Krzepliwość krwi - zaburzenia, przyczyny, objawy, leczenie

Krzepliwość krwi jest oceniana w badaniu nazywanym koagulogramem. Zaburzenia krzepliwości krwi mogą występować w postaci powikłań zakrzepowo-zatorowych lub skazy krwotocznej. Powikłania zakrzepowo-zatorowe charakteryzują się skłonnością do powstawania zakrzepów, skazy krwotoczne zaś to przede wszystkim obfite, długotrwałe krwawienia: z nosa, po wyrwaniu zęba lub miesiączkowe. Jakie czynniki mają wpływ na proces krzepnięcia krwi? Jakie choroby wiążą się z zaburzeniami krzepnięcia krwi? Słaba krzepliwość krwi - objawy? Sprawdź!

1. Czym jest krzepliwość krwi?

Co to jest krzepnięcie krwi? To naturalny proces fizjologiczny, który zapobiega utracie krwi w wyniku uszkodzeń naczyń krwionośnych.

Co odpowiada za krzepnięcie krwi? W głównej mierze odpowiada za ten proces fibrynogen rozpuszczony w osoczu, który pod wpływem trombiny tworzy skrzepy.

2. Jakie czynniki wpływają na proces krzepnięcia krwi?

Czynniki krzepnięcia to przede wszystkim białka produkowane w wątrobie, odpowiadające za możliwość krzepnięcia krwi. Wyróżniamy ich kilkanaście, a wspólne działanie tych czynników zapewnia utrzymanie hemostazy osoczowej.

Zobacz film: "Oddajesz krew? To warto wiedzieć"

W prawidłowych warunkach czynniki te zapobiegają wydostawaniu się krwi poza naczynia krwionośne. Niekiedy pojawiają się jednak zaburzenia ich ilości i w takiej sytuacji pacjenci mogą doświadczać objawów takich jak m.in. krwawienia.

Wyróżniamy trzy rodzaje hemostazy:

• płytkową;
• osoczową;
• naczyniową.

Istnienie ostatniej z wyżej wymienionych warunkowane jest obecnością osoczowych czynników krzepnięcia we krwi.

Najważniejsze osoczowe czynniki krzepnięcia krwi, to:

• fibrynogen (czynnik I);
• protrombina (czynnik II);
• tromboplastyna tkankowa (czynnik III);
• zjonizowany wapń (czynnik IV);
• akceleryna (czynnik VI);
• prokonwertyna (czynnik VII);
• AHG (czynnik VIII);
• PTC (czynnik IX);
• czynnik Stuarta-Prowera (czynnik X);
• PTA (czynnik XI);
• czynnik Hagemana (czynnik XII);
• fibrynaza (czynnik XIII).

3. Jakie są główne elementy układu krzepnięcia?

Główne elementy układu krzepnięcia to:

• płytki krwi (trombocyty) - małe fragmenty krwinek, które gromadzą się na uszkodzonym naczyniu krwionośnym, aby utworzyć "zatyczkę" krwotoczną;
• kaskada krzepnięcia - czynniki krzepnięcia aktywują się kolejno, prowadząc do tworzenia fibryny, która tworzy stabilny skrzep krwi;
• fibryna - białko, które powstaje w wyniku aktywacji czynników krzepnięcia i tworzy włóknisty skrzep; jest odpowiedzialna za wzmocnienie skrzepu krwi;
• czynniki krzepnięcia - wspomniane wyżej białka obecne w osoczu krwi, które uczestniczą w procesie krzepnięcia;
• inhibitory krzepnięcia - cczynniki, które regulują opisywany proces, zapobiegając nadmiernemu krzepnięciu i utrzymaniu równowagi między krzepnięciem a rozpuszczaniem skrzepów;
• warunki naczyniowe - stan naczyń krwionośnych, takie jak elastyczność ścian naczyń i obecność śródbłonka, również wpływają na proces krzepnięcia.

Wszystkie wymienione elementy współpracują ze sobą, aby zapewnić odpowiednią reakcję organizmu na uszkodzenie naczyń krwionośnych, chroniąc przed nadmiernym krwawieniem, a jednocześnie zapobiegając nadmiernej krzepliwości.

