Grupa krwi i czynnik Rh
Grupa krwi to zestaw antygenów obecnych na krwinkach czerwonych. Istnieją różne układy grup krwi, jednak znany wszystkim układ AB 0 oraz czynnik Rh są najważniejsze i najczęściej używane. Układ AB 0 „koduje” obecność lub brak antygenu A i B (0 oznacza brak obu). Dzięki tym dwóm podziałom pojawia się na przykład grupa AB-. Taka grupa krwi oznacza, że we krwi danej osoby występuje zarówno antygen A, jak i B oraz że brakuje mu antygenu D, co zalicza go do grupy Rh-. Krwiolecznictwo wykorzystuje te trzy antygeny do badania zgodności krwi przed jej przetoczeniem.
1. Co oznacza grupa krwi i czynnik Rh?
Grupa krwi w układzie AB 0 oznacza obecność antygenu A (grupa krwi A), obecność antygenu B (grupa krwi B), obecność obu tych antygenów (grupa krwi AB) lub ich brak (grupa krwi 0). Jeśli brakuje antygenu, w organizmie istnieją naturalne przeciwciała skierowane przeciw niemu, czyli anty-A lub anty-B.
Obecność antygenu D jest oznaczana Rh+, natomiast jego nieobecność Rh-. W tym przypadku, jeśli brakuje antygenu D, nie pojawiają się we krwi przeciwciała anty-D. Są jednak sytuacje, w których odpornościowe przeciwciała anty-D zaczynają być produkowane w organizmie. Dzieje się tak w przypadku przetoczenia krwi Rh+ osobom z grupą Rh-, w przypadku ciąży, kiedy dziecko ma po ojcu Rh+, a matka Rh-.
Badanie grupy krwi to ważne badania przed ciążą. Jeśli przyszli rodzice nie znają swoich grup krwi, powinni je sobie zbadać, aby sprawdzić ich zgodność.
2. Zasady zgodności grup krwi
Zasady zgodności grup krwi:
- osoba z grupą krwi AB+ może otrzymać każdą grupę krwi, a krew AB+ może być przetoczona tylko osobom z grupą AB+;
- osoba z grupą krwi AB- może otrzymać grupę krwi 0-, B-, A- i AB-, a krew AB- może być przetoczona osobom z grupą AB+ i AB-;
- osoba z grupą krwi A+ może otrzymać grupę krwi 0-, 0+, A-, A+, a krew A+ może być przetoczona osobom z grupą AB+ i A+;
- osoba z grupą krwi A- może otrzymać grupę krwi 0- i A-, a krew A- może być przetoczona osobom z grupą AB+, AB-, A+ i A-;
- osoba z grupą krwi B+ może otrzymać grupę krwi 0-, 0+, B-, B+, a krew B+ może być przetoczona osobom z grupą B+ i AB+;
- osoba z grupą krwi B- może otrzymać grupę krwi 0- i B-, a krew B- może być przetoczona osobom z grupą AB+, AB-, B+ i B-;
- osoba z grupą krwi 0+ może otrzymać grupę krwi 0+ i 0-, a krew 0+ może być przetoczona osobom z grupą AB+, A+ i B+;
- osoba z grupą krwi 0- może otrzymać tylko grupę krwi 0-, a krew 0- może być przetoczona osobom z każdą grupą krwi.
Można więc zauważyć, że osoby z grupą 0- są uniwersalnymi dawcami krwi. Ich grupę krwi można przetoczyć każdemu. Oni sami mogą jednak otrzymać tylko krew tej samej grupy, aby nie pojawił się konflikt serologiczny. Grupa AB+ to grupa uniwersalnych biorców. Ludzie posiadający tę grupę krwi mogą otrzymać krew od każdego. Ich krew można jednak przekazać tylko osobom z tą samą grupą krwi. W Polsce najczęstszą grupą krwi jest grupa A+, a najrzadszą AB-.