Hipotermia - przyczyny, objawy, pierwsza pomoc

Hipotermia jest stanem, w którym temperatura ciała człowieka spada poniżej 35℃. Może wystąpić m.in. w wyniku długotrwałego przebywania w niskiej temperaturze. Co to jest hipotermia i jakie są jej objawy? Jakie są zalecenia dotyczące ubioru i zachowań w okresie zimowym w celu uniknięcia hipotermii? Czy hipotermia może być zagrożeniem życia?

1. Co to jest hipotermia?

Hipotermia (wychłodzenie organizmu) to stan, w którym temperatura ciała człowieka spada poniżej 35℃. Dochodzi do niej, gdy organizm wychładza się szybciej, niż wytwarza ciepło.

Wyróżniamy cztery rodzaje hipotermii:

Zobacz film: "Pomysły na wspólne, rodzinne spędzanie czasu"

• hipotermię łagodną (32-35℃);
• hipotermię umiarkowaną (28-32℃);
• hipotermię ciężką (20-28℃);
• hipotermię głęboką (< 20℃).

W ocenie głębokości hipotermii stosowany jest odczyt temperatury głębokiej (centralnej) organizmu. W tym stanie wszystkie procesy życiowe ulegają spowolnieniu. Ciężkie wychłodzenie, które ma miejsce, gdy temperatura organizmu spada poniżej 28℃, może wiązać się z bezpośrednim zagrożeniem życia.

2. Jakie są przyczyny wystąpienia hipotermii?

Do wychłodzenia organizmu może dojść w wyniku:

• przebywania w bardzo niskich temperaturach powietrza (w połączeniu z wysoką wilgotnością) lub wody, która wychładza organizm znacznie szybciej niż powietrze - zwykle dochodzi do tego w okresie jesienno-zimowym, gdy przemokniemy, nie dopasujemy stroju do pogody, morsujemy lub wybieramy się na wyprawy w wysokie góry;
• zahamowania procesów metabolicznych;
• niektórych chorób przewlekłych;
• niedożywienia;
• stosowania leków antydepresyjnych lub uspokajających.

Na wychłodzenie organizmu narażone są również dzieci urodzone przedwcześnie, przed 26-28 tygodniem ciąży, z powodu braku wykształcenia się brunatnej tkanki tłuszczowej.

3. Objawy hipotermii

Hipotermia skutkuje spowolnieniem wszystkich procesów życiowych, przez co organizm ma niższą efektywność działania, odczuwa brak koncentracji oraz świadomości otoczenia, co może prowadzić do poważnych wypadków zagrażających zdrowiu i życiu człowieka.

Jak organizm reaguje na hipotermię? Objawy hipotermii są zależne od poziomu wychłodzenia organizmu oraz indywidualnego stopnia odporności.

Objawy łagodnej hipotermii:

• osłabienie;
• dezorientacja;
• silne dreszcze;
• zawroty głowy;
• zimne oraz blade lub sine dłonie i stopy.

Objawy umiarkowanej hipotermii:

• senność - osoba w tym stadium hipotermii jest przytomna, ale nie jest w stanie samodzielnie zadbać o siebie;
• dezorientacja;
• apatia;
• problemy z mową i koordynacją;
• brak dreszczy;
• chłodna skóra na klatce piersiowej.

Objawy ciężkiej hipotermii:

• utrata przytomności i brak ruchu;
• umiarkowany lub zły stan psychiczny i fizyczny;
• apatia, brak reakcji na bodźce;
• lodowata skóra;
• możliwość zatrzymania akcji serca.

Objawy głębokiej hipotermii:

• utrata przytomności;
• brak oznak krążenia krwi w organizmie;
• brak oddechu;
• lodowata skóra o sino-zielonym kolorze;
• zatrzymanie akcji serca.

4. Jakie są czynniki ryzyka hipotermii?

Czynniki ryzyka wychłodzenia organizmu to m.in.:

• podeszły wiek;
• wiek niemowlęcy i wczesnodziecięcy;
• zaburzenia psychiczne;
• choroby współistniejące;
• stosowanie środków odurzających i nadużywanie alkoholu;
• stosowanie niektórych leków, które mogą wpływać na odczuwanie zimna i termoregulację.

5. Jak unikać hipotermii?

Jak można zapobiegać hipotermii? W okresie jesienno-zimowym lub podczas górskich wypraw bardzo ważna jest odpowiednia odzież. Ubranie powinno być nie tylko ciepłe, ale także chronić przed wiatrem. Dobrze jest wybrać nieprzemakalne, wysokie obuwie z izolującą i przyczepną podeszwą, z ewentualnym ociepleniem.