4. Krzepnięcie krwi - przyczyny zaburzeń

Zaburzenia krzepnięcia krwi - przyczyny? Wyróżniamy je w zależności od rodzaju skazy.

Przyczyny skaz zakrzepowo-zatorowych to zwykle:

• choroby układu krążenia;
• choroby wątroby;
• choroby trzustki;
• nowotwory;
• powikłania ciąży i porodu;
• powikłania zakażeń i ukąszeń niektórych węży.

Rzadka krew - przyczyny? Skazy krwotoczne to wynik zaburzeń (z różnych przyczyn) pracy składników krwi, których współdziałanie jest niezbędne do zatrzymania krwawienia:

• naczyń - w tym przypadku mówimy o skazie krwotocznej naczyniowej, która wynika z defektu budowy ściany naczynia krwionośnego; wrodzone to m.in. zespół Ehlersa-Danlosa, zespół Marfana, wrodzona naczyniakowatość krwotoczna, wrodzona łamliwość kości i inne choroby tkanki łącznej; nabyte skazy krwotoczne naczyniowe mogą powstać wskutek m.in. leczenia steroidami, niedoboru witaminy C, radioterapii;
• krwinek płytkowych - tego rodzaju skaza nosi nazwę skazy krwotocznej płytkowej; może wynikać z niedoboru (małopłytkowości) lub wady płytek krwi; wrodzone - aplazja szpiku, zespół Fanconiego; rozsiane wykrzepianie śródnaczyniowe, zespół Bernarda-Souliera, zespół Glanzmanna; nabyte mogą wynikać m.in. z niedoboru kwasu foliowego, witaminy B12, stosowania niektórych leków, zawierających kwas acetylosalicylowy, przetaczania krwi i elementów krwiopochodnych;
• osoczowych czynników krzepnięcia - w tym przypadku mamy do czynienia ze skazą krwotoczną osoczową, za którą odpowiada wrodzony lub nabyty niedobór znajdujących się w osoczu czynników krzepnięcia krwi, lub obecność antykoagulantów (substancji, które hamują krzepnięcie krwi); wrodzone to wynik hemofilii typu A lub B, lub choroby von Willebranda; nabyte to skutek m.in. niewydolności wątroby, niedoboru witaminy K, stosowania doustnych antykoagulantów.

5. Krzepnięcie krwi - objawy zaburzeń

Zaburzenia krzepnięcia krwi - objawy? Skazy zakrzepowo-zatorowe objawiają się występowaniem incydentów zakrzepowych, do których może dojść wskutek np. przebiegu żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Gdy choroba umiejscowiona jest w okolicy kończyn dolnych, może objawiać się m.in.:

• bólem łydki w czasie chodzenia;
• obrzękiem podudzia lub całej kończyny.

Rzadka krew - objawy? Skazy krwotoczne objawiają się różnymi symptomami, w zależności od rodzaju.

Skazy krwotoczne osoczowe to:

• powtarzające się domięśniowe wylewy krwi;
• późne krwawienia pourazowe;
• nawracające krwawienia dostawowe.

Skazy krwotoczne płytkowe i naczyniowe to:

• skłonność do tworzenia się siniaków i wybroczyn;
• nawracające, obfite krwawienia z nosa bez konkretnej, miejscowej przyczyny;
• przedłużone, obfite krwawienia menstruacyjne;
• wybroczyny na śluzówkach i skórze;
• przedłużone krwawienia po urazach lub zabiegach (np. wyrwanie zęba).

6. Wskazania do wykonania oznaczeń krzepliwości krwi

Wykonanie badania na krzepliwość krwi zaleca się osobom, które mają skłonność do częstych krwawień lub tym, u których często powstają na skórze siniaki i podskórne krwiaki. Na ocenę krzepliwości krwi powinny się również zdecydować kobiety, które przed decyzją o ciąży odstawiły doustną antykoncepcję hormonalną.

