu oceny ryzyka raka jajnika (test ROMA).
1. CA 125. Co to jest?
CA 125 to białko antygenowe, które w niewielkiej ilości występuje w zdrowym organizmie (m.in. w komórkach nabłonkowych wyściełających jajniki, jajowody i endometrium). Jego poziom wzrasta w przypadku kobiet chorych na raka jajnika.
Może też wzrosnąć w przypadku innych chorób nowotworowych, m.in. raka jajowodu, żołądka, wątroby, trzustki czy przełyku.
Podwyższony poziom CA 125 obserwuje się też w niektórych chorobach nienowotworowych, m.in. u pacjentów z marskością wątroby. Może też ujawnić się u kobiet, u których zdiagnozowano zapalenie narządów miednicy mniejszej, włókniaki macicy, endometriozę lub torbiel na jajniku.
Nieznacznie podwyższony poziom CA 125 występuje też w stanach fizjologicznych, np. we wczesnej ciąży, podczas miesiączki oraz w połogu.
Regularne badanie poziomu CA 125 powinny wykonywać kobiety z grupy ryzyka:
- jeśli w rodzinie występował rak jajnika,
- pacjentka chorowała wcześniej na raka piersi, macicy lub okrężnicy,
- u kobiet z potwierdzoną mutacją BRCA1 i BRCA2.
2. Guz na jajniku. Czy to rak?
Nowotwór jajnika, objawy którego są niespecyficzne, nazywany jest przez specjalistów "cichym zabójcą". Wiele kobiet trafia do lekarza zbyt późno, co znacząco zmniejsza szanse na powodzenie terapii.
Kobiety pytają też, jak długo rozwija się rak jajnika, wierząc, że uda im się w porę zareagować. Niestety, ten nowotwór rozwija się szybko. Nie ma też badań przesiewowych, które mogłyby wzbudzić czujność onkologiczną.
Podstawą są regularne wizyty u ginekologa, który wykona USG układu rozrodczego. Guz jajnika dostrzeżony w badaniu, wymaga dalszej diagnostyki.
Ale uwaga: guzy jajnika nie muszą oznaczać choroby onkologicznej. Niekiedy bywają to łagodne zmiany, które znikają w sposób samoistny lub po leczeniu farmakologicznym. Jednak potwierdzenie raka wymaga natychmiastowego leczenia, również chirurgicznego.
3. Rak jajnika – objawy
W Polsce raka jajnika jest 6. co do częstości występowania nowotworem złośliwym u kobiet. Najczęściej rozpoznawany jest u kobiet w wieku od 40 do 70 lat.
W początkowej fazie choroby rak jajnika nie daje żadnych objawów, a nawet jeśli wystąpią, są na tyle niespecyficzne (zaparcia, wzdęcia), że wiele kobiet je bagatelizuje. Kiedy jednak guz się rozrasta, pojawić się może:
- ból miednicy i brzucha,
- szybkie uczucie pełności podczas jedzenia,
- zmiana częstotliwości oddawania moczu,
- zwiększenie obwodu brzucha (wodobrzusze).
Guzek jajnika zawsze wymaga zachowania dużej czujności. Nie wolno go bagatelizować!
4. Torbiel na jajniku. Co to jest?
Wiele obaw rodzi też wykryta podczas badania USG torbiel. Co tojest? To zamknięta jama wypełniona płynem, która może występować u kobiet w każdym wieku. Może mieć podłoże czynnościowe (związane z funkcją jajnika) i patologiczne.
W większości przypadków torbiel na janiku ma charakter łagodny. Zawsze jednak wymaga obserwacji.
5. Czym grozi torbiel na jajniku?
Objawy torbiel jajnika daje tylko w połowie przypadków. U wielu pacjentek ta patologoczna zmiana jest diagnozowana przypadkowo podczas rutynowego badania USG. Nie należy jej jednak lekceważyć.
Cysta może zniknąć samoistnie, jednak jeśli nie stanie się to w ciągu kilku najbliższych miesięcy lub zmiana się powiększy, ginekolog może rozważyć leczenie laparoskopowe. U kobiet po menopauzie zleca sie dodatkowo wykonanie badania CA 125. Od jego wyniku uzależnione jest dlasze postępowanie.
