Torbiel jajnika
Torbiel jajnika (łac. cystis ovarii) to choroba kobieca, która polega na występowaniu w obrębie jajnika patologicznej przestrzeni płynowej otoczonej ścianą. Torbiele jajnika są zmianami łagodnymi. Wśród torbieli jajnika wyróżnić można: torbiele surowicze (torbiele proste), torbiele endometrialne (torbiele czekoladowe), torbiele dermatoidalne (torbiele skórzaste). Przetrwały pęcherzyk Graffa jest zwykle torbielą o charakterze zmiany łagodnej, natomiast zmiany złośliwe skutkują rozwojem raka jajnika. Dla rokowania i leczenia torbieli bardzo ważne jest ich wczesne rozpoznanie.
1. Objawy torbieli jajnika
Torbiele jajników występują u kobiet w różnym wieku. Pomimo, że w przeważnie nie wymagają one leczenia, powinny być regularnie monitorowane. Do powstania cyst na jajniku może dojść przede wszystkim wskutek endometriozy, zespołu policystycznych jajników, a także uwarunkowań genetycznych. Torbiele pojawiają się na jednym lub obu jajnikach i przybierają postać balonika z płynem lub tkankami ciała. Mogą znajdować się we wnętrzu, na zewnątrz oraz w ścianie jajnika – pod tym względem przypominają mięśniaki macicy. Najczęściej rozmiarem nie przewyższają orzecha włoskiego, jednak zdarzają się także torbiele jajników wielkości dorodnej pomarańczy.
Do głównych objawów torbieli jajników należą:
- zaburzenia cyklu menstruacyjnego,
- krwawienia poza terminem miesiączki,
- plamienia międzymiesiączkowe,
- bóle w podbrzuszu,
- bóle i kłucia jajnika,
- omdlenia,
- bóle głowy,
- mdłości i wymioty,
- wzdęcia i zaparcia,
- częste oddawanie moczu.
2. Diagnoza i leczenie torbieli jajników
W zdiagnozowaniu torbieli jajników konieczne jest badanie ginekologiczne, USG przezpochwowe lub USG jamy brzusznej wraz z obrazowaniem przydatków. Niekiedy trzeba również przeprowadzić biopsję jajnika metodą laparoskopową. Jeśli lekarz wykrywa podejrzaną zmianę torbielowato-guzowatą, zalecana jest dalsza diagnostyka: badania hormonalne, a czasami również badanie markerów nowotworowych we krwi (CA 125 i CA 199). Leczenie torbieli jajnika może odbywać się poprzez hormonoterapię albo poprzez wykonanie operacji chirurgicznej. Leczenie operacyjne może być przeprowadzane metodą tradycyjną lub laparoskopową. Klasyczne usunięcie torbieli jajnika stosuje się zawsze przy podejrzeniu zmian nowotworowych. Jeśli kobieta jest bardzo młoda i zamierza w przyszłości mieć dzieci albo gdy brak ryzyka zmian nowotworowych, przeprowadza się operację laparoskopową.
Kiedy trzeba koniecznie operować torbiel jajnika?
- Gdy jest na tyle duża, że uciska na inne narządy i utrudnia ich funkcjonowanie.
- Gdy istnieje ryzyko pęknięcia torbieli, co może skutkować krwawieniem wewnętrznym i zakażeniem innych narządów w obrębie jamy brzucha.
- Gdy istnieje ryzyko rozwoju raka jajnika, np. jeśli kobieta przekroczyła już 45. rok życia.
Formę torbieli mają często nowotwory jajników. Ponieważ z reguły nie dają żadnych dolegliwości, najczęściej wykrywane są zbyt późno. Bywają też sytuacje, że torbiele się skręcają i pękają, powodując krwotok do otrzewnej. Torbiele na jajniku są czasami przyczyną ropni jajnika i uszkadzają tkankę jajnikową, czego skutkiem może być później konieczność usunięcia całego jajnika razem z cystą. Kobieta, która raz miała torbiele jajnika i została wyleczona, ma tendencje do tworzenia się nowych cyst. W takim przypadku musi poddawać się przynajmniej raz na rok badaniom kontrolnym.