Zamartwica urodzeniowa. Przyczyny i skutki
Zamartwica urodzeniowa to ciężki stan dziecka, który wynika z niedoboru tlenu. Może wystąpić w ciąży, podczas porodu lub bezpośrednio po nim. Objawia się m.in. ostrą niewydolnością krążenia i oddychania dziecka. Może doprowadzić do daleko idących powikłań o niemożliwych do cofnięcia skutkach i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Jakie są przyczyny tego stanu? Jakie powikłania grożą dziecku?
1. Czym jest zamartwica urodzeniowa?
Zamartwica urodzeniowa jest poważnym stanem dziecka, zagrażającym jego zdrowiu lub życiu. Stan ten spowodowany jest niedotlenieniem, do którego może dojść w czasie ciąży, porodu lub po porodzie.
O niedotlenieniu może świadczyć m.in.:
- nieprawidłowy zapis kardiotokograficzny;
- smółka w płynie owodniowym (zielone wody płodowe);
- zaburzenie przepływów w naczyniach pępowinowych;
- brak ruchów płodu.
Wskutek niedotlenienia dziecka dochodzi do encefalopatii niedotleniowo - niedokrwiennej, która zależnie od stopnia niedotlenienia może wystąpić w postaci:
- łagodnej;
- umiarkowanej;
- ciężkiej.
W przypadku lekkiego niedotlenienia u dziecka występuje tachykardia i nadpobudliwość. W stopniu umiarkowanym można zauważyć hipotonię mięśniową (obniżone napięcie mięśni), bradykardię (zwolnioną akcję serca poniżej 60 uderzeń na minutę) i drgawki.
Noworodek otrzymuje w takiej sytuacji od 4 do 7 punktów w skali Apgar (na 10 możliwych). Tego rodzaju zamartwica nosi nazwę "sina", od koloru, jaki przybiera skóra malucha.
Ciężka zamartwica urodzeniowa, nazywana jest bladą, również od koloru skóry dziecka. Dziecko otrzymuje od 0 do 3 punktów w skali Apgar. Tętno malucha jest spowolnione, napięcie mięśniowe nie występuje, a oddech jest przerywany lub nie występuje.
Ciężka zamartwica może doprowadzić do śpiączki lub mózgowego porażenia dziecięcego, którego efektem jest upośledzenie dziecka, padaczka, a nawet zgon.
Encefalopatia niedokrwienna występuje u około 2 - 6 na 1000 urodzeń żywych. 15 - 20 proc. noworodków w jej wyniku umiera, a u 25 proc. dzieci pozostają trwałe uszkodzenia neurologiczne.
2. Przyczyny zamartwicy urodzeniowej
Najczęstsze przyczyny zamartwicy urodzeniowej to:
- przedwczesne oddzielenie się łożyska;
- niewydolność łożyska;
- źle przeprowadzona akcja porodowa;
- choroba hemolityczna;
- ciąża niedonoszona lub przenoszona;
- przedłużający się poród;
- przedwczesne odpłynięcie wód płodowych;
- palenie tytoniu w ciąży;
- owinięcie lub zaciśnięcie pępowiny wokół szyi dziecka;
- podanie narkozy w czasie cięcia cesarskiego;
- zakażenie wewnątrzmaciczne.
3. Skutki zamartwicy urodzeniowej
Maluchy urodzone w zamartwicy wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej, gdyż stan ten zagraża ich życiu i zdrowiu. Konieczne jest także późniejsze monitorowanie ich stanu.
Najczęściej występujące skutki zamartwicy urodzeniowej to:
- epilepsja;
- porażenie mózgowe;
- opóźnienie umysłowe;
- problemy neurologiczne;
- trudności w nauce;
- problemy z koncentracją;
- nadpobudliwość.
Rokowania zależą od stopnia i czasu trwania okresu, w którym doszło do niedotlenienia. Im dłuższy czas, tym gorsze skutki dla rozwoju malucha, dlatego niezwykle ważne jest szybkie rozpoznanie tego stanu i leczenie.
Gdy zamartwica zostanie zdiagnozowana, stosuje się różne metody minimalizowania jej skutków na rozwój mózgu dziecka. Jedną z metod jest hipotermia lecznicza, która polega na obniżaniu temperatury ciała malucha, co pozwala zmniejszyć konsekwencje niedoboru tlenu. Metabolizm tkanki mózgu zwalnia, dzięki czemu zmniejsza się zapotrzebowanie na tlen i glukozę.
Rehabilitacja i odpowiednie leczenie pomagają zminimalizować skutki niedotlenienia i poprawić funkcjonowanie dziecka w okresie zarówno niemowlęcym jak w późniejszych latach.
