Liszaj – objawy, leczenie, profilaktyka

Liszaj nie jest chorobą trudną do rozpoznania. Jego objawy są dość charakterystyczne, choć przyczyny choroby nadal pozostają nieznane. Sprawdzamy, czy liszaj jest chorobą zakaźną i czy można go przenosić na inne osoby oraz jakie są dostępne metody leczenia liszaja.

1. Co to jest liszaj i jakie są jego główne objawy skórne?

Liszaj płaski (lichen planus, LP) to zapalna choroba skóry, która charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem oraz obecnością typowych cech klinicznych i histopatologicznych. Występuje w każdym wieku, jednak najczęściej rozpoznawana jest między 30. a 60. rokiem życia. Bardzo rzadko dotyka dzieci.

Nierzadko współwystępuje z marskością wątroby, zapaleniem wątroby, cukrzycą, zakażeniem HCV.

2. Jakie są różne rodzaje liszaja i jakie obszary skóry mogą być dotknięte?

2.1. Liszaj – rodzaje

Biorąc pod uwagę odmiany kliniczne, wyróżnia się liszaj płaski:

• obrączkowaty (zmiany obejmują błony śluzowe i skórę, najczęściej lokalizują się na tułowiu, kończynach i mosznie)
• przerostowy (lokalizuje się zwykle na przedniej powierzchni podudzi, rzadziej w obrębie skóry kończyn górnych lub tułowia)
• zanikowy (zmiany pojawiają się zwyklew obrębie kończyn dolnych)
• wrzodziejący (objawy choroby daje się zauważyć na stopach, a przede wszystkim na ich podeszwach i w przestrzeniach międzypalcowych)
• pęcherzowy (mnogie zmiany pojawiają się głównie na kończynach dolnych)
• typu pemfigoidu (pęcherze rozwijają się w obrębie istniejących grudek liszajowych oraz w obrębie skóry niezmienionej, głównie na kończynach)
• barwnikowy (przebarwione plamy i grudki są widoczne w zgięciach kończyn)
• erytrodermiczny (występuje rzadko, towarzyszy mu nasilony świąd i osłabienie stanu ogólnego)
• odwrócony (lokalizuje się w obrębie pach, pachwin, zgięć oraz w okolicy pod piersiami)
• linijny (występuje częściej u dzieci i młodzieży)
• mieszkowy (zmiany lokalizują się w obrębie skóry owłosionej głowy, pach, pachwin, w okolicy krzyżowej oraz w obrębie powierzchni zgięciowych kończyn)
• powodujący wyłysienie
• Lichen actinicus (liszaj tropikalny; zmiany są indukowane promieniami UV, występują w okresie wiosny oraz lata i lokalizują się w okolicach narażonych na działanie słońca: twarzy, rękach i czole)

3. Jakie są przyczyny występowania liszaja?

Do dziś nie udało się ustalić z całą pewnością, co prowadzi do powstania liszaja. Dostrzeżono jednak rolę reakcji autoimmunologicznej w etiologii tej choroby. Zainicjować ją mogą m.in. infekcje wirusowe i bakteryjne, jony metali oraz leki i czynniki fizyczne.

Objawy liszaja są dość typowe i uzależnione od zajętej okolicy. Zmiany skórne mają charakter płasko-wyniosłych grudek, którym może towarzyszyć świąd. Po ich ustąpieniu, mogą pozostać przebarwienia.

Zmiany w jamie ustnej są symetryczne i przypominają mlecznobiałą siatkę, obecne mogą być również grudki, wykwity rumieniowe oraz nadżerki, co w połączeniu z bólem utrudnia przełykanie.

4. Liszaj płaski: metody terapii

Leczenie liszaja uzależnione jest od lokalizacji i nasilenia zmian chorobowych. Lekami pierwszego rzutu są miejscowe glikokortykosteroidy, a jeśli nie przyniosą poprawy, podaje się je doustnie. Stosuje się też fototerapię.

5. Czy liszaj ma tendencję do nawrotów?

U niektórych chorych dolegliwości mogą nawracać.

6. Jakie są potencjalne powikłania liszaja, jeśli pozostaje nieleczony?

Liszaj ma charakter samoograniczający się. Objawy ustępują najczęściej samoistnie (leczenie nie niweluje przyczyny choroby, ale ma za zadanie łagodzić objawy).

Naukowcy wciąż badają, czy liszaj płaski jest czynnikiem ryzyka rozwoju raka kolczystokomórkowego. Istnieje też podejrzenie, że liszaj płaski błony śluzowej jamy ustnej może być stanem przednowotworowym.

7. Czy istnieją skuteczne metody profilaktyki liszaja?

W przypadku liszaja nie mówi się o profilaktyce. Choroba ta bywa jednak mylona z nazwy z liszajcem zakaźnym, który jest zaraźliwym, powierzchownym, bakteryjnym zakażeniem skóry.