Objawy świnki - przebieg choroby, powikłania, profilaktyka

Świnka, inaczej zapalenie ślinianek przyusznych, jest chorobą wirusową. Wywołuje ją wirus RNA, który namnaża się w cytoplazmie zakażonej komórki. Świnka to powszechnie występująca choroba zakaźna.

Najczęstsze zachorowania  przypadają na zimowe miesiące i dotyczą przeważnie dzieci i młodzieży w wieku 4-15 lat. Źródło zakażenia stanowi człowiek chory oraz osoby z bezobjawowym przebiegiem choroby. Wirus świnki rozprzestrzenia się drogą kropelkową oraz przez przedmioty i pokarmy zanieczyszczone śliną chorego.

1. Objawy świnki - przebieg choroby

Świnka rozpoczyna się nagle. Po przebyciu choroby rozwija się trwała odporność, dlatego powtórne zachorowania zdarzają się wyjątkowo rzadko. Okres pierwszych objawów świnki jest dość krótki, a wstępne symptomy mało charakterystyczne.

Początkowymi oznakami zachorowania na świnkę mogą być: uczucie ogólnego rozbicia, złe samopoczucie, utrata apetytu, dreszcze, podwyższona temperatura ciała, bóle brzucha, wymioty. Śwince dość często towarzyszy lekka infekcja górnych dróg oddechowych.

Zobacz film: "Jak radzić sobie z infekcjami u dzieci?"

W jamie ustnej stwierdza się zaczerwienienie i obrzęk błony śluzowej. Niekiedy świnka nie daje wstępnych objawów i choroba zaczyna się od obrzmienia jednej lub obu ślinianek przyusznych.

Po okresie objawów wstępnych pojawiają się typowe objawy świnki, do których należy powiększenie gruczołów ślinowych – najczęściej w okolicy przyusznej. Obrzęk może występować po jednej stronie, z czasem rozwija się jednak obrzmienie również drugiej ślinianki.

Bolesny obrzęk przyusznic nadaje twarzy chorego charakterystyczny wygląd – stąd nazwa choroby. Narastającemu obrzękowi towarzyszy ból, który nasila się przy jedzeniu i żuciu pokarmów. W przebiegu świnki czasami dochodzi do zapalenia ślinianek podżuchwowych i podjęzykowych.

Obrzmienie ślinianek narasta przez 2-3 dni, a potem zmniejsza się. Obrzęk ustępuje zwykle po tygodniu. W czasie przechodzenia świnki utrzymują się objawy ogólne, takie jak złe samopoczucie, osłabienie, gorączka, bóle mięśni.

2. Objawy świnki - powikłania

Wirus świnki najczęściej atakuje narządy wywodzące się z mezenchymy, takie jak: tarczyca, gruczoły sutkowe, trzustka, jajniki, jądra, najądrza, ośrodkowy układ nerwowy. W przebiegu świnki mogą rozwinąć się powikłania związane z zajęciem przez wirus konkretnych narządów.

W 15 proc. przypadków infekcji dochodzi do świnkowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Główne objawy świnki dotyczą takich dolegliwości to bóle głowy, nudności i wymioty. Trwałym następstwem poświnkowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych może być uszkodzenie nerwu słuchowego i głuchota.

U dorosłych i dorastających mężczyzn przechorowanie świnki wiąże się z niebezpieczeństwem zapalenia jąder. Objawy wskazujące na świnkowe zapalenie jąder ujawniają się zwykle po około tygodniu od zakażenia i obejmują takie dolegliwości, jak gwałtowne powiększenie jąder, ból i obrzęk jąder oraz najądrzy, wysoka temperatura ciała.

Obustronne zajęcie jąder może prowadzić do zniszczenia komórek rozrodczych, co powoduje niepłodność u mężczyzn. Dla zdrowia i życia chorego niebezpieczne jest również powikłanie z zapaleniem trzustki, które objawia się bólem w nadbrzuszu po lewej stronie, wymiotami, nadpobudliwością, zwolnieniem tętna i biegunką. Zapalenie trzustki może grozić w późniejszym czasie rozwojem cukrzycy.

3. Objawy świnki - profilaktyka

Na świnkę nie ma skutecznego lekarstwa. Jak każda choroba wirusowa, musi być zwalczona przez sam organizm. Można jednak łagodzić objawy świnki poprzez leżenie w łóżku, unikanie wszelkiego wysiłku, zmniejszanie gorączki i zawijanie wysoko szyi w bawełniany, miękki szalik czy chustę, aby nie „przewiać” obrzęku.

Pacjent powinien jeść tylko takie pokarmy, które nie podrażniają błony śluzowej jamy ustnej i gardła: łatwe do przełykania, niezbyt gorące, płynne lub papkowate, lekkie, nietłuste. Należy przyjmować dużo płynów (woda, herbata), które można pić przez słomkę.

Profilaktyka świnki polega na izolowaniu chorego w okresie utrzymywania się objawów klinicznych świnki. Okres zarażania rozpoczyna się jednak często jeszcze zanim wystąpią jawne objawy świnki, więc trudno ustrzec się przed infekcją.

Doskonałą bronią w walce ze świnką są szczepienia ochronne. W Polsce szczepienia przeciw odrze, śwince i różyczce są obowiązkowe (finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia) dla dzieci w schemacie szczepienia:

•  podstawowego w 13-14 miesiącu życia,

•  uzupełniającego w 10. roku życia.