Kiła wrodzona
Kiła wrodzona występuje wtedy, gdy do zakażenia krętkiem bladym dochodzi u dziecka w życiu płodowym od chorej matki. Zakażenie kiłą u płodu następuje zazwyczaj po piątym miesiącu od zapłodnienia, gdy bariera łożyska ulega osłabieniu i gdy istnieje już zakażenie krwi u matki – czyli 2-3 lata od pierwotnej infekcji u kobiety. Niekiedy kiła w ciąży prowadzi do wewnątrzmacicznej śmierci płodu, poronienia lub do urodzenia martwego dziecka. Jeśli dziecko urodzi się żywe, objawy choroby i tak ujawniają się zwykle w późniejszym okresie jego życia. Może występować wówczas u dziecka tzw. kiła wrodzona wczesna (łac. lues congenita recens) i kiła wrodzona późna (łac. lues congenita tarda).
1. Zagrożenia dla dziecka wywołane kiłą
Właściwie dobrana kuracja antybiotykowa, zastosowana przed 16 tygodniem ciąży, zmniejsza ryzyko wewnątrzmacicznego zakażenia płodu. U 40% ciężarnych nie podejmujących leczenia, następuje śmierć płodu (najczęściej występują urodzenia martwe), przedterminowy poród, wczesny zgon noworodka, a także wykształcenie kiły wrodzonej. Jak wykazują badania, 21% matek chorujących na kiłę ponad 2 lata kończy ciążę poronieniem lub urodzeniem martwego dziecka; 13% – urodzeniem dziecka, które umiera w ciągu dwóch miesięcy od porodu; 43% – urodzeniem dziecka z cechami kiły wrodzonej; 23% – urodzeniem zdrowego dziecka. Obecnie wykonywanie odczynu Wassermanna na obecność kiły we wczesnej ciąży jest wśród przyszłych mam badaniem rutynowym. W grupach wysokiego ryzyka badania przesiewowe powinny być powtórzone w trzecim trymestrze ciąży i przy porodzie.
2. Objawy kiły wrodzonej
Objawy kiły wrodzonej można podzielić na dwie grupy, w zależności od czasu ich ujawniania się. Ogólnie mówi się o tzw. kile wrodzonej wczesnej i kile wrodzonej późnej. Jakie są ich objawy? Wczesne objawy kiły występują u dziecka do drugiego roku życia (zdecydowanie najwcześniej między drugim a dziesiątym tygodniem życia). Późne objawy kiły pojawiają się po drugim roku życia dziecka i są niezakaźne.
| Objawy kiły wrodzonej wczesnej | Objawy kiły wrodzonej późnej |
|---|---|
| siodełkowaty nos w wyniku uszkodzenia części kostnych | siodełkowaty nos w wyniku uszkodzenia części kostnej i chrzęstnej |
| siodełkowaty nos w wyniku uszkodzenia części kostnej i chrzęstnej | siodełkowaty nos w wyniku uszkodzenia części kostnej i chrzęstnej |
| liczne zajady w kącikach ust | głuchota błędnikowa |
| sapka, obecność wydzieliny w kanale nosowym | zapalenie miąższowe rogówki oka, prowadzące do bielma |
| powiększenie węzłów chłonnych | szablaste podudzia |
| niedokrwistość | olimpijskie czoło (wypukłe kości czołowe) |
| żółtaczka z małopłytkowością i dużą liczbą leukocytów | zęby Hutchinsona – szeroko rozstawione, zagłębione górne siekacze i trzonowce w kształcie owoców morwy |
| zespół nerczycowy | kiłowe zapalenie okostnej |
| plamki kiłowe na skórze | kiłowe przewlekłe zapalenie opon miękkich |
| grudki kiłowe na skórze | zaniki i uszkodzenia nerwów |
| pęcherze kiłowe na skórze | pogrubienie nasad przymostkowych obojczyka |
| osutka kiłowa | blizny Parrota wokół ust i odbytu |
| kilaki prosowate | słabo wykształcone kości szczękowe |
| marskość wątroby | nawracające wysięki stawowe |
| ropień Dubois w grasicy | stawy Cluttona – wysięki w stawach kolanowych |
| zapalenie białe płuc | zmiany podniebienne |
| zapalenie śródmiąższowe w różnych narządach wewnętrznych, np. w sercu, nerkach, nadnerczach, trzustce, śledzionie | zaburzenia układu nerwowego |
3. Leczenie kiły wrodzonej u dzieci
Wszystkie dzieci urodzone przez matki chorujące na kiłę w ciąży leczone są poprzez jednorazowe podanie penicyliny benzatynowej G w dawce 50000 IU na kg masy ciała. W przypadku kiły wrodzonej wczesnej terapia polega na podawaniu penicyliny krystalicznej w dawce 50000 IU na kg masy ciała dwa razy dziennie przez 15 dni lub ewentualnie na podawaniu penicyliny prokainowej w dawce 300000 IU na kilogram masy ciała dwa razy dziennie przez 15 dni. W przypadku kiły wrodzonej późnej podaje się penicylinę prokainową w dawce jednorazowej 600000-1200000 IU w zależności od masy ciała przez 30 dni. Jeśli u dziecka (ale tylko powyżej pierwszego miesiąca życia) występuje ciężka alergia penicylinowa, w leczeniu kiły wrodzonej stosuje się erytromycynę doustnie w dawce 7,5-12,5 mg na kg masy ciała cztery razy dziennie przez 30 dni.