Na głowie warto mieć czapkę, na dłoniach zaś rękawiczki. Powinniśmy zabezpieczać skórę twarzy tłustym kremem.

Warto zadbać także o sen oraz odpoczynek, dobrze jest również unikać ciężkich prac na dworze, które powodują szybką utratę energii.

W czasie intensywnych opadów śniegu oraz bardzo niskich temperatur najlepiej jest pozostać w domu.

6. Jak wygląda leczenie hipotermii? Pierwsza pomoc

Jakie są metody leczenia hipotermii? Jeśli mamy do czynienia z osobą w łagodnym stadium hipotermii, powinniśmy przebrać poszkodowanego w świeże ubranie, przykryć kocem lub innym materiałem, który zatrzymuje ciepło oraz podawać ciepłe napoje.

Apatia u poszkodowanego może oznaczać głębsze stadium hipotermii. W takiej sytuacji konieczna może być interwencja lekarska. W oczekiwaniu na pomoc medyczną powinniśmy ułożyć poszkodowanego z podkurczonymi nogami (aby zapobiec dalszej utracie ciepła), przykryć ciepłym kocem i podawać ciepłe napoje.

W przypadku ciężkiej hipotermii, gdy poszkodowany stracił przytomność, powinniśmy sprawdzić jego oddech i tętno. W tym stanie praca serca i płuc zwalnia, dlatego powinniśmy wydłużyć czas pomiaru funkcji życiowych do około minuty.

Jeśli nie wyczujemy tętna i/lub oddechu, należy przez około 3 minuty przeprowadzać wentylację poszkodowanego, aby wewnętrznie ogrzać ciało, a następnie przejść do resuscytacji.

Reanimacja wychłodzonego poszkodowanego może trwać nawet 10-krotnie dłużej niż w przypadku osoby z prawidłową temperaturą ciała. Dalsze leczenie powinno odbywać się w szpitalu, na oddziale intensywnej terapii, do którego poszkodowany powinien jak najszybciej dotrzeć.

Zgodnie ze standardami medycznymi w takich przypadkach stosowane jest krążenie pozaustrojowe oraz wspomaganie krążenia celem przywrócenia prawidłowej temperatury ciała.

7. Jakie są powikłania związane z hipotermią?

Powikłania hipotermii mogą być bardzo poważne. Oto potencjalne skutki długotrwałej hipotermii:

• uszkodzenie narządów wewnętrznych - niska temperatura ciała może spowodować skurczenie naczyń krwionośnych i zmniejszyć przepływ krwi do narządów wewnętrznych, co z kolei może prowadzić do uszkodzenia tkanek i narządów, w tym nerek, wątroby i serca;
• zespół odmrożeń - w przypadku długotrwałego wystawienia na niskie temperatury, może dojść do odmrożeń skóry i tkanek;
• zatrucie alkoholem - osoby pod wpływem alkoholu są bardziej podatne na hipotermię, ponieważ substancja może rozszerzać naczynia krwionośne i prowadzić do utraty ciepła; osoby poszkodowane często nie są w stanie efektywnie metabolizować alkoholu, co może prowadzić do zatrucia alkoholowego;
• uszkodzenie mięśni - dugotrwała hipotermia może prowadzić do uszkodzenia mięśni, co może być bolesne i prowadzić do trwałych ubytków funkcji mięśniowych;
• niedokrwienie kończyn - hipotermia może prowadzić do zmniejszenia przepływu krwi do kończyn, co może powodować zdrętwienie, mrowienie i potencjalnie uszkodzenie tkanek;
• oparzenia słoneczne - osoba poszkodowana może być bardziej podatna na oparzenia słońcem, ponieważ skóra jest wrażliwsza na promieniowanie słoneczne.

8. Jakie są różnice między hipotermią a odmrożeniem?

Hipotermia i odmrożenia to dwa związane ze sobą, ale różne stany, które występują, gdy organizm jest narażony na niskie temperatury.

Hipotermia i odmrożenia są ze sobą powiązane, ponieważ hipotermia jest ogólnym stanem obniżenia temperatury ciała, który może być wynikiem długotrwałego narażenia na zimno.

Odmrożenia zaś są jednym z objawów hipotermii, które wpływają na obszary skóry i tkanek narażonych na niską temperaturę. W skrajnych przypadkach odmrożeń może dojść do uszkodzenia tkanek i konieczności amputacji miejsc dotkniętych odmrożeniem.

W przypadku zarówno hipotermii, jak i odmrożeń, ważne jest jak najszybsze działanie w celu ogrzania organizmu i odmrożonych obszarów, a także uzyskanie pomocy medycznej, zwłaszcza w przypadku odmrożeń, które mogą być poważne i trudne do leczenia.