Kto jeszcze powinien oznaczać wskaźniki krzepnięcia w badaniu krwi? Osoby, które mają wydłużony czas protrombinowy lub które cierpią na choroby wątroby. Krew do badania pobiera się z żyły łokciowej.

Badanie krzepliwości krwi pozwala rozpoznać również takie zaburzenia krzepnięcia jak np. zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (ang. Disseminated Intravascular Coagulation – DIC) czy skazę krwotoczną.

7. Jakie badania diagnostyczne służą ocenie krzepliwości krwi?

Badanie, które umożliwia rozpoznanie zaburzeń krzepnięcia krwi to koagulogram.

8. Parametry krzepliwości krwi

Badanie krzepnięcia krwi obejmuje takie parametry, jak:

• czas protrombinowy (PT), norma: 13-17 sekund;
• wskaźnik Quicka (PT%), norma: 70-100%;
• INR, norma: 0,9-1,3;
• czas kaolino-kefalinowy (APTT), norma: 26-30 sekund;
• czas trombinowy (TT), norma: 14-20 sekund;
• stężenie fibrynogenu, norma: 200–500 mg/dl;
• poziom D-dimerów;
• stężenie antytrombiny III.

Mała krzepliwość krwi (krew nie krzepnie szybko) oznacza, że jeden z parametrów krzepliwości ma osłabione zdolności krzepnięcia. Aby krzepliwość krwi była w normie, wszystkie wskaźniki koagulogramu muszą mieć właściwe oznaczenia.

9. Międzynarodowy współczynnik znormalizowany INR

INR to znormalizowany czas protrombinowy – jeden z parametrów w badaniu krzepliwości krwi. Im czas protrombinowy wyższy, tym krew wolniej krzepnie. INR pozwala ocenić skłonność do krwawień i powstawania zakrzepów.

Kontrolowanie INR pomaga określić skuteczność leczenia zatorów i zakrzepów doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi. Oznaczanie INR zalecane jest w diagnostyce przyczyn krwawień, ocenie czynności wątroby, określeniu niedoboru witaminy K i ocenie układu krzepnięcia przed zabiegiem operacyjnym, np. przed planowanym podczas porodu cesarskim cięciem.

Należy pamiętać, że w okresie okołoporodowym INR jest zwykle obniżony, co oznacza, że krew krzepnie szybciej i istnieje większe ryzyko zakrzepu. Stosowanie leków przeciwbólowych (np. kwas acetylosalicylowy) może powodować rozchwianie się wskaźnika INR.

10. Schorzenia związane z nadmierną krzepliwością krwi?

Wysoka krzepliwość krwi (nadmierna krzepliwość krwi) może skutkować powstawaniem zakrzepów w żyłach i grozić chorobą zakrzepowo-zatorową czy występowaniem ataków dusznicy bolesnej.

11. Jakie są skutki niskiej krzepliwości krwi? Które schorzenia z tym związane są najczęstsze?

Niska krzepliwość krwi (za rzadka krew) to duże prawdopodobieństwo krwiaków i krwawień z błon śluzowych, a także mała szansa na powstanie skrzepu i długotrwały proces zabliźniania się ewentualnych ran na skórze.

Jeśli badanie krwi wykaże niedostateczną krzepliwość w czasie ciąży, kobiecie grozi występowanie krwotoków, np. z nosa lub z dróg rodnych. Krwawienia z pochwy w czasie ciąży są bardzo niebezpieczne i niosą ze sobą ryzyko poronienia.

12. Jakie leki i terapie są stosowane w regulacji krzepliwości krwi?

Czym grozi rozrzedzenie krwi? Jeśli mamy do czynienia ze skazą krwotoczną, powinniśmy w pierwszej kolejności zatamować opatrunkiem uciskowym ewentualne krwawienie i zawieźć chorego do szpitala.

Na miejscu pacjent otrzyma świeżą krew lub preparaty krwiopochodne, zawierające brakujące składniki (np. w przypadku niedoboru płytek krwi przetaczane są koncentraty krwinek płytkowych).

W przypadku skazy zakrzepowo-zatorowej podawane są leki przeciwzakrzepowe, rozrzedzające krew i zmniejszające jej skłonność do krzepnięcia.