Badanie kolposkopowe - na czym polega? Kiedy należy je wykonać?
Badanie kolposkopowe to jedno z podstawowych badań wykorzystywanych do oceny dolnego odcinka dróg rodnych. Wykonywane jest kolposkopem, który znacznie powiększa normalny widok, umożliwiając lekarzowi dostrzeżenie niewidocznych gołym okiem zmian. Jest istotnym narzędziem w profilaktyce przeciwnowotworowej u kobiet. Na czym polega to badanie i jak się do niego przygotować?
1. Czym jest kolposkopia?
Badanie kolposkopowe (kolposkopia, wziernikowanie) to prosty zabieg używany do oceny nabłonka części pochwowej sromu, pochwy i szyjki macicy, po raz pierwszy opracowany w 1925 roku przez niemieckiego ginekologa Hansa Hinselmanna.
Badanie wykonywane jest za pomocą kolposkopu - specjalnie do tego przeznaczonego dwuokularowego narzędzia optycznego, który powiększa oglądany obraz 5-50 razy. Kolposkop może być także wyposażony w kamerę cyfrową, dzięki czemu możemy zobaczyć oglądany obraz na monitorze.
Badanie umożliwia ocenę struktury nabłonka, jego zabarwienie oraz obraz naczyń krwionośnych znacznie dokładniej niż w czasie zwykłego badania ginekologicznego. Ocenę ułatwia także zastosowanie odczynników chemicznych i filtrów.
2. Jakie są wskazania do badania kolposkopowego?
Zazwyczaj lekarz wykonuje kolposkopię, gdy wyniki badania cytologicznego wskazują na nieprawidłowy wzrost lub aktywność komórek przednowotworowych, a także w celu dokładniejszego zbadania szyjki macicy.
Badanie kolposkopowe jest wykonywane także w przypadku:
- bólu w okolicach narządów płciowych;
- zapalenia szyjki macicy lub stanów zapalnych macicy;
- nieprawidłowego krwawienia;
- występowania brodawek narządów płciowych;
- łagodnych narośli na szyjce macicy (np. polipów);
- sprawdzenia wyników leczenia.
3. Jak się przygotować do kolposkopii?
Badanie kolposkopowe może być przeprowadzone w dowolnym momencie cyklu miesiączkowego, choć najlepiej wykonać je w pierwszej połowie cyklu, tuż po zakończeniu krwawienia.
Nie należy stosować tamponów, wstrzymać się od współżycia i nie stosować globulek lub maści dopochwowych na co najmniej 24 godziny przed kolposkopią.
Jeśli przyjmujemy leki zapobiegające powstawaniu zakrzepów krwi (warfaryna, heparyna, aspiryna), powinniśmy poinformować o tym lekarza, ponieważ mogą one zwiększać krwawienie.
Należy poinformować lekarza także o ciąży lub jej podejrzeniu. Badanie to jest bezpieczne w ciąży, choć w takim przypadku nie może być wykonana biopsja.
4. Jak przebiega badanie kolposkopowe?
Kolposkopia zwykle trwa około 15-20 minut. Podczas badania pacjentka leży na fotelu ginekologicznym, lekarz zakłada do pochwy wziernik i przez kolposkop ogląda szyjkę macicy. Narzędzie to nie dotyka ciała pacjentki i nie jest w nim umieszczane.
W pierwszym etapie badania ocenie podlega treść pochwowa, która pokrywa szyjkę macicy i ewentualnie znajduje się w tylnym sklepieniu pochwy. Lekarz sprawdza gęstość, przejrzystość, kolor i ewentualną zawartość krwi.
W kolejnym etapie oceniany jest kolor, powierzchnia nabłonka szyjki macicy oraz naczyń znajdujących się pod nabłonkiem. Konieczne może okazać się przemycie powierzchni szyjki roztworem soli fizjologicznej lub użycie zielonego filtra, zwiększającego widoczność naczyń krwionośnych.
Następnie lekarz przeprowadza próbę z kwasem octowym, która polega na przemyciu oglądanej powierzchni 3 proc. roztworem wodnym kwasu octowego. Działanie to pozwala na wstępne rozpoznanie zmian przedrakowych, łagodnych procesów rozrostowych i wczesnego raka szyjki macicy.
Na końcu przeprowadzana jest próba jodowa (próba Schillera), polegająca na przemyciu oglądanej powierzchni łynem Lugola
W czasie kolposkopii lekarz może pobrać treść pochwową lub materiał tkankowy z kanału szyjki macicy do cytologii, czy też do badania bakteriologicznego.
5. Czy kolposkopia jest bolesna?
Badanie kolposkopowe nie jest bolesne. Delikatny dyskomfort oraz ból może być odczuwany jedynie w trakcie umieszczania wziernika w drogach rodnych, jednak lekarze zwykle stosują lubrykanty, które znacznie ograniczają niedogodności.
W przypadku pobrania wycinka pacjentka może odczuwać lekkie pieczenie, jednak ogólnie badanie kolposkopowe jest uznawane za bezbolesne.
6. Ryzyko i skutki uboczne kolposkopii
Badanie kolposkopowe nie niesie za sobą skutków ubocznych, choć po zabiegu pochwa może być nieco obolała przez dzień lub dwa. Mogą pojawić się lekkie skurcze oraz krwawienie.
Jeśli po badaniu wystąpią mimo wszystko następujące skutki uboczne, powinniśmy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem:
- obfite krwawienie z pochwy;
- wydzielina z pochwy o nieprzyjemnym zapachu;
- krwawienie z pochwy, które trwa dłużej niż siedem dni;
- skurcze lub ból miednicy, nieustępujące po przyjęciu leków przeciwbólowych;
- temperatura przekraczająca 38°C.
